Stan Lee, co-schepper van het Marvel Universum, is in de vroege morgen van 12 november 2018 op 95-jarige leeftijd overleden. Hij werd die ochtend met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht, waar hij stierf. De exacte doodsoorzaak is tot op heden nog niet gekend.
“If a kid has to go to a dictionary, that’s not the worst thing that could happen.”
Stanley Martin Lieber, AKA Stan Lee, werd geboren op 28 december 1922 in Manhattan. Al van kleins af aan had Stan een enorme voorliefde voor het geschreven woord. Hij wou niets liever dan zijn eigen verhalen creëeren en was dan ook vaak met de neus in een boek te vinden. Via zijn oom kreeg hij een baan als assistent bij Timely Comics, de uitgeverij die later Marvel Comics zou worden. Hij klom op binnen het bedrijf en begon zelf al redactionele beslissingen te maken. Zijn eigenwijsheid botste regelmatig met eigenaar Martin Goodman. De verhalen van Stan Lee waren namelijk complexer dan wat het bedrijf voorheen uitbracht. Het trok een nieuw en intelligenter publiek naar de Amerikaanse strips. Goodman was echter helemaal geen fan van deze benadering. Hij was vooral bang dat hij de hoofddoelgroep zou verliezen. Stan Lee reageerde: “If a kid has to go to a dictionary, that’s not the worst thing that could happen.”
De uitgeverij groeide evenredig met Stan’s positie in het bedrijf en zo evolueerde het bedrijf van Timely Comics naar Atlas Comics, om uiteindelijk te eindigen met de naam die we intussen allemaal door en door kennen: Marvel Comics. Het was daar dat hij samen met andere comic legendes Jack Kirby en Steve Ditko onsterfelijke superhelden creëerde die momenteel verankerd zijn in de mainstream media. Iedereen kent intussen Spider-Man, The Fantastic Four, Dr. Strange, Iron Man, Hulk, Daredevil, X-Men en The Avengers. Hij zag het succes van superhelden bij DC Comics maar maakte unieke personages die meer gegrond zijn in onze realiteit. DC had de pseudo-goden, maar Marvel had de friendly neighbourhood Spider-Man.
Hij was lang niet altijd de voorvechter van superhelden en comics. Er was een periode waarin hij zich zelfs schaamde voor zijn werk. Hij spiegelde toen zichzelf met dokters en bouwvakkers. Tot hij uiteindelijk door had dat er essentiële waarde in entertainment zit. Dat het misschien wel één van de belangrijkste zaken in de wereld kan zijn. Zonder entertainment kan iemand in een donker dal vallen. Hij geloofde eindelijk als je iemand kan entertainen, je echt wel een impact kan maken.
DC had de pseudo-goden, maar Marvel had de friendly neighbourhood Spider-Man.
Zijn liefde voor het stripmedium ging diep. Tijdens zijn carrière hielp hij met het verfijnen van de Comics Code Authority, een serie van richtlijnen waar de comics aan moeten voldoen om aan te duiden dat de inhoud van de strip geschikt is voor kinderen. De richtlijnen werden opgesteld in 1954 en werden vrij streng opgevolgd. In 1971 schreef Stan Lee echter een Spider-Man verhaal rond de gevaren van drugsgebruik in opdracht van het Amerikaanse ministerie van Volksgezondheid. De comic werd bejubeld en zorgde ervoor dat de CCA versoepelde.
Lee had een sterke toewijding tegenover z’n fans kan je lezen in de tweets van Moisés Chiullan en Eric Goldman. Lees zeker ook de rest van het verhaal op twitter:
Hij was niet enkel toegankelijk op conventies. Vanaf 1967 begon hij met Stan’s Soapbox, een ruimte voorzien om zijn gedachten neer te pennen. Mini-columns die een venster waren in de geest van de hoofdredacteur. In 1968 schreef hij een stuk over racisten en hypocrisie. Een paragraaf die nu even relevant is als 50 jaar geleden:
“But, unlike a team of costumed super-villains, they can’t be halted with a punch in the snoot, or a zap from a ray gun. The only way to destroy them is to expose them — to reveal them for the insidious evils they really are. The bigot is an unreasoning hater — one who hates blindly, fanatically, indiscriminately. If his hang-up is black men, he hates ALL black men. If a redhead once offended him, he hates ALL redheads. If some foreigner beat him to a job, he’s down on ALL foreigners. He hates people he’s never seen — people he’s never known — with equal intensity — with equal venom.
“Now, we’re not trying to say it’s unreasonable for one human being to bug another. But, although anyone has the right to dislike another individual, it’s totally irrational, patently insane to condemn an entire race — to despise an entire nation — to vilify an entire religion. Sooner or later, we must learn to judge each other on our own merits. Sooner or later, if man is ever to be worthy of his destiny, we must fill out hearts with tolerance. For then, and only then, will we be truly worthy of the concept that man was created in the image of God – a God who calls us ALL — His children.
“Pax et Justitia, Stan.”
Laat het duidelijk zijn: de schrijver keek met een kritisch oog naar de wereld rondom en gebruikte zijn passie, woede of frustratie als een brandstof om een eigen wereld te creëeren. Een wereld die samenhangt aan de hand van bruggen tussen de verschillende reeksen. Een wereld waar ieder van ons deel van kan uitmaken door gewoon één van zijn strips open te slaan. De verbondenheid die zo verweven zit in het DNA van Marvel zien we ook terugkeren in het succes van de films.
Met het overlijden zijn we een groot man kwijt echter kunnen we hem eren door nog eens een Marvel comic of film te bekijken. Hij leeft verder in de stem van de vele superhelden die hij creëerde. Wij troosten ons alvast met het feit dat de man lang genoeg op aarde liep om te ervaren hoe zijn creatieve geesteskinderen verder doorsijpelde naar de mainstream media en uitgroeide tot een fenomeen. Excelsior!
