Blitz review: vaak indrukwekkend maar druk

Na succesvolle films als 12 Years A Slave en Widows stapte regisseur Steve McQueen vlak voor covid over op tv, met Small Axe als resultaat. De anthologiereeks beschreef hoe het was om zwart te zijn in het Verenigd Koninkrijk van vroeger en gooide terecht hoge ogen. Het duurde even voor we de regisseur terug zagen met fictiewerk, dit keer voor Apple TV+ en over de Tweede Wereldoorlog. Blitz was al te zien op Film Fest Gent en wij gingen kijken.

Leven onder dreiging

In september 1940 is het Verenigd Koninkrijk al betrokken bij de oorlog maar dan op hun eigen grondgebied. De Blitzkrieg, de naam voor de bombardementen door de Duitsers, is in volle gang. Elke nacht vallen nieuwe bommen die onschuldige burgers kunnen treffen. Daarom besluit de Britse regering om alle kinderen uit de stad te evacueren naar het platteland, waar het veiliger is.

Dat geldt ook voor George (Elliott Heffernan), de zoon van Rita (Soairse Ronan). Ze verloren eerder zijn vader en dus begrijpt hij niet waarom hij nu ook van haar weg moet. Door z’n woede en onbegrip neemt hij geen afscheid van z’n moeder. Daar krijgt hij spijt van, waarop hij prompt van de trein sprint om terug te keren en zich een weg naar haar terug probeert te banen. Ondertussen probeert Rita haar tijd nuttig te besteden door in de schuilkelders te gaan helpen.

Hoe het was

Ik had al gehoord van de evacuatie van kinderen tijdens de Blitz en er zelfs al eens een film over gezien, Summerland. Maar die film focuste meer op het leven op het platteland, terwijl we er in Blitz zelfs niet geraken. De focus ligt echt op hoe het was voor Londenaren om tijdens die periode te leven. Vanaf de openingsscène krijg je meteen een beeld van de chaos en angst maar ook gewenning die er heerste. Als de sirenes afgaan, wordt de mensen zonder schuilkelder aangeraden om naar de metro te gaan. Zonder veel woorden zie je dat de mensen hier intussen op voorbereid zijn maar dat de paniek blijft.

Hetzelfde geldt voor het leven in de schuilkelders, waar de mensen blijven van wie hun huis is weggevaagd door de bommen. Het doet je ook nadenken over de vele mensen die daar ook vandaag mee te maken hebben. Daarnaast had ik in documentaires al vaak gehoord van de vrouwen die de fabrieken moesten rechthouden, maar nog maar weinig van gezien in films. Vooral in het begin laat Blitz ook dat aspect zien.

Racisme in die tijd

Steve McQueen staat erom gekend om ook racisme aan de kaak te stellen, en dat was er natuurlijk ook tijdens de oorlog. Tijdens onderzoek voor een documentaire stuitte McQueen op foto’s van de evacuatie en meer bepaald een foto van zwarte jongen met een koffer. Daarop vroeg hij zich af hoe het voor hem moet geweest zijn. Niet alleen George maakt racisme mee op z’n tocht terug, maar ook in de schuilkelders keren mensen zich tegen anderen. Het verhaal van de vader van George laat dan weer zien dat het niet alleen tijdens de oorlog was, maar van alle tijde. Dat is misschien een van de weinige aspecten die minder op z’n plaats leek in dit verhaal.

Zo zijn er bijvoorbeeld betere en mooiere momenten van zwarte cultuur wanneer George Ife ontmoet (een mooie rol voor Benjamin Clementine uit Dune), een soldaat van de ARP die mensen moet wijzen op de gevaren voor de luchtaanvallen. George leert hem kennen na sluitingsuur van een tentoonstelling over de verschillende volkeren van het Britse rijk, waarop natuurlijk ook racistische beelden staan van zwarte mensen. Ife neemt George mee op een soort ontdekkingsreis van wat het betekent om zwart te zijn. Ook al voelen de dialogen niet altijd even natuurlijk, toch is het een mooie toevoeging.

Toch lijken er verschillende films in Blitz te zitten die niet altijd goed met elkaar rijmen. Zo is er ook een verhaallijn die recht uit een verhaal van Dickens lijkt te komen, maar niet op een goeie manier. Ondanks de aanwezigheid van toppers als Stephen Graham en Kathy Burke is het toch net iets te cliché.

Indrukwekkende actiescènes

Saoirse Ronan is dan weer uitstekend in haar rol als Rita, waarmee ze ook haar zangtalent kan laten zien. Ook debutant Elliott Heffernan houdt zich goed staande tussen al die bekende koppen. Bij de rol van Harris Dickinson kon ik dan weer niet anders dan denken dat deze eerst veel groter moet geweest zijn, wat wel jammer was. Daarnaast zijn er ook bijrollen van twee muzikanten: Paul Weller van The Jam als de vader van Rita en Celeste als jazzzangeres in het Café de Paris.

Uiteindelijk was ik in Blitz nog het meest onder de indruk van de schaal en grootsheid die Steve McQueen weet te genereren. De actie vind ik dan ook een van de sterkste punten aan de film. Het begint al in de openingsscène van de brandweer die strijdt tegen het vuur veroorzaakt door de bommen. Productiedesigner Adam Stockhausen (The Grand Budapest Hotel, Widows, West Side Story) weet verder ook delen van het oude Londen heel goed na te maken, zoals de metrotunnels, of aan te kleden zoals de buurt rond St Paul’s Cathedral, of grote scènes van verwoesting te reproduceren.

McQueen moet ook best wat verschillende soorten actie in goede banen leiden, van overstromingen tot bombardementen maar doet dat met verve. Alles wordt ook mooi in beeld gebracht door cinematograaf Yorick Le Saux (Little Women, Personal Shopper). Daarnaast verzorgt klepper Jacqueline Durran (Barbie, The Batman) de kostuums, schreef en producete Nicholas Britell (Moonlight) de gezongen liedjes en is de score van Hans Zimmer. Hij laat na Dune het bombastische hier grotendeels achterwege, maar blijft creatief door de geluiden van de film te verweven met de muziek, zoals sirenes die eerst niet opvallen of het geluid van een trein. Soms is de muziek ook als de actie, met wat krasserige, chaotische stukken. Kortom, Blitz voelt soms aan als wat te veel ideeën voor een film maar barst wel van de kunde.

Blitz is vanaf 22/11 te zien op Apple TV+.