1985 review: topreeks in wording

De zaak van de Bende van Nijvel is wellicht het grootste mysterie dat ons land ooit gekend heeft. Ze zaaiden terreur in de jaren 80 en werden tot op vandaag nooit ontmaskerd. Schrijver Willem Wallyn kiest er in 1985 niet voor om de bende centraal te zetten, maar om hun acties te bekijken vanuit het standpunt van 3 jongeren die opgroeien in de jaren 80. Na de eerste twee afleveringen op Film Fest Gent was ik eigenlijk al verkocht.

Afleveringen gezien: 2/8

1985 is geen true crime

Marc (Tijmen Govaerts, Muidhond) en Franky (Aimé Claeys, Onder Vuur) studeren af van de middelbare school en gaan naar Brussel om bij de rijkswacht te gaan. Daar studeert ook Vicky (Mona Mina Leon), de zus van Marc, rechten aan de VUB. In haar vrije tijd presenteert ze ook op een illegaal radiostation. Na hun opleiding belanden Marc en Franky in andere afdelingen: Marc bij de logistiek en Franky bij de motorbrigade.

Uiteindelijk komt Marc zo terecht bij majoor Herman Vernaillen (Peter Van den Begin), die onderzoek voert naar de corrupte commandant Leon François (Tibo Vandenborre) en bewijs zoekt om hem te kunnen veroordelen. Dat leidt zelfs voor hem tot gevaarlijke situaties. Franky komt ook in een netelige situatie terecht wanneer zijn overste bij de motorbrigade niet zuiver op de graat blijkt maar hij toch in zijn gunst wil blijven.

Donkere rode draad

Iedereen kent de Bende Van Nijvel wel, en vooral de gruweldaden waarvoor ze bekend staan. Maar daar zijn ze niet mee begonnen, en in de eerste twee afleveringen van 1985 worden subtielere zaken aan het licht gebracht die aan de Bende worden gelinkt. Mensen die de jaren 80 hebben meegemaakt, zullen zich die zaken nog herinneren, want aan het einde van elke aflevering worden ook echte nieuwsbeelden getoond van wat we net gezien hebben. Maar wat toen misschien als “ongewoon” nieuws werd gezien, krijgt daardoor toch iets verontrustends als je weet waar alles naartoe gaat.

Aan schimmige figuren dan ook geen gebrek. Omdat we alles volgen door de lens van Marc en Franky, weet je eerst niet goed wie wel en niet te vertrouwen is. Govaerts en Claeys zijn dan ook heel goed in hun rol van sympathieke jonge mannen die al snel overweldigd worden door het milieu rond hen. De reeks gaat dus evenveel over de dreiging van de bende als over vriendschap, vasthouden aan je idealen en je weg proberen te vinden in het volwassen leven.

Maar in die eerste twee afleveringen is het wel vooral de rol van Peter Van Den Begin als de oerdegelijke Vernaillen die me het meeste bijblijft. Het systeem lijkt echt tegen hem te werken en zet de werking van de rijkswacht in een ander licht, met een schokkend eindresultaat. Als je die voorkennis van de echte gebeurtenissen niet had, komt dat even binnen. Vooral een scène in de tweede aflevering met de dochter van Vernaillen (gespeeld door Thelma, de echte dochter van Van Den Begin) bezorgde me rillingen. Hij is ook echt een acteur die je zowel met louche als degelijke personages kan laten meeleven.

Topreeks in wording

Daarnaast duiken ook nog andere topacteurs op zoals Tibo Vandenborre, die goed gebruik kan maken van z’n bakken ambigue charisma als de onzuivere commandant, Tom Vermeir, Roda Fawaz (Unité 42) en Titus De Voogdt. Het script van Willem Wallyn houdt een goeie balans tussen het fictieve en de echte feiten. Ook zit de vaart er goed in want na twee afleveringen is er best al veel gebeurd zonder dat je verloren raakt. Hoe het verhaal van Vicky nog in aanraking komt met de Bende is voorlopig nog niet zo duidelijk, maar na twee afleveringen geef je nog niet meteen alles prijs natuurlijk.

Regisseur Wouter Bovijn heeft er met De Twaalf en een deel van Red Light al een paar successen opzitten en ook in 1985 voel je dat hij alle touwtjes goed in handen heeft. Wim Vanswijgenhoven (Red Light) kiest ondanks het serieuze achtergrondverhaal voor een warme cinematografie. Daarnaast is de jaren 80-setting goed overgebracht, waardoor het duidelijk is maar je niet constant afgeleid bent door foute pruiken of overdreven kleren. De muziek is dan weer van topduo David Martijn (De Dag) en Jeroen Swinnen (Beau Séjour).

De titel verwijst waarschijnlijk naar het jaar waarin de Bende haar gewelddadige en dodelijke overvallen pleegde dus werken we daar vast naartoe. Ik ben vooral benieuwd hoe die zullen aangepakt worden, al verwacht ik niet dat Wallyn echt in sensatie zal vervallen als de geweldige film All of Us een leidraad mag zijn. Bovyn en Wallyn hebben ook al gezegd dat dit vooral een coming-of-ageverhaal wordt. Ik ben alvast heel benieuwd om te zien hoe het verder gaat.

1985 is vanaf zondag 22/01 te zien op Eén en VRT MAX.