Voor velen was The Substance het hoogtepunt van Film Fest Gent. Of toch op zijn minst het meest controversiële. Verhalen in de pers over mensen die walgend de zaal uitlopen zijn uiteraard overdreven en puur marketing. Maar wat is er nu echt zo speciaal aan The Substance?
Maar uiteraard weet je direct dat deze regel niet gerespecteerd zal worden. En dan start de ervaring van The Substance als kijker pas echt!
Hollywoodveteraan Elisabeth Sparkle viert haar 50ste verjaardag. Haar (heel jaren 80 geïnspireerd) aerobics TV programma dient verjongd te worden volgens de grote baas. Wanneer Elisabeth helemaal over haar toeren in een auto-ongeluk terecht komt, krijgt ze van een verpleger een usb-stick met informatie over een nieuw product. Wanneer ze de informatie bekijkt, blijkt dat er op een zwarte markt een serum bestaat dat ervoor zorgt dat er een ‘jongere, mooiere en perfectere’ versie van jezelf tot leven komt. Deze versie is echter een kloon van jezelf die letterlijk uit jezelf moet komen, via de ruggengraat. Vanaf dat moment zijn er twee versies van Elizabeth. De regels zijn simpel: een week mag de jonge Elizabeth, die nu de naam Sue krijgt, haar ding doen terwijl de ‘oude’ Elizabeth aan een soort infuus ligt te slapen. Na exact 7 dagen is het dan weer de beurt aan de ‘oude’ Elizabeth om te leven en moet Sue aan het infuus. Zolang de wissel maar om de 7 dagen gebeurt, is er niets aan de hand. Maar uiteraard weet je direct dat deze regel niet gerespecteerd zal worden. En dan start de ervaring van The Substance als kijker pas echt.
Welke subtiliteit?
Een groot deel van het perspectief dat we zien in The Substance is vanuit de male gaze
Regisseur Coralie Fargeat (Revenge) zet zich met deze tweede langspeler zeker op de kaart. De boodschap die ze wil brengen is niet subtiel en dat is ook helemaal niet de bedoeling. In de openingsscène toont Fargeat reeds dat de snelle vergankelijkheid binnen Hollywood centraal zal staan. Zo opent The Substance met een sequentie van Elisabeth Sparkle haar ster op de Hollywood Walk of Fame. Deze wordt slecht onderhouden en loopt steeds meer schade op. Eigenlijk geeft ze in deze openingsscène al mee waar The Substance over zal gaan en kan ze vanaf nu alle subtiliteit overboord gooien om volledig los te gaan.
Een groot deel van het perspectief dat we zien in The Substance is vanuit de male gaze, want niet toevallig zijn alle hoge tv-bonzen of machthebbers oudere, witte mannen. Dit staat dan weer in contrast met het beeld dat we krijgen op het appartement van Elizabeth waar zich het grootste deel van de film afspeelt. Wanneer Elizabeth (of Sue) alleen is, krijgen we direct een ander beeld te zien. Alleen krijgen we hier ook het het verziekte perspectief te zien dat Sparkle over haar eigen lichaam heeft, volledig geconditioneerd door Hollywood.
Powerduo in de cast
Demi Moore (Ghost, Indecent Proposal ) en Margaret Qualley (Kinds of Kindness, Drive-Away Dolls, Sanctuary) vertolken respectievelijke Elizbeth en Sue. The Substance heeft eigenlijk heel weinig dialoog. Het verhaal speelt zich voornamelijk af in de hoofden van Elizabeth en Sue. The Substance is dan ook voornamelijk een beeldverhaal en hierin gaan beide actrices tot het uiterste. Om gedachten duidelijk over te brengen, toont de camera alle persoonlijke mijmeringen heel traag. Zo zijn er de blikken van de personages die boekdelen spreken, maar zeker ook hun lichamen. Elizabeth bekijkt haar eigen lichaam in detail en stopt op de plekken die haar storen. Op Sue haar lichaam wordt ook heel traag ingezoomd om het geluk van Sue te benadrukken. Op deze manier wordt het, in Elizabeth’s ogen, perfecte lichaam duidelijk geaccentueerd. Ook de combinatie van een oudere Elizabeth die met groeiende jaloezie naar het slapende lichaam van Sue kijkt, vertelt ons zoveel zonder een woord te zeggen.
De honger naar meer perfectie stopt natuurlijk niet en vanaf dat moment gaat The Substance helemaal los met de body horror.
Beide personages zijn uiteindelijk één persoon met twee verschillende lichamen. De oude ‘ik’ verdwijnt niet bij metamorfose. Dit is een van de belangrijkste punten die gemaakt wordt in The Substance samen met de groeiende onzekerheid die ze ervaart door de perfectie van haar kloon. De honger naar meer perfectie stopt natuurlijk niet en vanaf dat moment gaat The Substance helemaal los met de body horror.
Satire met een hoek af
Zoals je hierboven kan lezen, heeft The Substance ook veel weg van een satire. En dat is het ook hoofdzaak; de body-horror is eerder de smaakmaker. Het is natuurlijk wel deze kruiding die voor alle commotie zorgt, en vooral voor kijkers die dit niet gewoon zijn. Als je al menig films van Cronenberg hebt gezien, zal The Substance je qua gore niet zo hard choqueren maar ik kan me zeker inbeelden dat dit voor anderen wel moeilijker is. Eigenlijk zijn er binnen de body-horror in The Substance twee verschillende delen. Drie kwart van de film bestaat de body-horror voornamelijk uit behapbare, herhalende viezigheden zoals het geboren worden van Sue uit de rug van Elizabeth. Of het terug dichtnaaien van deze gruwelijke wonde. In het laatste kwart komt er nog een aspect bij dat ik niet kan meedelen zonder spoilers, maar het is body-horror van een heel ander kaliber. Eentje dat ook een veel komischer ondertoon heeft, ook als is de boodschap erachter in- en intriest.
The Substance speelt vanaf 6 november in de bioscoop!
Er werd natuurlijk nog meer getoond op Film Fest Gent!
- Anora review: het minder romantische Pretty Woman
- Waarom Wettelen? review: postmortem absurditeit
- The Apprentice review: eerder waarschuwing dan afstraffing
- Julie Zwijgt review: delicate stilte
Mooie boodschap via een vieze brief
Mooie boodschap via een vieze briefRaak
- Beeldvoering is prachtig. Elke shot heeft een betekenis
- Qualley en Moore zijn een perfect duo voor deze rol
Braak
- Je moeten tegen gore kunnen
