Wicked review: dubbeltje op zijn kant

Fans van The Wizard of Oz of de immens populaire Broadwaymusical Wicked zullen wellicht snel verkocht zijn door dit spektakel. Voor andere kijkers is dit eerste deel van Wicked misschien tegelijk wat te veel én te weinig.

Op de unief

In Wicked beginnen we op het einde. Of toch dat van The Wizard of Oz. De Wicked Witch of the West is dood, en gans Oz feest. Goede heks Glinda (Ariana Grande-Butera) brengt het goede nieuws, maar krijgt ook de vraag of de slechte heks ooit haar vriendin was. Zo flitsen we terug naar haar studententijd op Shiz University, waar de populaire Galinda (de naamsverandering is niet zomaar) hekserij wil leren.

De stuurse prof Madame Morrible (Michelle Yeoh, Everything Everywhere All At Once) ziet haar potentieel niet, maar wel dat van Elphaba Thropp (Cynthia Erivo, Harriet). Zij is op de unief om haar rolstoelgebonden zus Nessarose (Marissa Bode) te helpen, maar krijgt zelf een plaats aangeboden als ze per ongeluk haar krachten laat zien. Die heeft ze al sinds haar geboorte, maar door haar vaders haat voor haar groene gelaat werd ze op alle vlakken verwaarloosd. Als ze haar krachten leert te beheersen, maakt ze misschien kans om de Wizard (Jeff Goldblum) te ontmoeten.

Maar eerst dus de unief doorstaan, en dat is geen makkie. Elphaba wordt ook door haar medeleerlingen scheef bekeken, en tot overmaat van ramp heeft ze Galinda als kamergenoot. Zij verdraagt niet dat Elphaba de favoriet is van Morrible, ook al is Galinda de ster van de unief. Zelfs prins Fiyero (Jonathan Bailey, Bridgerton) lijkt voor haar te vallen. Elphaba krijgt steun van geschiedenisprof dr. Gillamond (een geit met de stem van Peter Dinklage, I Care a Lot), maar die heeft zelf problemen in het vooruitzicht nu Oz zich steeds meer kant tegen de intelligente dieren.

Elphaba zondert zich verder af, tot ook Galinda haar eigen dwaasheid inziet. Op een feestje wordt Elphaba belachelijk gemaakt en begint ze zich helemaal te vervreemden van de rest, maar Galinda besluit haar te helpen. Vanaf dan zijn de twee vriendinnen en heeft het duo nieuwe doelen. De situatie van de dierenproffen op Shiz verslechtert, en Elphaba hoopt te rade te kunnen gaan bij de Wizard.

Geliefd universum

Filmstudio’s hebben de afgelopen tijd hun best gedaan om te verbergen dat sommige van hun films musicals zijn (denk maar aan Wonka, The Color Purple of Joker 2). Maar zelfs voor musicalfans zijn er nog altijd gradaties: hier en daar eens een liedje óf nummer na nummer met gedans en grote sets? Het verschil tussen musicals en Musicals. Wicked is zonder twijfel een Musical, en doet er zelfs nog een schepje bovenop. Oké, het hoofdpersonage is groen, maar meer nog: dit is een steampunkachtige fantasymusical waar pratende dieren een gemeenschap zijn en de personages een eigen soort woordenschat hebben. Leken – zoals ik, die enkel de populairste liedjes ken door Glee – kunnen daar misschien beter op voorbereid zijn.

Het universum van Wicked en de Wizard of Oz is dan ook enorm geliefd in de VS. Wicked is een adaptatie van Wicked: The Life and Times of the Wicked Witch of the West van Gregory Maguire, een soort spin-off van het boek The Wonderful Wizard of Oz van L. Frank Baum, waar de film uit 1939 op gebaseerd is. De musical ging in première op Broadway in 2003 en is nog altijd razend populair. Ook op de Londense West End loopt Wicked al 18 jaar.

Deze film, geschreven door Winnie Holzman, die ook de musical neerpende, en Dana Fox (Couples Retreat, The Lost City), blijft dan ook heel trouw aan de musical. Behalve dan qua duur. Dit eerste deel van het verhaal – het tweede verschijnt over een jaar – is al langer dan de volledige musical. Als leek kan je dan ook niet anders dan deze prent op zichzelf beoordelen. Dan is het niet echt de triomf waar veel Amerikaanse recensenten over spreken.

Centrale duo

De duurtijd van twee uur en 40 min betekent dat sommige verhaallijnen wat meer ademruimte gekregen hebben dan in het toneelstuk. Toch kan je eigenlijk maar van twee ervan zeggen dat er in Wicked: Part One iets mee gebeurt. Een opzet voor de volgende film, wellicht? Toch schept het een beeld van wie de meest interessante personages zijn en waar dus gerust mocht geknipt worden. Het subplot van Nessarose en de jongen die eigenlijk verliefd is op Glinda (Ethan Slater) kan maar matig boeien. Die van de pratende dieren krijgt in vergelijking dan weer te weinig tijd om geleidelijk te evolueren.

Maar dé trekpleister van dit verhaal is de band tussen Elphaba en Galinda. Het centrale duo is dan ook perfect gecast. Cynthia Erivo is een van grootste zangtalenten ooit (zelfs aan dit fragment van de Oscars denk ik nog vaak). Met haar charisma neemt ze je elke scène weer in. Voor het grootste deel van de film moet Erivo zich inhouden door de timiditeit van Elphaba, maar met een blik kan ze je op slag emotioneel maken. Zo ook in de scène op het feestje. Dat is het emotionele middelpunt van de film, maar mist opbouw en raakt daardoor minder dan verwacht. De ommekeer van Galinda is ook net iets te plots. En toch gaat het moment niet volledig de mist in dankzij de chemie tussen Erivo en Grande-Butera.

De popster heeft op het eerste gezicht de toegankelijkste rol, omdat ze in het begin vooral comic relief is. Maar dat kan ook gaan irriteren, zeker bij een ogenschijnlijk oppervlakkig personage zoals Galinda. Gelukkig heeft Grande-Butera echt komisch talent bovenop haar natuurlijke charme. Haar timing en zinspelingen zijn er vaak boenk op. Met elke zwier van dat lange blonde haar palmt Galinda mensen in, maar ook zij kent wel vooroordelen, waardoor het personage nuance krijgt. Dat er op haar zang niks aan te merken valt, verbaast niet. Grandes stembereik is enorm, zelfs zo dat je soms dankbaar bent voor ondertitels als ze nog eens een fluitnoot inzet.

Haar samenspel met Erivo verkoopt eigenlijk al 60% van de film. De meest geslaagde bijrollen zijn er dan nog voor Peter Dinklage, die zelfs als CGI-geit de nodige gravitas ten berde brengt, en Jonathan Bailey als prins Fiyero. De flamboyante en ietwat arrogante charmeur wint Galinda in een oogwenk voor zich, maar is meer geïntrigeerd door Elphaba. Gaat die driehoeksverhouding nog ergens naartoe in deel twee? Het einde kennen we al — ietwat vreemd genoeg, maar wat er Elphaba nog allemaal staat te wachten, kan ik moeilijk voorspellen.

Spektakelmusical

Het verhaal overtuigt dan niet helemaal, maar voor musicalfans is Wicked wel hemels. Regisseur John M. Chu (Crazy Rich Asians) maakte met Step Up 3D een van de beste moderne dansfilms, en ook zijn andere musical In the Heights bleef ondergewaardeerd. Zijn gevoel voor theatraliteit, choreografie en ritme is op alle vlakken duidelijk. De film verwondert bij nummers zoals What Is This Feeling? and Dancing Through Life. Daar bewijzen de indrukwekkende fysieke sets, aanstekelijke choreo’s en dynamisch camerawerk de meerwaarde van een filmadaptatie. Naar het einde toe is er meer CGI, onder andere in de showstopper Defying Gravity. Dat dimt de magie weer wat. Toch is er daarvoor zo veel dat werkt dat Wicked: Part 1 ook zonder dat tweede deel al een plaats verdient in de lijst van memorabele filmmusicals.

Wicked is vanaf 4 december te zien in de bioscoop.