Nosferatu review: gothic melancholie boven alles

Nosferatu, je kent hem wel. Die vampier uit Transsylvanië die in een eenzaam kasteel woont. Na een bezoek van een makelaar reist hij met de boot naar een grootstad. Nosferatu, zeker niet Dracula. In 1922 kwam Duitser Friedrich Wilhelm Murnau op de proppen met deze vrij doorzichtige omzeiling van auteursrechten, maar zijn versie van de vampier staat wel in ons collectieve geheugen gegrift. Tijd voor een moderne herwerking!

Heus niet Dracula 😉

Zoals de inleiding al doet vermoeden, is het verhaal van Nosferatu vrij gekend indien je vertrouwd bent met Dracula van Bram Stoker. Nog even kort een samenvatting.

In het jaar 1838 woont makelaar Thomas Hutter met zijn vrouw Ellen in het fictieve Duitse stadje Wisborg. De baas van Thomas, meneer Knock, heeft een grote opdracht binnengehaald. Hij kan een heel oud pand verpatsen aan een rijke Roemeen, alleen is het belangrijk dat het contract zo snel mogelijk getekend wordt. Hij stuurt Thomas daarom naar Transsylvanië waar het kasteel, de huidige woonplaats van zijn klant graaf Orlok staat. De bedoeling is dat Thomas het contract laat tekenen en terugkomt.

Daar aangekomen blijkt dat graaf Orlok hem niet zomaar wil laten gaan. Buiten dat de graaf zich wil voeden met het bloed van Thomas, blijkt dat hij een nogal hevige obsessie heeft met zijn vrouw Ellen. En dit gaat zelfs nog verder terug dan het huwelijk van Thomas en Ellen. Het stadje Wisborg weet niet wat hen te wachten staat wanneer graaf Orlok besluit zo snel mogelijk naar zijn nieuwe woning te verhuizen.

Om even te kaderen: Thomas en Ellen Hutter zijn Jonathan en Wilhelmina Harker uit Dracula. Meneer Knock is hetzelfde personage als Renfield en dokter Siever die ook aan bod komt, is dokter Seward. En ook Nosferatu heeft zijn eigen Van Helsing onder de naam van professor Von Franz.

Om eerlijk te zijn: narratief is Nosferatu geen hoogvlieger. Zoveel heeft het script niet om handen. Als je kijkt naar de keuzes die de menselijke personages maken, worden de wenkbrauwen meermaals gefronst. Nu, dit kan je ook zeker over Bram Stokers Dracula zeggen. Het was in de 19de eeuw nogal hip om te dwepen met melancholie en personages die zich hier volledig aan overgeven. Om deze reden is het dan ook vooral belangrijk om uit te pakken met andere zaken dan het narratieve. En wie kan dat beter dan filmmaker Robert Eggers?

Puntje voor de sfeer

Nosferatu is de vierde langspeelfilm van Eggers na The Witch, The Lighthouse en The Northman. In alle drie deze voorgangers toonde hij zich al meester in het creëren van sfeer. En ook in Nosferatu is dat de grote troef. Eggers besluit om volledig te leunen in het gotische melodramatische van immens verlangen en verlies. Voor de cinematografie werkte Eggers opnieuw samen met Jarin Blaschke, waardoor we dus dezelfde kunde te zien krijgen als in zijn voorgaande films.

Eggers heeft altijd een grote interesse in archaïsche talen en brengt dit vaak terug in zijn films. Zo ook hier wanneer Nosferatu spreekt, is dit vaak in een oude, vergeten taal. Om daarbij bewust te kiezen om onze belangrijkste figuur zelden volledig in beeld te brengen, wordt continu een heel bevreemdende sfeer gecreëerd. Bij elke ontmoeting word je afgestoten door alles wat maar met de entiteit Nosferatu te maken heeft en tegelijkertijd is er een mysterieus kantje rond hem dat je aantrekt. Het is deze sfeerzetting, waar tijd voor genomen wordt, die je toch een beetje meetrekt in het veelal oninteressante leven/motivatie van onze menselijke hoofdrolspelers.

Waar Eggers ook weer hier in leunt, is het beeld van de ‘koortsdroom’. Hier doet hij het veel letterlijker dan in zijn vorige films. Veel van de ontmoetingen met graaf Orlok blijken vaak in nachtmerries plaats te vinden, zeker de ontmoetingen met Ellen. Haar man Thomas, kunnen we een beetje zien als een soort onbetrouwbare verteller. We zien veel gebeurtenissen uit zijn standpunt, maar na zijn eerste ontmoeting met Orlok lijkt hij ook vaak te ijlen. Wat beeldt hij zich in en wat is echt? Het zijn de personages van dokter Siever en professor Von Franz die in eerste plaats de rationele kaart trekken. Tot ook zij moeten meegaan met de observaties die ze maken.

Vertrouwde cast

Op het vlak van casting lukt het Eggers altijd om klasbakken mee te trekken en zo ook in Nosferatu. Na een samenwerkingen in The Lighthouse en The Northman is Willem Dafoe weer van de partij als professor Von Franz. Na zijn memorabele rol als professor in het tevens Gothic-geïnspireerde Poor Things weet Dafoe perfect hoe zijn rol te spelen. Nicholas Hoult heeft dan weer vampier-ervaring via het hilarische Renfield. In Nosferatu mag hij echter de rol van Thomas Hutter opnemen. Hij kan hier weinig in verkeerd doen en draagt zijn rol op de best mogelijke manier.

Aaron Taylor-Johnson en Ralph Ineson (werkte tevens met Eggers samen in The Witch en The Northman) in ondersteunende rollen stellen ook niet teleur. De rol van Ellen Hunter ging dan weer Lily-Rose Depp, dochter van. Van alle menselijke personages komt zij naar mijn mening het minst geloofwaardig over. Hoe theatraal heel de setting ook is, haar personage blijft een beetje vreemd aanvoelen.

Maar de belangrijkste rol voor Nosferatu is natuurlijk graaf Orlok. Bill Skarsgård, die bekend werd als ander horrorfenomeen Pennywise uit IT, is dan ook een perfecte casting. De schaarse momenten dat we Orlok in zijn geheel zien, is hij bijna onherkenbaar. Zijn snor is misschien een opvallende keuze, maar elke aanblik met dit monster is oprecht beangstigend. Qua kostuum is er echt een combinatie gemaakt van het beeld dat we hebben van een vampier en de typische kenmerken die een echt rottend lijk zou moeten hebben. Het uiterlijk van Nosferatu staat veel meer bij de heidense, volkse en natuurlijke vorm waar we Eggers van kennen en staat daarmee lijnrecht tegenover de opgekuiste Hollywood-versie van de vampier.

Los van het uiterlijk, gaat Skarsgård helemaal op in zijn rol. Zijn stem is een goed octaaf gezakt en heeft een rustig timbre dat enkel angst kan inboezemen. Hoe fragiel hij er langs de ene kant uitziet, doen de bewegingen en geluiden die Skarsgård maakt je geloven dat dit monster een hele stad kan vernielen. Nosferatu haalt het figuur van de vampier uit de young adult-sfeer van de laatste jaren en leunt terug aan bij de enge folkloristische versie van voorheen. En dat werd tijd!

Nosferatu speelt vanaf 25 december in de zalen!