Oorspronkelijk zou ik geen review schrijven over McKellen: Playing The Part omdat ik keuzes moest maken in de 19 films die ik voor Film Fest Gent op het programma heb staan. Maar toen de film afgelopen was, wilde ik toch een gaatje vinden. De documentaire is namelijk een aanrader voor iedereen die Ian McKellen de filmacteur kent en nu ook de theateracteur en vooral de mens wil leren kennen.
Dankbaar onderwerp
Ian McKellen is zo’n acteur die bij alle generaties bekend is. De oudere generatie heeft zijn carrière in het theater misschien gevolgd en zijn vroegere films, terwijl de jongere hem vooral kent als Magneto of Gandalf. Maar vaak heb je geen compleet beeld van wie de mens zelf echt is. Regisseur Joe Stephenson wou daar verandering in brengen met deze documentaire.
Op het einde van de film zegt de man zelf: “This is not an obituary. I’m not dead yet, I’m still here.” De meeste biopics komen dan ook uit na de dood van het onderwerp. Ian McKellen is dus weer een stapje voor op de rest en dat maakt het net zo goed. Hij is de verteller en geeft zelf commentaar over zijn leven vanuit een rode zetel. Afwisselend met deze beelden zijn foto’s en fragmenten te zien over wat hij vertelt. Zo krijgen we een volledig zicht op McKellens leven, dat bovendien niet uit de mond van anderen komt.
De film start met wat clips van interviews die McKellen over de jaren gedaan heeft. Daarbij vertelt hij meteen dat je bij interviews meestal ook acteert. Je toont maar een bepaalde kant van jezelf, een bepaalde identiteit die je aanneemt. Dat is meteen de rode draad die door heel het interview loopt. Daar verwijst de titel Playing The Part ook zeker naar. Verder is er een chronologische structuur, wat ook het meest logische is bij een biopic.
In het archief
Sommige delen van zijn verhaal worden uitgebeeld aan de hand van re-enactments en dat werkt hier wonderwel.
Hij heeft het over zijn jeugd, toen hij opgroeide in een klein mijnwerkersdorpje. Dat je best een eerlijk portret zal krijgen, is duidelijk wanneer hij over de moeilijkere relatie met zijn zus vertelt. Doorheen dit deel krijgen we foto’s te zien van een jonge McKellen. Al van jongs af aan verkleedde hij zich om zijn familie te entertainen en dat groeide langzaam uit in hobby als toneelacteur.
Omdat hier geen bewegende beelden van zijn, en om niet de hele tijd de camera op de acteur te hebben, worden sommige delen uitgebeeld aan de hand van re-enactments. Meestal zijn re-enactments niet echt geslaagd en een beetje te dramatisch, maar hier werkt het wonderwel. Ze zijn allemaal in zwart-wit en de jonge acteurs doen niet aan overacting. Aanvankelijk wist McKellen niks van deze re-enactments, want de regisseur had stiekem vrienden van de acteur gevraagd om hierin mee te spelen. De dialogen in deze scènes worden soms dan ook gewoon vervangen door de stem van McKellen die het verhaal vertelt. Dat zorgt soms ook voor een komisch effect.
Waar een wil is…
Na de dood van zijn moeder werd zijn hobby eerder een passie. Hij besefte toen ook al dat hij anders was en op jongens viel, dus was het theater meestal zijn uitlaatklep. Zijn droom was om professioneel acteur te worden en dat probeerde hij waar te maken door te gaan studeren aan Cambridge. McKellen komt uit een redelijk gewoon gezin en heeft ook daarvoor zelf moeten zorgen. Maar hij had ambitie en het verhaal van zijn toelating aan Cambridge toont dat ook anderen dat in hem zagen. Op de unief leerde veel acteursvrienden kennen, waaronder zijn eerst lief Curt, en zette hij een aantal stukken op.
Het grootste deel van de film is terecht gewijd aan zijn werk in het theater.
Over zijn werk in het theater wist ik bijna niets dus het is zeker goed dat het grootste deel van de film daaraan gewijd is. Hij vertelt met eerlijkheid en passie over hoe hij naam maakte in het milieu. Over zijn plotse bekendheid en status als beste theateracteur van zijn generatie doet hij niet lacherig maar het geneert hem precies nog altijd een beetje. Het geeft een meerwaarde om hem zelf te horen vertellen over het werk dat hij toen deed. Als je daarbij de beelden van al zijn stukken nog eens ziet, besef je pas echt wat voor national treasure McKellen echt is.
Meer dan acteur
Er wordt gelukkig genoeg aandacht aan besteed aan wat hij betekende voor de homogemeenschap.
Vanaf de jaren 80 begint een heel nieuw hoofdstuk in zijn leven. De aidscrisis steekt de kop op en ook McKellen verliest een aantal vrienden. Wanneer de Britse overheid een wet goedkeurt die de homoseksuele gemeenschap benadeelt, voelt hij zich genoodzaakt om uit de kast te komen. Hij was toen al in de 40. Vanaf dan bekleedt de acteur nog een rol: voorvechter van de lgbtq-rechten en gewoon allround inspiratiebron met zijn beweging Stonewall. Vooral de manier waarop hij op tv een bepaalde politicus onder de tafel praat, is indrukwekkend. Hij heeft veel betekend voor de homogemeenschap in de UK en daarbuiten, dus het is maar passend dat daar genoeg aandacht aan besteed wordt.
En geen nood, de man vertelt naar het einde toe ook over zijn filmcarrière. Ook hier had hij zelf de hand in zijn doorbraak. Magneto en Gandalf komen aan bod en het is duidelijk dat hij echt van die rollen genoten heeft. Maar McKellen gaat ook de serieuzere onderwerpen zoals de dood niet uit de weg. Zelfs dan behoudt hij zijn humor zodat het geheel niet al te deprimerend wordt. Vooral een bepaald stuk over zijn eigen begrafenis deed heel wat mensen in onze zaal warm lachen.
McKellen gaat ook de serieuzere onderwerpen zoals de dood niet uit de weg.
Hij beseft maar al te goed dat hij ouder wordt en dus is hij ook wel met zijn nalatenschap bezig. Hij heeft geen kinderen en dus wil hij op een andere manier iets nalaten. Daarom heeft hij tegenwoordig een roeping gevonden met het vertellen van zijn verhaal in scholen en het te hebben over pesten. Zoals hij zelf uitlegt, is daar de cirkel een beetje mee rond. Als je dus meer over de man zelf wil weten en over wat hij deed voor hij het icoon van vandaag werd, is McKellen: Playing The Part zeker de moeite waard. Alleen al voor de aandoenlijke manier waarop hij vertelt en het anderhalf uurtje waarin het lijkt alsof je man echt hebt leren kennen. Het is ook een echte moodbooster en daar kunnen we er tegenwoordig wel meer van gebruiken.
McKellen: Playing The Part speelt op 16 oktober om 22u30 nog op het Film Fest Gent. Het is nog niet bekend of en wanneer de film daarna nog in de zalen komt of on-demand beschikbaar is.
