Vergeet even je ketchup, kaassaus of Provençaalse saus. Dé delicatesse in het oude Rome om je eten extra smaak te geven was… gefermenteerde (of soms rotte) vissaus. Dit goedje, ook wel garum genoemd, werd gemaakt in grote pekelvaten en kan je nu nog steeds maken of eten. Bedenker Ricardo Jorge Gomes heeft samengewerkt met uitgever PYTHAGORAS om er in 2019 een leuk bordspel van te maken. Hierbij is het jouw taak om de beste garum te maken die ze in de Eeuwige Stad ooit al geproefd hebben. Slaagt Garum erin om een leuk spel te zijn, of moet je er eerder je neus bij ophalen? Geekster was blij om aan anosmia te lijden en testte het voor jullie uit.
Spelontwerp: Ricardo Jorge Gomes
Uitgever: PYTHAGORAS
Aantal spelers: 2-4
Leeftijd: 8+
Speelduur: +-30 min
Reviewexemplaar verkregen via uitgever op Essen Spiel 2019
De Knorr van de Oudheid
Elke ronde bepaalt er een aureus in welk cetarium (pekeltank) de spelers moeten werken. Er zijn 16 cetaria in Garum, dus zijn er ook 16 rondes waarbij telkens een andere speler het eerst mag beginnen. Het is de bedoeling om via een combinatie van tegels en werkers zoveel mogelijk punten te winnen. Elke beurt moet je een tegel in het cetarium plaatsen, mag je als je wil een van je werkers plaatsen en moet je ook nog een nieuwe tegel vanop je trekstapel trekken.
Op je tegels staan de vier mogelijke ingrediënten van de saus met elk hun eigen kleur, en idealiter maak je zo veel mogelijk lijnen in jouw kleur die later gecontroleerd kunnen worden door een van je werkers. De cetaria hebben elk vier plaatsen om een tegel in te leggen, en als je sommige plaatsen bedekt, krijg je nog extra bonuspunten. Op de tegels die je legt staan er echter ook vaak ingrediënten in de kleur van een tegenspeler, dus moet je in Garum niet enkel naar je eigen plannen kijken, maar moet je er ook voor zorgen dat je je tegenspelers niet te veel helpt.
Langs de rand van het bord kan je werkers plaatsen. Je moet kiezen tussen je grote ploegbaas of je kleine leerjongens, maar wie je ook plaatst, je mag je werkers daarna niet meer verzetten. De werkers hebben vervolgens invloed op alle cetaria in de horizontale of verticale lijn waar ze bijstaan. Elke invloedszone heeft vier mogelijke lijnen, en je mag als speler meer dan één van de lijnen per zone bezetten als je dat wil. Je moet hier goed bij opletten. Als een van je werkers op het einde van het spel immers bij een lijn staat waar je vier of minder elementen van je kleur hebt liggen, krijg je op het einde minpunten. Vanaf vijf elementen per gecontroleerde lijn, krijg je op het einde van het spel overwinningspunten, wat in Garum uiteraard gaat volgens het principe “hoe meer elementen per lijn, hoe meer punten”. De lijnen van je ploegbaas zijn meer punten waard dan die van je leerjongens, maar kunnen je ook weer meer minpunten opleveren als je niet in je opzet slaagt. Wie op het einde de meeste punten heeft, wint uiteraard het spel.
Er zijn een aantal varianten mogelijk in Garum. Zo kan je de eerste speler bij elke ronde bijvoorbeeld laten kiezen in welk cetarium er zal gewerkt worden in plaats van dat te laten beslissen door een aureus. Je kan ook de volgorde van de aurei op voorhand al openbaar maken zodat elke speler zijn zetten goed kan inplannen, of je kan spelen met minder dan vier spelers. De grootste variant is dat je met de andere kant van het spelbord kan spelen en minder tegels en lijnen per cetarium krijgt. Dankzij deze varianten krijgt Garum nog meer herspeelbaarheid.
Veelgekleurde saus
Garum is een kleurrijk spel en werkt vooral met de vier basiskleuren (rood, groen, geel en blauw), wat het mogelijk maakt om heel snel te zien op welke plaatsen jij sterk aanwezig bent en waar jij weinig invloed hebt. De vele fiches en meeples zijn stevig en gemakkelijk om te gebruiken. De spelregels zitten ten slotte vol met Latijnse woorden en zelfs hier en daar een stukje historische uitleg, wat voor geschiedenisliefhebbers uiteraard een leuke bonus is.
Garum: conclusie
Garum is een leuk tactisch spel waarbij je je strategieën vaak zal moeten aanpassen aan de volgorde van de cetaria. Beslissen voor welke invloedslijn je wil gaan en welke lijn je kan opgeven, is belangrijk, maar ervoor zorgen dat je door je eigen zetten je tegenspelers niet helpt winnen, is minstens even belangrijk. Het is het leukste om te spelen met vier, maar je hebt de mogelijkheid om het met twee of drie spelers te doen. Voor leerkrachten geschiedenis of Latijn en voor zij die geïnteresseerd zijn in de Oudheid zijn de Latijnse benamingen en de historische uitleg in de spelregels mooi meegenomen.