A Different Man review: onconventioneel en absurd

Dit is zonder twijfel het jaar van Sebastian Stan. Buiten Amerika wordt zijn vertolking van Donald Trump in The Apprentice heel goed onthaald, ook door ons. In Amerika is hij voorlopig eerder een paria. Hij onthulde dat hij uitgenodigd was voor de Variety-interviewreeks Actors on Actors, maar dat niemand met hem over de film wou praten. Nominaties in dit awardsseizoen lijken voor die film dan ook ver weg. Gelukkig heeft Stan nog een film uitkomen, A Different Man, waarin hij een minstens even straffe vertolking neerzet. Wij gingen kijken op Film Fest Gent.

Een nieuwe kans

Edward (Sebastian Stan) wil acteur worden, maar heeft het lastig om goeie rollen te krijgen. Hij heeft namelijk neurofibromatose, een ziekte die bij hem grote tumoren op z’n gezicht veroorzaakt. Z’n buren zeggen dat hij gewoon wat zelfverzekerder moet zijn, en dat lijkt ook te lukken wanneer hij Ingrid (Renate Reinsve, The Worst Person In The World) ontmoet, z’n nieuwe buurvrouw in het appartement naast hem. Z’n uiterlijk lijkt haar niet te deren, en ze doen vaak dingen samen, maar een relatie lijkt toch een brug te ver.

Wanneer Edward z’n dokter over een behandeling begint die hem kan genezen, besluit hij dan ook om ermee te starten. Uiteindelijk verdwijnen zijn tumoren en begint hij een nieuw leven als Guy. Hij wordt het gezicht van een makelaarskantoor, krijgt aandacht van vrouwen en lijkt dus alles te krijgen waar hij op hoopte. Tot hij terug in contact komt met Ingrid, die een toneelstuk over Edward heeft geschreven. Hij gaat auditie doen in een masker en krijgt de rol, tot Oswald (Adam Pearson) opduikt. Hij heeft dezelfde aandoening als Edward had, maar is veel zelfzekerder en geliefder. Guy/Edward ziet dan ook met lede ogen aan hoe Oswald langzaam krijgt wat hij altijd wilde.

Onconventionele mix

Ik wist op voorhand al niet goed aan wat ik me moest verwachten, maar het resultaat was dan nog niet wat ik ervan verwachtte – op een goeie manier. A Different Man begint als een soort karakterstudie van hoe het is om als man met een fysieke aandoening door het leven te gaan, en werk te willen in een vak dat volledig rond uiterlijk draait. Vanaf de behandeling lijken we kort in een horrorfilm te zitten, wanneer de tumoren op z’n gezicht beginnen los te komen en dat wel heel expliciet wordt getoond. Daarna gooit hij z’n leven om, tot we langzaam in een paranoïde thriller lijken terecht te komen. Het is moeilijk te beschrijven en lijkt moeilijk samen te gaan, maar het werkt allemaal bijzonder goed.

Dat is de verdienste van het script van regisseur Aaron Schimberg, die zelf geboren is met schisis en dus weet hoe het is om te leven met een fysieke afwijking in het gezicht. Het script schetst in de vroege scènes vooral een beeld van hoe Edward is en dus hoe hard Guy van hem verschilt zonder het expliciet uit te leggen, maar vooral in de interacties met andere mensen. Het tweede deel maakt het meeste indruk en daarvoor verdient Schimberg lof, want het zou heel makkelijk zijn om hier volledig uit de bocht te vliegen. Langzaam ziet Guy/Edward het leven dat hij had kunnen hebben waarheid worden voor iemand anders, die wel z’n aandoening nog heeft.

Zeker wanneer het toneel in het spel komt, begint er ook voor de kijker wat te wringen. Hoewel wij weten dat hij de levenservaring heeft, voelt het toch raar dat hij als man zonder aandoening nu toch die rol speelt. Dat is dan weer een stuk te wijten aan de keuze die hij maakt om z’n oude leven letterlijk achter zich te laten. Die is deels te begrijpen, maar maakt het hem dus ook moeilijk.

Het voegt ook wel wat absurditeit toe, want hoe kan Guy aan werk en zo komen als hij eigenlijk niet bestaat? Zo zijn er nog wel wat momenten, zoals een gat in het plafond dat steeds groter wordt maar Edward toch ongemoeid laat, of een scène waarin een ijskar een ambulance probeert voorbij te steken. Zelfs wanneer het verhaal naar het einde toe ook wat meer richting het absurde gaat, ging het voor mij nooit te ver. Er zit ook best veel humor in. Het voegt allemaal toe aan de unieke sfeer die A Different Man zo speciaal maakt.

Droom of spijt?

Op een onconventionele manier worden dus wel wat vraagstukken aangesneden. Is het beter om jezelf te blijven, ook als je daar niet helemaal gelukkig mee bent? En op het vlak van representatie vraagt de film zich ook luidop af of het fout is om iemand te casten met een misvorming als die niet goed is in een rol? Dat wordt op het einde nog wat in de verf gezet met een onverwachte cameo.

Er zit dan ook een soort metagehalte aan A Different Man dat je moeilijk kan negeren. In het begin wordt Edward namelijk gespeeld door Sebastian Stan met prosthetics terwijl Oswald gespeeld wordt door Adam Pearson, die in het echt die aandoening heeft. De prosthetics door make-up artiest Mike Marino zien er indrukwekkend realistisch uit, en zullen Stan dan ook een beeld geven van hoe het leven van Adam moet zijn. Je kan ook moeilijk een voor en na doen met iemand die de aandoening nog heeft, dus het is interessant om over na te denken, maar weinigen zullen hier bezwaar hebben tegen de casting.

Sebastian Stan zet dan ook een geweldige vertolking neer. In het eerste deel moet hij voornamelijk met lichaamstaal werken, waardoor opvalt hoe bedeesd en een beetje onbeholpen Edward zich gedraagt, vooral rond Ingrid. Zelfs na de transformatie blijft dat soms nog zo, ook wanneer hij tegenover de grote spontane persoonlijkheid van Oswald staat. Maar vooral in de latere helft glijdt Edward langzaam een mentale afgrond in en dat proces vertolkt Stan heel goed, eerst subtiel maar tegelijk met veel tegenzin en emotie tot uiteindelijk obsessie. Als hij voor The Apprentice geen nominaties krijgt, dan hopelijk wel voor deze rol.

Ook Adam Pearson en Renate Reinsve verdienen lof. Pearson werkte eerst als presentator en gebruikt die ervaring hier duidelijk. Oswald zal ook wel al wat watertjes doorzwommen hebben, maar toch blijft hij attent voor anderen, maar wel met een ambitie die doorschijnt. Reinsves Ingrid maakt dan weer een evolutie door. Aanvankelijk heb je sympathie voor haar onvoorwaardelijke band met Edward maar dat wordt wat wrang na zijn “dood”, wanneer haar eigen ambitie ook duidelijk wordt.

De groeiende absurditeit van het verhaal wordt ook wel bijgestaan door het camerawerk van Wyatt Garfield. De camera zoomt soms heel plots in en uit, wat soms het komisch effect versterkt. Voor de rest ziet alles er heel warm uit, maar met toch wat korrel op. Ook de muziek van Umberto Smerilli valt op, met piano en klarinet in het begin maar ook stukken dramatische score met saxofoon of wat meer jazzinvloed. De derde film van Aaron Schimberg maakt dus zeker indruk en blijft ook wel nog even in je gedachten rondspoken.

A Different Man is vanaf 27/11 te zien in de bioscoop.