Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings spoilerbijbel: enter the dragon

Amper een maand geleden lieten we de spoilerbijbel voor Black Widow nog op je los en nu zijn we er al terug voor Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings. Een nieuwe held, een nieuwe mystieke dimensie en een van de beste MCU-villains ooit waren enkele van de dingen die de tweede film uit phase 4 ons te bieden had. Zoals altijd ontleden we wat er gebeurd is, kijken we vooruit en geven jou de beste weetjes, spoilers en easter eggs mee.

Plot

Easter eggs en weetjes

• Dit is de 25ste Marvelfilm. Jubileum!
• De openingsscène is volledig in het Standaardmandarijn. Het is volgens mij de eerste keer dat er zo lang geen Engels gesproken wordt in een MCU-film.
• De legende van de Ten Rings bestaat dus al duizenden jaren en wordt doorverteld aan elke generatie. Dan gok ik dat het misschien alleen in Azië was, want anders is het wel wat raar dat er in Iron Man 3 blijkbaar nog niemand van gehoord had.

• 

  Het logo van de Ten Rings is ook veranderd sindsdien, want de tekens in de ringen zijn nu Chinese tekens, meerbepaald: “quan” (autoriteit), “li” (macht), “zhuang” (sterk), “wei” (buitengewoon), “jie” (uitmuntend), “shi” (invloedrijk), “hong” (groots), “xiong” (machtig), qiang” (kracht) and “wei” (dominant).

• In de comics draagt de Mandarin tien ringen aan z’n vingers en dus niet rond z’n armen. Voor de films werd dat veranderd om meer te refereren naar de ijzeren ringen die gebruikt worden bij verschillende vechtsporten maar ook om niet weer kosmische voorwerpen aan handen te hebben zoals de Infinity Gauntlet.
• Er is een bepaald shot in de openingsscène waarin Wenwu op de “troon” zit in de basis van de Ten Rings en dan langzaam uitzoomt op wat er daar gebeurt. Die cameraopstelling en manier van uitzoomen is volledig hetzelfde als in de post-creditsscène gebeurt met Xialing en dus een mooie parallel.
• Wenwu gaat voor het eerst naar Ta Lo in 1996. In het MCU zitten we na 2023, het jaar van Endgame. Dus minstens 27 jaar nadat hij Ying Li ontmoet.
• De hele scène waarin Wenmu en Ying Li elkaar ontmoeten, is wel heel mooi gedaan. Volgens actrice Fala Chen is haar vechtstijl trouwens gebaseerd op tai chi.

• 

  In het heden woont Shaun op Euclid Avenue in San Francisco, de stad waar ook Scott Lang aka Ant-Man woont. Eigenlijk redelijk raar dus dat hij niet vermeld wordt want Ant-Man and the Wasp speelde zich toch ook deels af in de publieke delen van San Francisco toen Scott Giant Man werd in onder andere de baai.

• Het personage Shang-Chi werd gecreëerd door schrijver Steve Englehart en artiest Jim Starlin in 1973, hetzelfde jaar toen Enter The Dragon met Bruce Lee uitkwam. Het was geen toeval dat het personage op hem gebaseerd was, want Marvel wilde inspelen op de populariteit van gevechtssport in die tijd en een comic publiceren geïnspireerd op de serie Kung Fu op ABC met David Carradine. Toen ze de rechten niet konden krijgen, kochten ze die van slechterik Dr. Fu Manchu van Sax Rohmer, een personage dat eigenlijk heel racistisch was. Shang-Chi werd toen de zoon van Fu Manchu die in tegenstelling tot zijn vader het goeie pad opgaat en heel goed is in vechtsport.
• Wanneer Katy met de sjieke BMW wil rijden, vertrouwt Shaun het niet maar ze noemt zichzelf “the Asian Jeff Gordon“. Net als Shaun wist ik niet wie dat was maar ze legt uit dat hij de chauffeur is met het meeste NASCAR-overwinningen in de geschiedenis. Hij is hier minder bekend dan in Amerika maar blijkbaar is die omschrijving toch verkeerd. Blijkbaar won hij 93 keer en daarmee staat hij pas derde na 105 overwinningen van David Pearson en 200 van Richard Petty. Ze is blijkbaar wel juist als ze het heeft over de “modern era” van NASCAR, die begon in 1972.
• Shaun vertelt hoe hij en Katy elkaar leerden kennen. Shaun werd gepest op school en op een dag riep iemand “Gangnam Style” naar hem, waarop hij antwoordde dat hij niet Koreaans is. Wanneer die pestkop ruzie wil zoeken, komt Katy tussen hen in staan en begint ze de lyrics van Hotel California van de Eagles te zingen. Echt een geniale move. Later gebruikt ze die dan ook wanneer ze aangevallen wordt door de Ten Rings op de stellingen van het gebouw.
  • Gangnam Style is trouwens van 2012. Katy had ook de sleutels van z’n Mustang, waarna ze ermee op joyride gingen. Dit wil zeggen dat ze waarschijnlijk toen in het middelbaar zaten en dus kennen ze elkaar ongeveer 12 jaar.
• Soo vermeldt dat ze nu leven in een wereld waarin de helft van de bevolking zomaar kan verdwijnen. We zijn dus zeker dat de film zich afspeelt na Endgame. Of de personages in deze film ook slachtoffer waren van de Snap komen we echter niet te weten. Ik gok van niet want het wordt nooit echt vermeld. Maar dat ze allemaal gespaard waren zou ook wel heel toevallig zijn. Anderen denken dan weer wel dat Katy en Shang-Chi gesnapt zijn en ze daarom nog zo onbezonnen zijn.

• 

  Soo leest Katy en Shaun ook wat de les over hoe ze hun talent aan het verspillen zijn volgens haar. Maar zij denken daar heel anders over. “We’re not running from adulthood. How is it running to have jobs that you actually like?” Daarna gaan ze de hele nacht karaoke doen met onder andere A Whole New World, Old Town Road en I Don’t Want To Miss A Thing. Terwijl ik deze spoilerbijbel schrijf, nog steeds geobsedeerd door het MCU op 28-jarige leeftijd en ver van de verwachtingen van de maatschappij, denk ik dat Katy echt m’n spirit animal is.

  • Het feit dat ze Old Town Road zongen, moet betekenen dat Lil Nas X geen slachtoffer was van de Snap volgens deze theorie.
  • Simu Liu en Stephanie Hsu, die Soo speelt, zaten trouwens samen in een aflevering van Awkwafina Is Nora Fom Queens, de serie van Awkwafina op Comedy Central.
• In het steegje draagt Shaun een t-shirt van de Sylmar Eagles met achteraan Class of ’17 op. Sylmar is een echte lagere school in Calfornia. Misschien is het dan gewoon een steunbetuiging of zo want we weten dat Shaun al 14 was toen hij naar de VS kwam en dus niet meer naar een lagere school ging. Bovendien woont hij in San Francisco.

• 

  Wanneer Shaun binnengaat in het gebouw waar Katy woont, hangen er posters voor de “post-Blip anxiety helpline“. Ze zijn al wat vervaagd dus gok ik dat ze er al een tijdje hangen en we dus al enige tijd na Endgame zijn. Het precieze moment weten we hier nog niet. Later meer.

• Daarnaast hangen er ook posters voor Blip Sync. Ik moest meteen aan danslessen denken maar volgens de schrijvers is het een dating app voor de mensen die teruggekeerd zijn met de Blip. Een leuk detail.
• De moeder van Katy vraagt Shaun binnen om wat zhou te eten. Dat is een Chinees gerecht vergelijkbaar met rijstpap die vooral als ontbijt gegeten wordt. Het is het best bekend onder de naam congee.
• Waipo (Katy’s oma) bereidt dingen voor haar overleden man voor Qingming Festival, een echte feestdag voor de overledenen. Mensen gaan dan naar het graf van hun dierbaren, maken het schoon, versieren het met bloemen en laten ook eten achter. Die traditie wordt hier vermeld wanneer Shaun vraagt of Katy’s opa Funyuns en sigaretten mag meenemen naar het hiernamaals.
• Achter haar oma staat een afstudeerfoto van Awkwafina zelf. Zij heeft een diploma in journalistiek en vrouwenstudies.
  

  

• De grootouders van Katy zijn naar de VS geëmigreerd vanuit Hunan, een provincie in China. Katy voelt zich duidelijk Amerikaans terwijl haar moeder ergens tussenin zit en haar oma alleen Mandarijn spreekt. Een vergelijkbaar thema kwam ook al aan bod in een andere film van Awkwafina, het geweldige The Farewell.
• Katy’s oma vraagt wanneer Shaun en Katy gaan trouwen maar hij zegt dat ze gewoon vrienden zijn. Ze hebben trouwens nu al een van de beste vriendschappen uit het MCU. Zo wordt Shaun later pas echt kwaad op de mannen op de bus als er eentje Katy duwt. Ook later meer.

• 

  Een meisje op de bus schrijft blijkbaar een paper op de bus, wat Katy irriteert. “That’s exactly the kind of girl my mom wishes came out of her vagina.” Wat een quote. Later gebruikt Shaun haar laptop wel om zich te verdedigen waardoor Razorfist hem in tweeën snijdt. Hopelijk had ze haar paper opgeslagen in de Cloud.

  • Blijkbaar heeft ze geluk want de laptop zou een HP FOLIO 9470M zijn, waarvan de harde schijf zich aan de zijkant bevindt.
• De hele fight sequence op de bus is trouwens een van de coolste ooit in het MCU. Hier kan je een breakdown ervan zien door regisseur Daniel Destin Cretton. Daarin vertelt hij onder andere hoe overtuigend Awkwafina die duw speelde, hoe belangrijk de momenten tussen Katy en Shaun zijn, dat er een jacket gag is ter ere van Jackie Chan, dat een shot gefilmd is in 3 locaties, de genialiteit van het VFX-team en Bill Pope, en haat voor e-steps. Daaruit kunnen we ook afleiden dat Simu Liu bijna al zijn stunts hier (en waarschijnlijk in de rest van de film) helemaal zelf deed. Perfecte Shang-Chi? Ik dacht het wel. Of moeten we de tweet nog eens vermelden?
  • Bij de auditie moesten de kandidaten voor Shang-Chi een monoloog uit Good Will Hunting brengen. Regisseur Daniel Destin Cretton zag een gelijkenis tussen Shang-Chi en Will, het personage van Matt Damon.
    

    “The character of Will represents this mixture of masculinity and vulnerability. He also has a secret and a superpower that he doesn’t quite understand and has not stepped into.”

• Het was wel al duidelijk bij wie de schurken hoorden, maar op de borst van Razorfist kon je al het logo van de Ten Rings zien. Hij is trouwens ook een personage uit de comics, alleen heet hij daar Douglas Scott en heeft hij uiteindelijk twee razorvuisten. Naast Shang-Chi kwam hij ook met vele andere Avengers in aanraking, en ook Wolverine en Deadpool.
• In zijn appartement heeft Shang-Chi posters hangen van The Godfather, de film The Warriors, de film Kung Fu Hustle en het album Stankonia van Outcast. Grappig detail: in Kung Fu Hustle deed Wah Yuen mee, die Master Guang Bo speelt, en dus zitten we met een nieuwe Celebrity Paradox.
  

  

• De jongen die Shang-Chi speelt als tiener is Arnold Sun, een Australiër die nog geen filmervaring had maar wel al meer dan 10 jaar Wushu leerde. De film is deels opgenomen in Australië.
• Shaun onthult ook dat zijn echte naam Shang-Chi is en niet Shaun in een alweer hilarische scène. Hij deed het natuurlijk vooral om zich voor z’n vader te verbergen maar later blijkt dat Katy een Amerikaanse naam en Chinese naam heeft, dus was het vast ook deels om niet op te vallen.

• 

  Op de bus was de hilarische Klev aan het filmen. Dat was niet gewoon een grappig moment want dat filmpje heeft Jon Jon ook gezien. Daarom is hij nu blijkbaar bekend, of toch in Hong Kong.

  • De acteur die Klev speelt, Zach Cherry, zat ook al in Spider-Man: Homecoming als de hotdogverkoper die Peter vraagt om een salto te doen. Het kan best hetzelfde personage zijn en anders zitten we met een nieuw geval van de Character Paradox.
• Het jasje van Shang-Chi is heel erg in de mode maar heeft ook een dubbele functie. In de bus zagen we hem de jas gebruiken tegen zijn tegenstanders en zo zien we dat het een jas is die je ook omgekeerd kan dragen. In Macau is het dan ook duidelijk dat hij nu de andere kant aanheeft, die blauw met geel is.
• In de Golden Daggers Club zijn verschillende gevechten aan de gang zoals een judoka die het opneemt tegen een Sumo-worstelaar. Maar in een andere box zien we een van de widows uit Black Widow, genaamd Helen, het opnemen tegen een vechter met Extremis in z’n lijf. De Widow wordt trouwens gespeeld door Jade Xu, een drievoudig wereldkampioene in het wushu.

  • 

    De laatste keer dat we de Widows zagen, wilden ze overal ter wereld andere Widows gaan bevrijden van de chemische mindcontrol met Yelena. Dit is natuurlijk 8 jaar later dus is het plan gelukt en zijn ze dan allemaal hun eigen weg gegaan? We weten al dat Yelena voor Valentina werkt, maar wat is er met de rest gebeurd? Misschien leren we er meer over in Hawkeye.

  • Bestaat Extremis dan nog steeds in het MCU? We zagen het voor het laatst in Agents of SHIELD waar het gebruikt werd door Centipede om zelf Super-Soldiers te maken. Maar de laatste overlevende met Extremis was Mike Peterson uit Agents of S.H.I.E.L.D.
  • De naam Golden Daggers komt trouwens uit de comics, waar het de naam van de organisatie was van Xialing, die concurrenten waren van de Ten Rings.

• 

  In de centrale arena vecht Wong tegen de Abomination, de nu permanente vorm van Emil Blonsky uit The Incredible Hulk. Wong wint uiteindelijk en later zien we hem Emil terugbrengen naar een cel. Blijkbaar doen ze dit wel vaker.

  • Over het algemeen wordt die film een beetje doodgezwegen in het MCU, waarschijnlijk omdat we met de volledig andere Hulk zaten, maar dit is toch een serieuze erkenning. Twee andere keren dat de Abomination vermeld werd, was in Agents of SHIELD en de one-shot The Consultant. In AoS dreigt Coulson om Ward naar Alaska te sturen om Blonsky’s cryocel te bewaken als zijn relatie met May de missie in gevaar brengt. In de oneshot vertelt Coulson aan Jasper Sitwell dat de World Security Council Blonsky bij het Avengers Initiative wil. Maar daar staken zij een stokje voor.
  • Hij zou trouwens weer opduiken in de She-Hulk–serie op Disney+. Later meer.
• John John zegt: “I always bet on Asian.” Katy is geïnteresseerd dat er kan gewed worden en vraagt hoeveel zij kunnen krijgen. Shang-Chi slaat het af maar na het gevecht zien we dat Katy heel wat geld krijgt en dus tegen hem gewed heeft. Alweer hilarisch.
• Katy haar gezicht wanneer ze Shang-Chi ziet in bloot bovenlijf was ook mijn gezicht hier, en alle andere keren dat acteurs in bloot bovenlijf verschijnen. Want zo oppervlakkig ben ik wel. Maar het zou ook een verwijzing zijn naar de comics, waarin Shang-Chi in het begin vaak in bloot bovenlijf opdook als hommage aan de films van Bruce Lee.

• 

  Tijdens het gevecht tussen Shang-Chi en Xialing zie je een paar keer dat Simu Lui z’n borst wel rood ziet. Hij en Meng’er Zhang deden dan ook zo veel mogelijk van hun stunts hier zelf en die bleken dus soms ook echt te landen. Een van de leukste dingen om te doen voor Zhang waren dan ook de stunts- en vechtkunsttraining. Op de set van de film heeft ze trouwens haar man ontmoet, een actiedesigner, met wie ze dit jaar getrouwd is. Leuk detail: omdat ze geen trouwfeest hebben gehouden, besloten Simu Liu en Awkwafina om Disneyland af te huren voor hen.

• Zes jaar nadat Shang-Chi vertrok, besefte Xialing dat hij niet meer terug kwam. Toen startte ze de club op, ze was toen 16. Als we dan wat rekenen, weten we dat ze 10 was toen hij vertrok. Dat wil zeggen dat ze 4 jaar verschillen.
• Het gebouw waar het indrukkwekkende stellingengevecht plaatsvindt, is geen echt gebouw (alleen Tom Cruise is zo gek) of niet eens gebaseerd op een echt gebouw, maar volledig opgebouwd uit CGI, net als de omgeving in Macau. Deze vechtscène kan ook een hommage zijn aan Rush Hour 2, waarin Jackie Chan en Chris Tucker op een gegeven moment ook aan bamboestellingen hangen.
• De scène waarin Shang-Chi het opneemt tegen de Death-Dealer voor het verlichte gebouw deed me wat denken aan een gelijkaardige scène uit Skyfall, waarin de belichting ook zo bijbleef. Alleen is de actie hier wel nog een stuk spectaculairder.

  • 

    De Death-Dealer is ook een personage uit de comics, waar hij vooral bekend is onder de naam Li Ching-Lin. Daar werkte hij zogezegd voor MI6 maar eigenlijk werkte hij voor Fu Manchu, de vader van Shang-Chi in de comics. Hier werd de Death-Dealer gespeeld door Andy Le, een vechtsporter en stuntman bekend van YouTube.

• Blijkbaar wist Wenwu altijd al waar zijn kinderen waren. Hij heeft ze 10 jaar hun leven laten leiden. Dus moeten Shang-Chi en Xialing hier dan 24 en 20 zijn? Ik weet toch niet hoe geloofwaardig dat is.
• Katy haar Chinese naam is Ruiwen. Wenwu zegt hij ook nog The Warrior King, Master Khan of The Most Dangerous Man on Earth werd genoemd.
• De elephant in the MCU room wordt dan toch aangehaald. Wenwu vertelt over een terrorist die een boeman zocht en daarvoor zijn Ten Rings approprieerde. Hij gebruikte niet Wenwu z’n echte naam maar koos een nieuwe, The Mandarin. “He named his figurehead after a chicken dish.” Het lukte en het land was bang van een sinaasappel. Marvel kreeg destijds inderdaad veel kritiek op hoe ze de Mandarin hadden aangepakt dus is het toch belangrijk dat ze vooral dit deel nog eens expliciet vermelden. Ben Kingsley is dan wel van Aziatische afkomst maar de identiteit en het doel van het personage was toch fout.

• 

  We krijgen te zien hoe het leven van Wenwu was samen met hun moeder. De grijze basis veranderde in een mooie tuin en het gezin deed spelletjes. Dat spelletje was trouwens Dance Dance Revolution, een dansspelletje dat ook al voorkwam in WandaVision.

• Er is een weg door het doolhof naar Ta Lo die maar een keer per jaar opent op Qingming Festival. Dat is de feestdag die de oma van Katy ook al vermeldde. Op dat moment vindt het blijkbaar plaats over drie dagen want dan zal Wenwu proberen om haar te redden. Als we er dan van uitgaan dat die feestdag de echte kalender volgt, speelt de film zich begin april 2024 af.
• In de kerkers blijft ook Trevor Slattery opgesloten te zitten en dat was toch een verrassing.
  • Hij zat natuurlijk in Iron Man 3 als de Mandarin die Wenmu al vermeldde. Tony en Rhodey kwamen toen achter zijn echte identiteit. Hij was een acteur uit Liverpool. Toen wist hij eigenlijk alleen dat hij een rol speelde en niet dat daar ook echt gevolgen aan zaten.
  • In de oneshot All Hail The King zagen we dat hij in de gevangenis zat en eigenlijk beroemd was geworden. Hij wordt dan ook geïnterviewd door een documentairemaker. Maar bij het laatste gesprek blijkt dat die interviewer voor de “echte Mandarin” werkt en dat die boos is. Hij breekt hem uit de gevangenis om hem naar hem te brengen. Nu zien we dat dat dus echt gebeurd is. Dat moet toen rond 2013-2014 geweest zijn, en dus 10 jaar geleden.
  • Trevor maakt zelf nog een korte samenvatting van wat er gebeurd is, en gaat dan wat verder. Wenwu had hem uitgebroken om hem te vermoorden. Maar net toen stond te gebeuren, begon hij een stuk uit MacBeth op te voeren. Ze konden er geen genoeg van krijgen en daarom voerde hij elke week iets op. Ook nu zegt hij een paar quotes uit MacBeth op.
  • In zijn cel hangt er een sjaal van voetbalploeg Liverpool op een pop, er staat ook een gesigneerde foto en er hangen posters van twee toneelstukken waar hij in meedeed: Henry VIII op de spiegel en King Lear aan de muur. In Iron Man 3 zegt Aldrich Killian over Trevor dan ook “his Lear was the toast of Croydon.”

    

    

    

  • Katy luistert naar de beschrijving van Trevor over hoe hij toneeltjes opvoert voor de mannen van de Ten Rings en zegt daarop dat hij dus hun hofnar is. Daarop voert hij een stukje op “Nuncle, nuncle…” Met die woorden spreekt het personage De Nar King Lear altijd aan.
• Trevor heeft gezelschap van een mythisch dier genaamd Morris, waarvan hij eigenlijk dacht dat die niet echt was. Hij herkent Shang-Chi en kende ook z’n moeder want hij komt uit Ta Lo. Wenwu vond hem op een van zijn expedities om de ingang te vinden. Morris kan hen trouwens zelf naar de ingang brengen. Morris is trouwens gebaseerd op de Dijiang, een wezen uit de Chinese folklore.
  
• In de garage van de Ten Rings zien we een aantal nummerplaten in het sleutelkastje hangen: JIMBO, BOS-MAN, G3ORGIAN, WYLIE, DABU7CHA. Daarna stelen ze de auto van Razor Fist. Die heeft de gepersonaliseerde nummerplaat RZRFIST en een graffititekening met z’n naam. Voor als iemand nog niet doorhad dat deze van hem is. Voor de liefhebbers: de auto is een elektrische BMW iX3. Die was toen deze gefilmd werd nog een prototype maar intussen niet meer. Hier een overzicht van de andere auto’s in de film. Het is ook wel grappig dat ze in Endgame nog motorgeluiden toevoegden aan de E-tron maar dat hebben ze hier wel achterwege gelaten als ze in het bos rijden.
  

  

• Terwijl ze wachten tot het doolhof opengaat, vertelt Trevor dat Planet of the Apes in 1968 zijn inspiratie was om te gaan acteren. Want als ze die apen konden leren acteren, wat kon hij dan wel niet bijdragen. Het is een geweldige grap maar het toont ook wel dat Trevor inderdaad zo naïef is dat we begrijpen waarom hij zich liet vangen door Aldrich Killian in Iron Man 3. Over het algemeen hebben ze het personage geloofwaardiger gemaakt dan hij toen was.

• 

  Als ze door de waterval rijden, kan je de playlist van Razorfist zien op het scherm in de auto, RZRFST Jams. Daar staan onder andere Black Hole Sun van Soundgarden op, Tommy The Cat van Primus, Come Out and Play van The Offspring, What I Got van Sublime en Vasoline van de Stone Temple Pilots.

• Terwijl ze binnenrijden in Ta Lo zien ze al een paar van de mythische wezens die er bestaan. Iemand met meer verstand ervan maakte een lijst met hun naam en oorsprong. Ik moest bij 2 wel meteen denken aan de Pokémon Moltres (vuurvogels) en Ninetales (de witte vos) maar Pokémon is natuurlijk Japans. Maar blijkbaar kwamen veel Japanse figuren uit de Chinese folklore, en daarop zijn veel Pokémon geïnspireerd. Dus ik was niet helemaal verkeerd.
  • Wanneer ze binnen zijn, staat er een van de mythische dieren vlak voor hun auto, waarop Trevor zegt “What’s it looking at me for?” Dit is een verwijzing naar Ben Kingsley z’n personage in de film Sexy Beast, die exact hetzelfde zegt als er een geit voor z’n auto loopt.
• Nan laat hen de geschiedenis van Ta Lo zien via een houten sculptuur die een volledige muur bedekt. Dat die CGI was, konden we misschien wel al denken maar ook de omgeving bleek volledig blue screen te zijn. Dat zag ik dan weer niet aankomen.

  #ShangChi's latest VFX breakdown revealed that the Ta Lo hallway scene was heavily computer-generated! More new before-and-after VFX photos: https://t.co/OvO8Xkc60q pic.twitter.com/lYF8O5zGQz

  — MCU – The Direct (@MCU_Direct) October 17, 2021

• De mensen van Ta Lo maken dus wapens uit Dragon Scales, de schubben van de Great Protector. Daarmee lijkt er een even sterk materiaal geïntroduceerd als vibranium. Screenrant maakte dus de vergelijking en daar komt vibranium toch als winnaar uit de bus.
• Michelle Yeoh is een absolute legende op het vlak van actiefilms waarbij ze vaak haar eigen stunts deed. Maar ze is intussen al 59 dus kan je niet meer verwachten dat ze alles nog zelf doet. Tijdens de scène waarin zij Shang-Chi toont hoe hij moet vechten, zie je een paar keer wel duidelijk de gezichtsvervangingstechniek die ze gebruikten. De elegante bewegingen zijn dan weer wel volledig haar ding want ze heeft ballet gestudeerd aan de Royal Academy of Dance in Londen.

  • 

    Hier hebben we wel nog een geval van de Character Paradox. Want naast Gemma Chan, Laura Haddock en Enver Gjokaj is Michelle Yeoh hier de vierde acteur met twee rollen in het MCU. Yeoh dook namelijk al op als Aleta Ogord in Guardians of the Galaxy 2 op de begrafenis van Yondu.

  • Daarnaast zaten Michelle Yeoh en Tsai Chin, die Waipo speelt, ook beiden in Bond-films: Yeoh in Tomorrow Never Dies en Chin in You Only Live Twice met een cameo in Casino Royale. Ze zaten ook samen in Memoirs of a Geisha.
  • Michelle Yeoh zat ook al samen in een film met Tony Leung, namelijk Butterfly and Sword. 28 jaar later delen ze dus weer het grote scherm maar een vechtscène tussen hen krijgen we net niet te zien.
• Het rode en zwarte kostuum dat Shang-Chi krijgt van Nan is een hommage aan zijn kostuum uit de comics.

• 

  Wenwu gaat met Shang-Chi de moordenaars van z’n vrouw zoeken. Daarbij komt hij terecht in een zaal waar mahjong gespeeld wordt. Dat spel zorgde ook voor een belangrijk moment bij Crazy Rich Asians als Rachel het personage van Michelle Yeoh confronteert.

• De Soul Eaters en Dweller-In-Darkness komen ook uit de comics. Die eerste kwamen vooral in aanraking met Doctor Strange terwijl die laatste in de comics een soort inktvishoofd heeft. Dan vind ik de filmversie toch beter.
• Er zijn wel meer redenen waarom Tony Leung de perfecte keuze was voor deze film (later meer) maar de scène waarin Wenwu sterft, is zo mooi gedaan met de flashbacks en hoe hij de ringen doorgeeft aan Shang-Chi voor hij sterft. De manier waarop deed me trouwens hard denken aan hoe Sirius stierf in Harry Potter and the Order of the Phoenix. Extra pijnlijk.
• Toen Shang-Chi en Xialing op de draak zaten en zij werd meegesleurd door de Dweller-In-Darkness, kreeg ik dan weer verschrikkelijke flashbacks naar Clint en Natasha in Endgame. Alleen had het hier een veel beter einde.
  • In een featurette van Marvel zelf wordt er, naast die voor Morris, ook een blik geworpen op de VFX voor de onderwaterscène met de draak en wanneer er op de draak gereden wordt.
• Wanneer Katy en Shang-Chi het gevecht navertellen aan John en Soo zegt Katy dat Shaun een soort Kamehameha Fireball gebruikte om de draak te doen ontploffen. Dit is waarschijnlijk een verwijzing naar Dragonball Z, waarin Goku vaak een Kamehameha Wave gebruikt.
• Ik had het al over de relatie tussen Katy en Shang-Chi en hoe tof ik die vind, maar nu is voor de toekomst wel de vraag of het bij vrienden blijft. Ze deelden in deze film al een paar blikken en knuffels die je anders kan interpreteren en ook Waipo vraagt zich af wanneer ze gaan trouwen. Daarbij kwam er nog de tweet van Simu Liu enkele dagen geleden. Wat moeten we daar nu van maken??

  Cuddle up with your maybe-platonic-but-maybe-not-friend this Friday as @ShangChi releases on Disney+. Watch this amazing action-packed movie while thinking about how great your relationship is already, and how you don't want to ruin it by expressing your true feelings wait wha- pic.twitter.com/hig3hwUpI9

  — Simu Liu (刘思慕) (@SimuLiu) November 10, 2021

• De manier waarop Wong Shang-Chi en Katy komt halen, had voor mij heel wat weg van hoe Doctor Strange Tony ging halen in Infinity War. Door de ringen zien we dat hij ze meeneemt naar Kamar Taj. Het is ook wel veelzeggend dat Wong Shang-Chi én Katy kwam halen terwijl zij niet echt superkrachten heeft. Schuilt er toch meer achter het nonchalante personage van Katy dan we denken? En zo achter de relatie tussen hen?

Deep dive

Het volledige verhaal van de film kon je dus al hierboven lezen. Toch halen we er nog enkele elementen uit om verder over te praten voor we naar de creditsscènes gaan.

Aziatische representatie

Op het grote scherm had Marvel nog veel werk te doen qua Aziatische representatie (op het kleine scherm waren er al lang Daisy Johnson en Agent May in Agents of SHIELD). Door een Aziatische cast en crew het verhaal in handen te geven, zijn ze daar zeker in geslaagd. Maar dat moet je niet van m’n witte zelf aannemen. Journaliste Kat Moon schreef een mooi artikel over hoe ze zich eindelijk gezien voelde en haalde daarbij enkele specifieke zaken aan die leuk zijn om te weten.

• Zo staan er veel artiesten met Aziatische roots op de soundtrack zoals Jhené Aiko, Rich Brian en Niki.
• Wanneer er Mandarijn wordt gesproken, komen er verschillende vormen aan bod van slang tot heel specifieke uitdrukkingen uit de Chinese geschiedenis.

  In the opening scene, where Shang-Chi’s mother Jiang Li (Fala Chen) speaks of the origins of Wenwu and the ten rings, she describes him as having had the option to “cheng e yang shan” (懲惡揚善)—suppress evil and do good—but having chosen instead to use the weapon to conquer lands for his own gain. Hearing the expression brought me back to the classrooms of my Taiwanese elementary school, where memorizing pages upon pages of chengyu was part of the regular curriculum.

• Wanneer Shang-Chi z’n zus “Lingling” noemt, is dit blijkbaar heel trouw aan hoe bijnamen gevormd worden in de Chinese gemeenschap.

  This small detail felt incredibly authentic, as nicknames in the Chinese community are commonly formed through doubling up on the final character.

• Op een bepaald moment roept Jon Jon “Wakao!”. Dit is de betekenis:

  This Mandarin word does not have a direct translation in English, though it could be likened to “damn.” It’s a term I grew up hearing in Taipei, Taiwan—where I spent the first 18 years of my life—and one I was told to use sparingly. Ze zegt nog: As silly as it may seem, Jon Jon’s exclamation made me feel like I was in on an inside joke with the filmmakers.

  En da’s toch echt mooi?

• John John zegt ook dat hij ABC spreekt. Het lijkt een gewone referentie dat hij Engels spreekt maar het staat eigenlijk voor American-Born Chinese. Dat wil eigenlijk zeggen dat hij Amerikaans spreekt voor Amerikanen van Chinese afkomst die de Chinese talen niet zo goed meer spreken. Het wordt verder ook niet uitgelegd dus een mooie easter egg voor de mensen die wel weten wat het wil zeggen.
• Wanneer de IJzeren Bende arriveert op zoek naar Wenmu, vraagt hun moeder aan Shang-Chi en Xialing om binnen te gaan. Het taalgebruik hier is heel specifiek.

  “I have to talk to the guests,” she tells them. In that moment, I knew the speech in this film was approached with care and intentionality. I can’t count the number of times the exact phrase in Mandarin, “wo gen ke ren you hua yao shuo” (“我跟客人有話要說”), was used by my parents when I was a kid. Especially in the presence of said guests, the line is code for: please leave the room, now.

• De vertaling naar het Engels was blijkbaar niet altijd optimaal en de Nederlandse ondertitels zijn vaak gebaseerd op de Engelse dus hebben we ook niet helemaal de juiste noties doorgekregen.

  I chuckled at a signature Chinese liquor, baijiu, translated as “whiskey” in the subtitles, when the two are not the same. I raised an eyebrow at the aforementioned tomb-sweeping day, Qingming Festival, translated as “Day of the Dead”—which most commonly refers to the Mexican holiday Día de los Muertos.

• Op een gegeven moment zegt Xialing dat de bomen nog maar een paar meter verwijderd zijn. Daarop vraagt Katy hoeveel dat is in voet. Zo zie je dat Katy zich inderdaad Amerikaans voelt aangezien de VS maar een van drie landen is die het metrisch systeem niet gebruikt. Xialing in Macau dus wel.
• De relatie tussen Wenwu en zijn kinderen zijn blijkbaar ook karakteristiek voor de Chinese cultuur. Vooral hoe hij Shang-Chi behandelde in vergelijking met Xialing. Ze mocht niet meetrainen met Shang-Chi toen ze jong was. Xialing zegt tegen Katy “Don’t talk, he’ll forget you’re there.” Moon zegt nog:

  The chengyu that sprang to my mind when viewing these interactions is zhong nan qing nü (重男輕女), which literally translates to “heavy male light female.” The saying refers to unequal treatment between genders and a patriarchal view of the world that has been prevalent in the history of Chinese society and through the teachings of scholars like Confucius.

  Aangezien hij duizenden jaren oud is, leeft hij al lang met die oude waarden.

Wenwu

Legende

De eerste keuze van regisseur Daniel Destin Cretton om Wenwu te spelen was Tony Leung, een acteur die groot geworden is in de Chinese filmindustrie. Alleen was hij ervan overtuigd dat Leung het nooit zou doen. Toch gebruikten de scenaristen hem als inspiratie om Wenwu zo veelzijdig mogelijk te maken. Na een meeting met Cretton stemde Leung toe. Dit is zijn eerste rol in een Amerikaanse film en ook zijn eerste Engelstalige rol, ook al sprak hij altijd al vloeiend Engels.

Ook Simu Liu was onder de indruk van de acteur, die hij altijd als een voorbeeld had gezien. Volgens Liu kan hij zo veel zeggen met maar een blik en nu was die op hem gericht. Dat was toch even wennen volgens de acteur.

En nu?

Wenwu vervoegt voor mijn part het lijstje als een van de beste MCU-villains en dat is mede dankzij Leung. Het is dan ook jammer dat hij sterft en we hem dus niet meer zullen terugzien. Of wel?

Want op zijn podcast They Call Us Bruce zei journalist Jeff Yang, die cultureel consulent was voor de film, dat we het laatste van hem misschien nog niet gezien hebben.

‘Given what they had in Tony Leung, I would have hoped that they would have made it a little more clear that he has other places to be in the Marvel Cinematic Universe. I’ll just leave it at that.”

Meer liet hij natuurlijk niet los maar dat wil niet zeggen dat we niet kunnen speculeren. We zagen zijn ziel opgeslorpt worden door de Dweller-In-Darkness dus dat lijkt redelijk definitief. Maar Wenwu leefde al duizenden jaren dus kan hij naast de ringen nog wel wat trucjes hebben opgepikt. Kan hij op een andere manier terugkomen of hebben de ringen meer kracht dan we denken?

Of heeft dit weer te maken met het multiverse dat op springen staat? In Loki hoorden we al dat er meerdere Kangs bestaan die elk op vernietiging uit zijn. Dan kunnen er ook meerdere Wenwu’s zijn met diezelfde missie. En nu Peter Parker en Doctor Strange een gat in het multiverse  lijken te veroorzaken, kan het best zijn dat we Tony Leung terug mogen verwachten in het MCU. Zeker met wat we uit de mid-creditsscène te weten komen.

Mid-creditsscène: welkom bij de club

Aan het einde van de film zagen we Wong al het etentje van Shang-Chi en Katy met Soo en John crashen. We zagen hen Kamar Taj binnenstappen en nu blijkt waarom. Wong projecteert een soort hologram van de ringen. Hij zegt dat ze niet in hun codex staan en vraagt aan Bruce Banner wat hij denkt. Hij heeft geen idee maar ziet dat ze niet vibranium zijn. Hij vraagt aan Carol Danvers of ze Chitauri zijn. Zij zegt dat ze zo’n buitenaardse technologie nog niet gezien heeft. Ze vraagt aan Shang-Chi hoelang z’n vader ze al had voor hij ze kreeg. Hij antwoordt dat dat zo’n duizend jaar moet geweest zijn. Bruce zegt dat ze veel ouder moeten zijn dan dat.

Volgens Wong voelden ze het tot in Kamar Taj toen Shang-Chi ze voor het eerst gebruikte. Ze besluiten dat ze een signaal lijken uit te zenden maar ze weten niet naar waar. Ook Bruce Banner en Carol Danvers hebben geen idee. Carol moet vertrekken en zegt dat Bruce wel weet hoe ze haar moeten bereiken, maar hij heeft haar nummer niet. Hij verwelkomt Shang-Chi en Katy wel in het circus. Wong zegt dat hun leven vanaf nu helemaal anders zal zijn en dat ze wat moeten rusten voor hun lange reis begint. Ze gaan akkoord dat ze dat zouden moeten doen maar toch gaan ze eerst nog karaoke doen.

Oké, veel om over na te denken.

De ringen

Uit de intro hoorden we dat de ringen al lang bestaan en dat Wenmu ze in een krater zou gevonden hebben of gestolen uit een tombe. Maar Shang-Chi weet het ook niet en heeft z’n vader er dus duidelijk nooit naar gevraagd.

In de comics zijn de ringen technologie van de Makluan. Elke ring bevat de ziel van een legendarische kosmische strijder die vastgehouden wordt door de ring. Ze hebben ook een soort AI voor wanneer de ringen gescheiden waren van de drager. De geesten in de ringen passen dan wel weer bij de stem van hun moeder die Wenwu ook al hoorde. Er lijkt dus toch iets speciaals te zijn aan de ringen. Zullen ze Shang-Chi na een tijdje ook beginnen te corrumperen?

De Makluans zijn reptielachtigen die kunnen shapeshiften. In het MCU hebben we de Skrulls al dus ik weet niet of die origins helemaal hetzelfde zullen blijven. Maar tegelijkertijd sturen de ringen dus wel een boodschap uit, dus is het buitenaards ras niet helemaal uit te sluiten. Voorlopig hebben we dus alleen maar meer vragen in plaats van antwoorden over de ringen.

Bruce & Carol

Wat daarnaast nog opvalt is de aanwezigheid van Bruce en Carol. Beiden hebben we voor het laatst gezien in Endgame.

Carol had mee Thanos ingemaakt en was ook op de begrafenis van Tony, maar sindsdien weten we niks van haar. Haar haar is alleszins wel langer dan in Endgame dus is er weer enige tijd voorbijgegaan. Ze lijkt ook haar kostuum uit Captain Marvel zelf aan te hebben en niet dat van Endgame. Ze krijgt opeens een boodschap binnen die ze moet gaan afhandelen. Het enige wat we verder weten, is dat er een tweede solofilm zit aan te komen. Heeft de boodschap daarmee iets te maken? Of is ze te weten gekomen dat Monica met de Skrulls naar de basis van Fury gaat? Nog meer vragen dus.

Hetzelfde geldt voor Bruce. Hem zagen we laatst toen hij Cap uitwuifde voor die de stenen ging terugzetten. Toen was hij alleen nog Professor Hulk terwijl hij nu terug Banner is. Hij heeft wel nog steeds de mitella aan en dus heeft hij nog altijd de verwondingen van de Snap. Wel draagt hij een soort apparaatje aan z’n linkerarm, die meer dan waarschijnlijk verantwoordelijk is voor zijn verschijning.

Misschien heeft hij sinds Endgame een manier gevonden om mechanisch te switchen tussen Hulk en Banner zodat hij meer controle heeft. Het zou in elk geval wat VFX-werk uitsparen. Ofwel is hij de krachten van de Hulk intussen helemaal kwijt? Een van de volgende Disney+-reeksen is namelijk She-Hulk met Tatiana Maslany. Het is bevestigd dat ook Mark Ruffalo er zal in opduiken.

In de comics is er dan ook een moment dat Bruce niet langer de Hulk is doordat al de gammastraling naar iemand anders is overgegaan. In de comics was dat de zoon van Helen Cho die we zagen in Age Of Ultron. Hij gebruikte nanobots om zelf de straling en de Hulk over te nemen. Die controleerde hij dan met een gelijkaardige armband.

Als we dan de connectie met She-Hulk maken wordt Jennifer Walters in de comics pas She-Hulk nadat ze een bloedtransfusie krijgt van haar neef Bruce. Misschien zal die transfusie meer doen dan alleen haar leven redden maar ook de gammastraling en Hulk gedeeltelijk of helemaal overzetten naar Jennifer. Ik ben alleszins blij dat Mark nog zal opduiken in het MCU.

Het is daarnaast ook vast geen toeval dat Emil Blonsky en The Abomination opduiken in deze film. Ook hij zal namelijk opduiken in She-Hulk. Als hij hoort dan Bruce genezen kan worden of toch geholpen, wil hij misschien hetzelfde.

De vraag na Endgame was ook wel wat er nu met de Avengers zou gebeuren nu Tony, Cap en Natasha er niet meer zijn. Het lijkt erop alsof Bruce ze gewoon verder zet, want ze gebruiken dezelfde hologrammen als in Endgame. Hij en Carol lijken ook al vaker samengewerkt te hebben, te horen aan het feit dat Carol al een paar keer verdwenen is. Bruce verwelkomt Shang-Chi en Katy nog dus horen zij nu vast ook de bij de Avengers.

Dan nog 2 weetjes:

• Door deze korte scène is het intussen de vierde keer dat Brie Larson samenwerkt met regisseur Destin Daniel Cretton na Short Term 12, The Glass Castle and Just Mercy.
• Dit is de achtste verschijning van Mark Ruffalo in het MCU, waarvan 3 keer enkel in post-creditsscènes in Iron Man 3, Captain Marvel en deze film.

Wong

Wat het aandeel van Wong hierbij is, is nog niet helemaal duidelijk. En waarom is hij hier alleen? Je verwacht toch meestal het duo Doctor Strange en Wong samen. Maar in de trailer voor Spider-Man: Now Way Home zagen we al dat Wong vertrekt uit het Sanctum. Spelen bij films zich ongeveer gelijktijdig af dan? Maar de rol van Wong bij het opmerken van en zijn interesse in de ringen kan ook een hint zijn naar wat hem en Doctor Strange hebben beziggehouden sinds Endgame.

Wong vermeldt al dat de ringen niet overeenkomen met de artifacten in de codex van Doctor Strange. Hij heeft er dus wel al wat onderzoek naar gedaan. Misschien zijn hij en Strange nu bezig met zo veel mogelijk magische voorwerpen te verzamelen, om nog een voorval als met de Infinity Stones te vermijden. In een interview met Vanity Fair zei schrijver van Loki en Doctor Strange 2 Michael Wadron namelijk dit over de sequel: “He’s Indiana Jones in a cloak to me.”

Waren ze dus met iets serieus bezig voor Strange met Peter het multiverse om zeep helpt? Of heeft een van die voorwerpen Strange beïnvloed waardoor hij zoiets raars doet? Misschien gaan ze er wel mee door in Doctor Strange 2, want we weten al dat Wanda daar ook in opduikt en haar astrale vorm was het laatst te zien met de Darkhold.

Post-credits

In de post-creditsscène is Xialing terug in de uitvalsbasis van haar vader en ze ruimt haar oude kamer op. Razorfist komt zeggen dat ze wachten. Er is nu een nieuwe baas. Ze neemt plaats op haar vaders troon en kijkt uit over het domein met ook Jon Jon naast haar. Op het centrale plein trainen vrouwen en mannen samen, maar zijn de vrouwen toch in de meerderheid. Op het einde krijgen we nog de boodschap ‘The Ten Rings will return’, maar of dat als bevriende of vijandige organisatie zal zijn, dat valt af te wachten. Voor meer Xialing en Meng’er Zhang zijn wij alleszins te vinden.

Xialing vertelde Shang-Chi dat ze Wenwu’s imperium ging opdoeken, maar is het blijkbaar beu om in de schaduw van haar vader en haar broer te staan. Het logo van de Ten Rings is ook wat geüpdatet onder het leiderschap van Xialing en bevat nu een lotus met een schedel. In de comics had de zus van Shang-Chi, daar Fah Lo Suee genaamd, de titel de Cursed Lotus. Ik gok dat we de Ten Rings maar terug zullen zien in een tweede Shang-Chi-film of misschien in een Disney+-reeks.

De Ten Rings hadden namelijk al een link met Iron Man dus misschien komt die wel terug in Armor Wars. Die serie zou naar verluidt gaan over wat er zou gebeuren als de technologie van Tony Stark in de verkeerde handen valt. Misschien krijgen Xialing en haar Ten Rings wel wat wapens van Stark Industries in handen, waardoor Rhodey zich genoodzaakt voelt die terug te halen. Misschien wil dit nog niet zeggen dat Xialing het slechte pad opgaat, maar misschien gebruikt ze die om wat slechteriken te verslaan.

Hiermee hebben we het meeste over de film wel gezegd. We weten dus nog niet precies wanneer we Shang-Chi terugzien, maar ik kijk er alleszins naar uit.

Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings is vanaf 12/11 te bekijken op Disney+ en vanaf 03/12 online te koop.

Ondertussen dendert phase 4 aan een strak tempo voort en mag je binnenkort de spoilerbijbel van Eternals verwachten.