In de aanloop naar Avengers: Infinity War, het summum van 10 jaar MCU, willen we enkele aspecten wat meer in de verf zetten. Hoewel het natuurlijk allemaal om het verhaal en de personages draait, verdienen de minder opvallende zaken ook wat aandacht. Als je iemand zou vragen om een muzikaal thema uit het MCU te neuriën, zoals dit video essay in 2016 deed, zal dat misschien niet meteen lukken. Nochtans heeft het MCU op muzikaal vlak ook wel wat pareltjes voortgebracht. De opvallendste is misschien wel de score van de recentste MCU-film, Black Panther, door Ludwig Göransson. Phase 1 en phase 2 hebben we al gehad, dus laten we even kijken naar de echte voorbereidingen op Infinity War. Voor elke MCU-film vertellen we je wat meer over de score en geven we minstens een track mee die je zeker moet gehoord hebben. Die vind je in deze handige Spotify-lijst.
Aangezien dit de meer recente films zijn, geven we nog een spoiler warning mee. Op eigen risico verder lezen dus.
Captain America: Civil War (2016)
Hoewel Civil War meer leek op Avengers 2,5 dan op een echte Captain America-film vroegen de Russo’s toch Henry Jackman om terug te komen. De toon lag wel helemaal anders dan in Winter Soldier dus ging Jackman deze keer wel voor een klassiekere, orkestrale score. Door de grootte van de film, het verhaal en het aantal personages kreeg Jackman vier maanden om de score te schrijven. Hij kreeg een vroege versie van de film te zien en schreef uiteindelijk ongeveer twee uur muziek.
Hij hergebruikte elementen uit zijn eigen theme voor de Winter Soldier zoals de vervormde schreeuw maar voegde een onheilspellende strijkersmelodie toe om het menselijke meer naar boven te laten komen. Dat is te horen in Siberian Overture. Zijn theme hangt sterk samen met dat van Zemo, want hun arcs overlappen in deze film. Voor Zemo koos Jackman verrassend voor ongestemde bellen, die in de achtergrond van Zemo te horen zijn, en erg zachte strijkers. Om de aanwezigheid van Black Panther in de verf te zetten steunde Jackman op Afrikaanse houtblazers, die te horen zijn in bijvoorbeeld de track voor de achtervolgingsscène The Tunnel.
Vooral met het centrale conflict wilde hij voorzichtig omgaan. Als hij de bestaande themes voor Iron Man en Captain America te veel zou gebruiken, liep hij het risico om de kijker te veel in een bepaalde richting te duwen. Daarom schreef hij een nieuw theme om de civil war weer te geven en toch onpartijdig te blijven. Dramatische blazers vormen de hoofdinstrumenten en de langgerekte noten geven het een overheersend effect. De track Stepping Up bevat de eerste dramatische versie daarvan en in het duidelijk genoemde Civil War komt het pas echt tot zijn recht. Ten slotte zorgt Jackman voor een iets lichtere toon in Making Amends, wanneer Tony naar de Raft gaat en vandaar Cap achternagaat naar Siberië. Er is ook een langzame hoopvolle, aanloop naar een ietwat happy end in Cap’s Promise. Er is verder maar één bestaand liedje in deze film te vinden: Left Hand Free van Altj-J wordt gebruikt voor de introductie van Peter Parker.
Doctor Strange (2016)
Doctor Strange-componist Michael Giacchino (bekend van Pixarfilms zoals Up en The Incredibles) kende Marvel Studios-baas Kevin Feige al een aantal jaar en ze zochten al een tijdje naar een film waaraan hij kon meewerken. Toen hij hoorde van Doctor Strange, zag hij zijn kans om met een nieuw personage zijn intrede te doen in het MCU. Feige ging meteen akkoord. Hij voelde geen druk om de score te doen lijken op die van de vorige films. Integendeel, Marvel wou dat hij zijn eigen sound behield en volledig zijn ding ging doen. Regisseur Scott Derrickson was alvast heel tevreden met het resultaat. Veel componisten evenaren nooit het beeld dat de regisseur had toen hij de temp-muziek koos, maar Derrickson vond de film veel beter toen de muziek van Giacchino er eenmaal bijkwam.
Dat de film een andere sound heeft, hoor je al in de eerste track Ancient Sorcerer’s Secret. Giacchino maakte zich niet erg druk om de magie in de film. Voor hem moest de muziek rond Stephen Strange draaien: hoe hij in elkaar zat, wat hij verloren was en hoe dat hem beïnvloedde. Daarom heeft de muziek ook een soort melancholische kwaliteit, wat te horen is in het mooie pianostuk The Hands Dealt. Om toch een beetje het mystieke te introduceren gebruikte hij een clavecimbel en een elektrische sitar. Die zijn alomtegenwoordig in respectievelijk Go For Baroque en Strange Days Ahead. In beide tracks hoor je ook het theme van de film. Het viel me wel op dat het hoofdthema wat lijkt op dat van de nieuwe Star Trek-films, die ook gecomponeerd werden door Giacchino. De score wordt pas echt helemaal trippy met een koor dat achterstevoren wordt afgespeeld en wat elektronische elementen in A Long Strange Trip.
Naast de score wilde Scott Derrickson graag een liedje van Bob Dylan in de film stoppen, aangezien hij grote fan was. Tot zijn spijt vond hij geen dat echt paste en dus gebruikte hij in de plaats Interstellar Overdrive van Pink Floyd in de scène waarin Strange van de weg raakt. Hij wou het liedje eerst graag tijdens de credits, maar de royalties waren te hoog en dus vroeg hij Giacchino om iets soortgelijks te componeren. Het resultaat is The Master Of The Mystic End Credits.
Guardians of the Galaxy Vol. 2 (2017)
De trouwe samenwerking tussen componist Tyler Bates en regisseur James Gunn bleef duren en dus keerde Bates terug voor de sequel. Ook nu schreef hij de score op voorhand. Het theme keert terug, bijvoorbeeld in vs. The Abilisk. Daarnaast is er ook een track voor Ego en een mooie trage track Family History. Anders dan je misschien zou denken was het favoriete liedje van James Gunn uit deze film geen bestaand liedje, maar de emotionele scoretrack Dad, die speelt over de sterfscène van Yondu.
Na het succes van de soundtrack van de eerste film kreeg Gunn meer budget om de liedjes binnen te halen die hij graag wilde. Het liedje uit de openingsscène blijft hem het meest bij: Mr. Blue Sky van ELO. Het is een erg vrolijk liedje, maar als je naar de tekst luistert, hoor je ook een donkere kant en dat paste goed bij het thema van de film. Volgens Gunn zou Electric Light Orchestra trouwens het huisorkest van de Guardians zijn. Een van de leukste dingen aan het kiezen van een soundtrack vindt Gunn dat hij vergeten bands weer onder de aandacht kan brengen en mensen kan laten kennismaken met obscure pareltjes. Naast de lijst met Guardians-liedjes die hij bijhoudt, luistert hij ook naar de suggesties van fans. Zo haalde Wham Bam van Silver deze film nadat een fan dat nummer had aangeraden. Gunn had er nog nooit van gehoord maar werd op slag verliefd. Naast de liedjes die hier al vernoemd zijn, bevat de soundtrack o.a. ook Fox On The Run van Sweet, My Sweet Lord van George Harrison en tearjerker Father and Son van Cat Stevens. Dat laatste speelde over de begrafenis van Yondu dankzij de Zune die hij Peter had nagelaten. (Don’t cry, don’t cry.)
Over de credits speelt er ten slotte nog een nieuw nummer getiteld Guardians Inferno. Het werd geschreven door Gunn en Bates, bevat het theme van de Guardians en werd geïnspireerd op de discoversie die de band Meco ooit van het Star Wars-theme maakte. David Hasselhoff werd gevraagd om te zingen door zijn rol in de film als jeugdheld van Peter en omdat Gunn fan was van Knight Rider. Er werd zelfs een muziekvideo voor gemaakt in jaren 70-stijl waarin bijna alle hoofdacteurs opduiken en als bonus ook Stan Lee.
Spider-Man: Homecoming (2017)
Tijdens de promotour voor Doctor Strange verklapte Kevin Feige per ongeluk dat Michael Giacchino ook zou terugkeren voor Spider-Man: Homecoming. Kort daarna bevestigde de componist dat ook zelf. Hij was ook de reden dat die aanstelling al zo vroeg vastlag: meteen nadat hij Civil War had gezien, wist Giacchino dat hij Spider-Man wou doen. Hij hield van de onhandigheid, awkwardness en impulsiviteit van het personage en dat de film zou gaan over een tiener die het niet alleen moet opnemen tegen superschurken, maar ook de normale tienerzaken zoals pestkoppen en crushes. Hij ging dan ook meteen zijn pitch doen bij Kevin Feige.
Aan het begin van de film, over het Marvel Studios-logo, speelt een vernieuwde versie van het theme van de animatiereeks uit de jaren 60. Giacchino teasede dat destijds zelf op zijn Twitteraccount. Het idee ontstond eigenlijk bij Kevin Feige. Op de vraag wat Giacchino van dat theme vond, antwoordde hij dat hij erg graag een orkestrale versie van had gemaakt. Feige stelde voor om dat dan ook te doen en af te spelen het panel op San Diego Comic-Con, tot groot enthousiasme van het publiek. Daarop besloot Giacchino om het ook in de film te verwerken.
Er is een duidelijk theme in deze film en dat geeft Giacchino op verschillende manieren weer. Zo is er een speelse versie in Academic Decommitment en een symfonische in Monumental Meltdown. Ook is er een theme voor Vulture dat onder andere voorkomt in de actietrack A Boatload of Trouble Part 2. De tegenslag en het schuldgevoel van Peter over het ferry-incident kan je horen in Stark Raving Mad. Het Avengers-theme van Alan Silvestri duikt weer op aan het begin van A Stark Contrast, wanneer Peter het Avengers-complex gaat bezoeken. Net zoals bij al zijn andere scores heeft Giacchino ook hier weer puns gemaakt met de titels van zijn tracks. Zo vind je pareltjes zoals “On a Ned-To-Know Basis”, “No Vault of His Own” en “Pop Vulture”. Never change.
Naast de score duiken er ook een aantal liedjes op zoals Blitzkrieg Bop van de Ramones, dat tijdens de film en over de credits speelt, The Underdog van Spoon tijdens Peters reis naar school en de ringtone voor Ned, Yodeler’s Dance.
Thor: Ragnarok (2017)
Componist Mark Mothersbaugh, tevens ook zanger en muzikant van de band Devo, leek wel voorbestemd om de muziek te schrijven voor deze film. Hij had een film gezien genaamd Hunt for the Wilderpeople en was onder de indruk van de muziekkeuze en de verhouding met de beelden. Op dat moment herinnerde hij zich ook What We Do in the Shadows en hoe hij toen de vergelijking had gemaakt met Wes Anderson. Een paar weken later werd Mothersbaugh opgebeld door Marvel met de boodschap dat de regisseur van de nieuwe Thor-film geen composer wou die al voor Marvel had geschreven, maar specifiek naar hem had gevraagd. Dat bleek dan Taika Waititi te zijn en hij stemde meteen toe.
Mothersbaugh had ook het video essay gezien dat we aanhaalden in de inleiding en wilde daarom de score zo memorabel mogelijk maken. Bij het zien van de film kreeg hij een roadtripgevoel en stelde hij zich voor hoe Thor en Hulk in een Cadillac door New Mexico scheurden. Daarom gebruikte hij veel synthesizers en gaf hij de muziek een jaren 80-feel. Daarmee mixte hij dan een honderdkoppig symfonisch orkest en een dertigkoppig koor. Die mix kan je al horen in het theme Thor: Ragnarok. Dat theme duikt op ook, in volle synthesizermodus in What Heroes Do, wanneer Thor naar de Quinjet gaat, en in Planet Sakaar, de elektronische 80s-remix die tijdens de credits speelt. Het koor, de synthesizers en het orkest zitten ook allemaal verweven in No One Escapes, de scène vlak voor Thor de arena op Sakaar binnengaat. In Parade, wanneer Bruce en Thor stuiten op de ereparade voor Hulk hanteert Mothersbaugh een meer elektronische aanpak. De Noorse invloed is te horen in de scène waarin Odin afscheid neemt van zijn zonen, Twilight of the Gods. In die track hoor je ook de meer symfonische aankomst van Hela.
Voor de scène met Doctor Strange leende hij de muziek van Michael Giacchino en probeerde hij het te verweven in zijn eigen score in Weird Things Happen. Ook Taika Waititi vond het een leuk idee om ook op muzikaal vlak te verwijzen naar andere personages. Dat er met veel dingen uit de andere Thor-films korte metten wordt gemaakt zie je ook in de muziek: stukken muziek die werden geschreven door Patrick Doyle en Brian Tyler worden geparodieerd in Loki’s toneeltje. En toch laat Mothersbaugh het theme van Brian Tyler terugkomen aan het einde van de film in Where To?, wat voor een mooie throwback zorgt.
Naast de score heeft natuurlijk Immigrant Song van Led Zeppelin een grote impact op de film en wordt zelfs twee keer gespeeld. De track Pure Imagination uit de orginele film van Willy Wonka & the Chocolate Factory wordt in een instrumentale versie gebruikt wanneer Thor gevangen zit in de stoel en uitleg krijgt over Sakaar vlak voor hij de Grandmaster ontmoet. Als extraatje staat ook de dj-track van de Grandmaster op de soundtrack onder de naam Grandmaster Jam Sessions.
Black Panther (2018)
Om Black Panther zo persoonlijk mogelijk te maken, wilde regisseur Ryan Coogler zo veel mogelijk vertrouwde gezichten om zich heen. Zo ook componist Ludwig Göransson, met wie hij al had samengewerkt voor Fruitvale Station and Creed. Göransson is afkomstig van Zweden en verhuisde naar Amerika om compositie te studeren. Op de universiteit van Zuid-Californië leerde hij uiteindelijk Donald Glover kennen, met wie hij samenwerkt aan Atlanta, en ook Ryan Coogler.
Net als bij alle andere productieaspecten van de film wou Coogler dat de muziek geïnspireerd was op Afrika. Samen met de Senegalese muzikant Baba Maal reisde Göransson een tijdje af naar onder andere Senegal en Zuid-Afrika om de muziek van lokale muzikanten op te nemen en als basis voor de score te gebruiken. Een van de instrumenten die hem het meeste aansprak was de talking drum of in het Nederlands tama, die vroeger door de stammen gebruikt werd als communicatiemiddel. De meeste dorpen werden vroeger gebouwd rond zo’n tama, waarmee dan boodschappen konden overgebracht worden aan het hele dorp. Göransson stelde een groep van zes drumspelers samen en vroeg hen hoe de naam T’Challa zou klinken op de drum. Als antwoord speelden ze drie drumslagen met een verschillende hoogte en zo is het theme van T’Challa ontstaan. Elke keer als T’Challa in beeld komt, hoor je de drum. Om het wat koninklijker te maken voegde Göransson nog een hoornmelodie toen. Die zijn allemaal te horen in onder andere Royal Talon Fighter.
Voor de antagonist Killmonger wou hij iets helemaal anders en besloot hij om de Fula-fluit of tambin te gebruiken. Het is het nationale instrument van de bevolkingsgroep Fula (Fulbe in het Nederlands) die verspreid over Afrika leven. Göransson hoorde iemand op de fluit spelen en vertelde die man over het personage, waarop hij een melodie begon te spelen. De componist vond het zo goed passen dat hij de melodie opnam en later naar Michael B. Jordan stuurde om hem te helpen bij de voorbereiding. Die fluit is ook te horen telkens wanneer Killmonger in beeld komt, bijvoorbeeld in de gelijknamige track. Om duidelijk te maken dat hij opgroeide in Amerika, voegde de componist nog wat drums en elektronische R&B-elementen toe.
Baba Maal leent ook zelf zijn stem aan de score. Zo zingt hij op de track Wakanda in het Fula. Dat is ook de track waarbij we Wakanda voor het eerst te zien krijgen, waarbij een triomfantelijke melodie gepaard gaat. Sommige mensen moesten daardoor wat denken aan The Lion King en hebben de muziek zelfs op die film toegepast. Verder hoor je ook koren in combinatie met tama’s en drums in tracks als Warrior Falls. De scènes bij de voorvaders (zie Ancestral Plane) hebben een heel eigen sound door het gebruik van cello’s en violen. Naast T’Challa en Killmonger hebben ook andere personages een eigen theme: een strijdkreet en lage blazer voor de Jabari in de gelijknamige track, de vrouwengezangen als de Dora Milaje in actie schieten in onder andere Casino Brawl en een snellere melodie van drums, hoorns en houtblazers die meer voor Shuri en Nakia gemaakt lijken in Glory To Bast.
Delen van de score zijn trouwens afkomstig van het soundtrackalbum Black Panther: The Album dat door kersvers Pulitzer-winnaar Kendrick Lamar werd samengesteld. Sommige liedjes, zoals Opps, zijn verweven in de score met Busan Car Chase. All The Stars met SZA speelt over de credits. Coogler was al een hele tijd fan van Lamar en ze hadden al plannen om ooit eens samen te werken. Vlak na de release van zijn succesvolle album DAMN. werd Lamar door Coogler gevraagd om een paar liedjes op te nemen voor zijn debuut bij Marvel. Daarbij liet hij hem wat scènes zien zodat Lamar een idee kreeg van de toon van de film.
Het zou aanvankelijk bij een paar liedjes blijven, maar voor Lamar het wist, had hij een heel album in gedachten en was de studio geboekt. Volgens Sounwave, de producer van Lamar, hebben ze het grootste deel van het album gemaakt op tour. De artiesten die hij contacteerde om mee te werken komen van overal ter wereld: Zimbabwe, Kenia, Zuid-Afrika, Engeland… Er zijn dan ook heel wat verschillende talen en dialecten te horen, onder andere Zulu van Babes Wodumo en Yugen Blakrok, de Californische slang van SOBxRBE, de Britse soul van Jorja Smith en James Blake als een soort Everett Ross op het album.
Andere liedjes die niet op het album staan, zijn bijvoorbeeld Wololo van diezelfde Babes Wodumo, dat speelt in het lab van Shuri, of In The Trunk bij de basketballende jongens aan het begin van de film.
Delen van de score zijn trouwens afkomstig van het soundtrackalbum Black Panther: The Album dat door kersvers Pulitzer-winnaar Kendrick Lamar werd samengesteld. Sommige liedjes, zoals Opps, zijn verweven in de score met Busan Car Chase. All The Stars met SZA speelt over de credits. Coogler was al een hele tijd fan van Lamar en ze hadden al plannen om ooit eens samen te werken. Vlak na de release van zijn succesvolle album DAMN. werd Lamar door Coogler gevraagd om een paar liedjes op te nemen voor zijn debuut bij Marvel. Daarbij liet hij hem wat scènes zien zodat Lamar een idee kreeg van de toon van de film.
Het zou aanvankelijk bij een paar liedjes blijven, maar voor Lamar het wist, had hij een heel album in gedachten en was de studio geboekt. Volgens Sounwave, de producer van Lamar, hebben ze het grootste deel van het album gemaakt op tour. De artiesten die hij contacteerde om mee te werken komen van overal ter wereld: Zimbabwe, Kenia, Zuid-Afrika, Engeland… Er zijn dan ook heel wat verschillende talen en dialecten te horen, onder andere Zulu van Babes Wodumo en Yugen Blakrok, de Californische slang van SOBxRBE, de Britse soul van Jorja Smith en James Blake als een soort Everett Ross op het album.
Andere liedjes die niet op het album staan, zijn bijvoorbeeld Wololo van diezelfde Babes Wodumo, dat speelt in het lab van Shuri, of In The Trunk bij de basketballende jongens aan het begin van de film.
Avengers: Infinity War (2018)
Over de score voor het hoogtepunt van 10 jaar MCU is nog niet zo veel bekend. Wel weten we dat Alan Silvestri terugkeert met zijn originele theme in een nieuw jasje. Dat zorgde in de trailers al meteen voor een kippenvelmoment. De muziek zelf was pas begin deze maand klaar en wordt op 27 april digitaal gereleaset, 2 dagen nadat de film uitkomt. Dat kan alvast betekenen dat er spoilers in de namen van de tracks zitten, maar dat zullen we dus pas achteraf weten.
Bonus
Omdat het MCU technisch gezien naast de films ook de series bevat, wil ik als afsluiter van deze reeks toch een persoonlijke bonus meegeven. De Marvel-series op zichzelf zijn al stof voor een aparte reeks artikels als het op de soundtrack aankomt. Voorlopig geef ik alleen nog een track mee van mijn favoriete Marvel-serie, Agents Of S.H.I.E.L.D. Waarom die serie echt de moeite is, hebben we al eerder uiteengezet, maar ook de muziek, gecomponeerd door talent Bear McCreary, is uitstekend. Als absolute hoogtepunt raad ik je de track Crossing Into Darkness aan, waarin het hoofdthema van de serie verweven zit.
Conclusie
Hoewel Marvel z’n best doet om themes te introduceren in het MCU, schieten ze zichzelf toch in de voet door die themes voor sommige personages achterwege te laten in een volgende fase. Ze verdienen wel kudos omdat ze, samen met de genres van de films, ook op muzikaal vlak proberen om zichzelf niet te herhalen, door verschillende muziekgenres en componisten te gebruiken. Op zichzelf staand zijn veel van de scores echte pareltjes, waar echt over nagedacht is. Hopelijk hebben we je dat in de reeks toch kunnen bewijzen. Lees zeker ook deel 2 van Phase 3 in onze Road To Endgame.
Zin om recaps te lezen van Phase One, Phase Two en Phase Three?
