The Zone of Interest review: 100 minuten oninteressant

Voor velen is The Zone of Interest een must-see en precies de beste film van 2024, ook al zijn we nog maar een maand ver. Overal verschijnen dan ook lovende persberichten. Wij zagen deze op Film Festival Oostende en ik (ik spreek me niet uit over de rest van de redactie) wil hier even toelichten waarom ik dit niet vind.

Banale gruwel

The Zone of Interest vertelt het verhaal van Rudolf Höss, een commandant in het concentratiekamp van Auschwitz. Hij woont samen met zijn vrouw en kinderen in een mooi huis net naast het kamp. Ze leiden een vrij idyllisch en bijgevolg saai leven. De vrouw des huizes spendeert veel tijd in de tuin waar ze verse groenten teelt en Höss zelf gaat in zijn vrije tijd vissen en zwemmen met de kinderen.

Van het concentratiekamp zelf zien we niet veel. Deze is immers met een grote muur afgeschermd van het huis en we zien nog net enkele van de hogere gebouwen. Wel horen we regelmatig enkele gruwelijke zaken die gebeuren. Het valt hier op hoe onverschillig iedereen hier tegenover staat. Er wordt niet op gereageerd. The Zone of Interest wil tonen hoe er achter deze banale taferelen een gruwel schuilgaat en hoe kwaadaardig menselijke onverschilligheid kan zijn.

Gemist potentieel

De boodschap die The Zone of Interest wil brengen, heeft veel potentieel. Maar de uitvoering laat, naar mijn inziens, te wensen over. Ik vergelijk het graag met Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles die eind 2022 door het British Film Institure werd uitgeroepen tot ‘beste film aller tijden’. Ik denk dat ik voor veel mensen spreek als ik zeg dat dit absoluut niet het geval was. Ook hier werd een banale, saaie voorstelling van het leven van een huisvrouw gebruikt om iets achterliggend aan te kaarten. En dat was ook saai. Gelukkig duurt The Zone of Interest maar half zo lang.

Persoonlijk vind ik dat er interessantere verhalen te vertellen waren over dit fenomeen. Als kijker hebben we uiteraard geen greintje sympathie voor de hoofdpersonages want het zijn verschrikkelijke mensen. En dat is jammer. Ik denk dat er een veel interessanter verhaal had gezeten in bijvoorbeeld vroeger te starten. The Zone of Interest start in 1943, wanneer de familie al naast het kamp woont. Zou het niet interessanter zijn om deze familie te volgen in de jaren ’30 vooraleer ze deze onverschillige fascisten waren? Naar alle waarschijnlijkheid waren dit veel empatischere mensen dan we nu te zien krijgen. Zit er niet veel meer waarde in het proces te volgen van hoe ze tot deze monsters gekomen zijn? Een verhaal van hoe de modale mens door verkeerde invloeden tot absolute horrordaden geduwd kan worden?

Of een andere interessante piste: wat heeft heel deze toestand gedaan met de kinderen van commandant Höss wanneer we hen volgen na de Tweede Wereldoorlog? Zij hebben hier niet voor gekozen. Zij volgden gewoon hun ouders, maar deze geluiden en het af en toe vinden van een gebit, moet ook iets doen met een brein in volle ontwikkeling. The Zone of Interest kiest echt een verkeerde tijdsframe om een echte boodschap te brengen.

De enige scène die voor mij echt binnenkwam was de logistieke discussie tussen verschillende kampcommandanten en andere hogere rangen. Het dehumaniseren van ‘hun producten’ is walgelijk. Maar één sterke scène maakt nog geen goede film.

Overdaad in stijl

The Zone of Interest is de eerste langspeelfilm van Jonathan Glazer sinds Under the Skin uit 2013. En het lijkt alsof Glazer 10 jaar aan stijlideeën heeft opgebouwd en dit heeft willen uitbraken in zijn recentste film. Het voelt alsof Glazer meer tijd heeft gestoken in het zetten van vaste camerastandpunten dan in het verhaal dat hij wou vertellen. Als het in bijna elke scène ongeloofwaardig aanvoelt hoe de personages zich in het beeld wringen om een soort symmetrie te creëren, dan klopt er iets niet. Cinematografie moet een ondersteunende factor zijn en mag niet afleiden. Wanneer beeldvoering de aandacht neemt, betekent dit meestal dat de film an sich niet interessant genoeg is. Neem nu het magistrale Dune uit 2021. Hiervoor had je eigenlijk een tweede kijkbeurt nodig om echt aandacht aan de cinematografie te geven, bij een eerste kijkbeurt werd je opgeslokt door het verhaal en de wereld.

Ook zien we doorheen The Zone of Interest af en toe een lokaal Pools meisje ‘s nachts eten verstoppen zodat de ‘arbeiders’ uit het kamp dit kunnen vinden. Op zich een hoopvol intermezzo. Maar dan moet dit weer geschoten worden in negatief beeld. En daar gaat de aandacht weer. De focus ligt dan weer daarop in plaats van dit sprankeltje hoop. Wederom, waarom moet de stijl hier weer primeren op de boodschap? Dit doet de waarde van de boodschap dalen.

The Zone of Interest werd genomineerd voor 5 Academy Awards en Beste Cinematografie of Beste Montage zitten er niet tussen. De overdaad aan stijlkeuzes van Glazer heeft daar alvast geen vruchten afgeworpen.

Voor zij die The Zone of Interest nog zelf willen ervaren, hij speelt vanaf 31 januari in de Belgische bioscopen!