Air review: entertainend semi-kapitalisme

Ben Affleck is na het vergeetbare gangsterdrama Live By Night terug met een opvallendere film, Air. Die vertelt ondanks een kleinschalige opzet toch een groots verhaal. Eentje dat tegenwoordig volledig bij de regisseur past.

Kurkdroog tempo

Sonny Vaccaro (Matt Damon) vind je vaak op een basketveld. Hij moet baskettalent spotten voor Nike om zo sponsorcontracten te sluiten en meer naambekendheid bij sporters te krijgen. Alleen gelooft Sonny in niemand zo veel als in de 18-jarige Michael Jordan. Er is maar een probleem: hij wil niet van Nike weten en is klaar om te tekenen bij Adidas. Sonny wil die bal blokkeren (basketverwijzing!), maar krijgt tegenwind van Michaels agent David Falk (Chris Messina), Nike CEO Phil Knight (Ben Affleck) en zijn eigen baas (Jason Bateman). De enige die zijn visie deelt, is Howard White (Chris Tucker). Gesterkt trekt Sonny naar North Carolina om Michaels moeder Deloris (Viola Davis) te overtuigen.

Vanaf dan is het een schaakspel tussen wat Deloris wil voor haar zoon en wat het bedrijf voor hem over heeft. Sonny heeft een troef achter de hand: het idee voor Jordans eigen schoen. (Maar hoe zouden ze die toch kunnen noemen?) Kan hij de jonge koppigaard en zijn ouders overtuigen?

Op papier is dit eigenlijk een simpel verhaal, en dat maakt het een kunst om er ook iets boeiends van te maken. Zeker als het gaat om zulke kurkdroge materie als contracten en sponsoring. Het scenario doet daarbij het grootste werk. Alex Convery’s schrijfwerk stond al even op de ‘Blacklist’, de lijst met de beste onverfilmde scripts. Dat werd opgepikt en herwerkt door Ben Affleck en Matt Damon, maar voor dat werk kregen zij geen vermelding van de schrijversgilde. Wie er ook verantwoordelijk voor is, het tempo in het verhaal en de dialogen zijn wellicht de grootste troef van deze film.

De vergaderingen lijken bijna een steekspel van weleer, maar met woorden. Vooral het personage van Chris Messina mag zich daarmee uitleven en vuurt de beledigingen en gevatte opmerkingen in groot tempo af. Het is een heerlijke rol voor de nog altijd ondergewaardeerde acteur. Ook Damon is na de stille held in Ford vs Ferrari en zijn zeldzame boosdoenerrol in het onheus behandelde The Last Duel opnieuw een goedzak met een onbetrouwbaar kantje. De acteur toont ook in niet-flashy rollen waarom hij nog altijd een leading man is. Ook Affleck amuseert zich, met opnieuw een lichtjes excentrieke ‘machtshebber’ na The Last Duel. Ook Viola Davis is niet meer weg te denken uit de lijst van de groten der acteurs. Elke micro-uitdrukking, elke intonatie heeft een duidelijk doel. Ze verdwijnt opnieuw in haar weliswaar bescheiden maar impactvolle rol.

Daarnaast is het ook een sfeervolle film die je echt terug katapulteert naar de jaren 80. Een heerlijke soundtrack met Dire Straits, Cyndi Lauper en The Clash, fout eightieshaar en -kleren, en een algemene aankleding die je niet doet twijfelen in welk tijdperk we zitten. Ook het visuele past volledig: snelle montage, veel close-ups en bewerkt om een korrelige look te krijgen met ietwat onzuivere kleuren.

Wie de schoen past

Het gaat om de schoen, maar ook weer niet. Eén zinnetje aan het einde van Air vat perfect samen wat je uit deze film moet halen en waarom Ben Affleck en Matt Damon deze film hebben gemaakt. “Soon, they’ll all want equity.” Affleck zegt het bijna met een knipoog naar de camera. Gelijkheid is ook waar Affleck en partner Matt Damon naar streven met hun productiebedrijf Artists Equity. Hun werknemers krijgen allemaal een deel van de opbrengst van de films die ze maken. Van de cast tot de crew en administratie. Zodat het geld niet alleen naar de grote bonzen gaan, maar ook naar de mensen die het werk doen. In dat opzicht is Air een soort mission statement, maar vooral een goede film.

Air is dan misschien inderdaad een mission statement, het is dan wel een van de betere. Zeker nu de scenaristen in Hollywood het werk hebben neergelegd. Het gaat hier ook om de ‘kleine garnalen’ die hun plaatsje willen opeisen. Ze willen allebei bewijzen dat ze terecht iets zien in Michael. Sonny wil tonen dat hij zijn plaats in het bedrijf verdient, en Deloris wil strijden voor wat haar zoon waard is. Ze kennen allebei de wereld waarin ze zitten. Ze willen iets groots doen, maar zitten tegelijkertijd in een op en top kapitalistische omgeving.

Als je de sportgeschiedenis kent, weet je dat hen dat lukt. In deze wereld waarin steeds minder rijken het grootste deel van de rijkdom bezitten, geeft het hoop om te geloven dat je iets kan veranderen. En als er dan toch veel geld te verdienen valt, dat het soms ook gaat naar mensen die er op hun beurt ook iets mee teruggeven aan de maatschappij.

Air is nu te zien in de bioscoop en op Prime Video.