Er is niks dramatisch of sensationeels aan Unbelievable, een nieuwe dramareeks op Netflix. En dat is maar goed ook. Het verhaal van Marie Adler en de hallucinante gevolgen van hoe er soms met verkrachting wordt omgegaan, had gevoeligheid en respect nodig. Unbelievable bevat dat alles, en is daardoor ook heel pakkende televisie.
Opgelet: Dit artikel bevat niet-expliciete beschrijvingen van verkrachting.
Unbelievable: 2008 en 2011
In 2008 doet Marie Adler (Kaitlyn Dever, Booksmart) aangifte bij de politie van Lynnwood, Washington. ‘s Morgens vroeg drong een man haar appartement binnen, bond haar vast en verkrachtte haar. Hij nam foto’s van haar en liet vrijwel geen sporen na. Ze reageert bijna zonder emoties op wat haar overkomen is, en dat vindt rechercheur Parker (Eric Lange, Escape at Dannemora) vreemd. Haar verhaal bevat bovendien een paar tegenstrijdigheden. Hun vermoeden wordt bevestigd wanneer Marie tijdens het verhoor de volgende dag zegt dat ze gelogen heeft.
Maar we zien haar herinneringen, flitsen van de verkrachting, en hoe ze reageert op de rechercheurs. Enige twijfel die je zou hebben over Marie verdween bij mij ergens halverwege de eerste aflevering. Toch geloven de mannelijke rechercheurs – en zelfs haar eigen pleegouders – haar niet. Maries zaak wordt al snel verworpen, naar een dader zoekt de politie niet meer. Integendeel, Marie krijgt een veroordeling aan haar been voor valse verklaringen, en haar naam komt uiteindelijk in de media terecht.
In 2011 gaat rechercheur Karen Duvall (Merritt Wever, Godless) van Golden, Colorado naar een slachtoffer van verkrachting. Amber (Danielle McDonald, Patti Cake$) werd urenlang geterroriseerd door een man die foto’s van haar nam en haar deed verkleden. Hij was minutieus voorbereid en liet niks achter. Duvall krijgt veel details van de jonge vrouw over haar verkrachter en begeleidt Amber naar het ziekenhuis. Toch loopt de zaak dood door gebrek aan bewijs… tot Duvall dankzij een toevalstreffer een aanknopingspunt vindt bij een gelijkaardige zaak van rechercheur Grace Rasmussen (Toni Collette, Hereditary) in Westminster, Colorado. Vanaf dan kan de zoektocht naar een serieverkrachter ingezet worden. Er duiken steeds meer slachtoffers op.
Waargebeurd
Unbelievable is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, te lezen in een artikel van T. Christian Miller en Ken Armstrong gepubliceerd op ProPublica, een Amerikaanse nonprofitnieuwsredactie die via onderzoeksjournalistiek maatschappelijk belangrijke verhalen wil brengen. Samen met The Marshall Project, een gelijkaardige nonprofit die zich specialiseert in het Amerikaanse rechtssysteem, maakten ze er ook een aflevering van voor de podcast This American Life. An Unbelievable Story of Rape en Anatomy of Doubt werden voor Netflix onder handen genomen door Oscargenomineerden Susannah Grant (Pocahontas, Erin Brockovich) en Lisa Cholodenko (The Kids Are All Right).
Deze serie heeft dan ook geen enkele intentie om de dader menselijker te maken.
De korte inhoud maakt het al meteen duidelijk: Unbelievable is af en toe geen makkelijke serie om naar te kijken. De flitsen waarbij elke vrouw terugdenkt aan haar verkrachting zijn steeds in close-ups gefilmd, waardoor de focus terecht op de slachtoffers blijft. De dader is wel amper te zien. Deze serie heeft dan ook geen enkele intentie om hem menselijker te maken. Seksueel geweld komt vandaag de dag steeds vaker voor in verhalen, en vaak op een manier in beeld gebracht die van de slachtoffers eerder een object maken dan een mens. Hier niet. Op een manier is de dader hier een schaduw die over de serie hangt tot het tot een confrontatie komt, net zoals verkrachting onder de huid van slachtoffers kruipt. Zoals rechercheur Duvall het zegt, “This is not something people get over. It’s something they carry with them forever.” En ook dat laat Unbelievable duidelijk zien.
Contrast
De twee verhaallijnen worden continu afgewisseld, waardoor je het contrast ziet tussen de vrouwen die geholpen worden door Duvall en Rasmussen, en Marie, die haar leven langzaam in elkaar ziet storten. Unbelievable illustreert goed hoe het Amerikaanse rechtssysteem (maar wellicht ook dat van ons) gekleurd wordt door vooroordelen. Marie heeft namelijk geen makkelijk leven gehad. Al vanaf een jonge leeftijd ging ze van pleeggezin naar pleeggezin, waardoor ze zich vaak afsloot van anderen en zich misdroeg. In de ogen van de politie werd de aangifte al vlug een schreeuw om aandacht.
De realiteit is dat onderzoek naar seksueel geweld vaak in een grijze zone terechtkomt, zeker als er geen bewijs is.
De realiteit is dat onderzoek naar seksueel geweld vaak in een grijze zone terechtkomt, zeker als er geen bewijs is. Daardoor hangt het vaak af van de mensen erachter. En zelfs de mensen met de beste bedoelingen maken fouten. Maar tegelijk laat de serie ook zien dat vooruitgang wel degelijk mogelijk is. Hoe de gerechtelijke procedure voor verkrachting, zowel politioneel als medisch, zelfs op drie jaar tijd kan veranderen. En dat mensen soms hun fouten ook kunnen toegeven.
Realisme
Dankzij de uitstekende cast voel je met elk personage mee, behalve de dader.
Unbelievable zou je kunnen vergelijken met een truecrimereeks, want het realisme druipt er vanaf. (Afgezien van een paar onsubtiele expositiescènes die handig gebruik maken van een onervaren stagiair.) Dankzij de uitstekende cast voel je met elk personage mee, behalve de dader. Kaitlyn Dever is hartverscheurend goed als Marie, een jonge vrouw die heel wat muren heeft opgetrokken en zich moet zien recht te houden wanneer mensen zich tegen haar keren.
Merritt Wever en Toni Collette zijn samen met haar het ankerpunt van de serie. Beide vrouwen maken veel van de op papier minder dankbare rechercheurrol. Duvall is de jeugdige, ambitieuze rechercheur die haar werk moeilijk los kan laten. Rasmussen is de ervaren rot die harde kantjes heeft gekregen door het werk. Beiden hebben zich moeten bewijzen in een mannenwereld. Nu vormen ze een front, zeker bij een moeilijk onderzoek naar verkrachting. Ook zij zijn soms onzeker, of kwaad, of hopeloos. “Where is their outrage?” vraagt Rasmussen zich op een bepaald moment af over haar mannelijke collega’s. Maar ze zetten door. Om andere vrouwen te helpen.
Uiteindelijk is dit een diepmenselijke en onroerende serie die je tegelijkertijd bijleert over de gerechtelijke en emotionele zijde van seksueel geweld. Mensen die nog twijfelen waarom sommige vrouwen nooit of jaren later aangifte doen, zou ik aanraden om te kijken. Unbelievable maakt je kwaad, triest en af en toe opstandig, maar ook blij dat er nog steeds meer goede dan slechte mensen in de wereld zijn.
Unbelievable is vanaf 13 september te bekijken op Netflix.
