Tientallen jaren lang werden honderden vrouwen in de Verenigde Staten geterroriseerd door één man. Hij moordde, verkrachtte en stalkte hen zonder ooit gevat te worden. Dat was echter buiten auteur Michelle McNamara gerekend. Documentairemaakster Liz Garbus bouwt voort op haar werk om true crime een welgekomen nieuwe dimensie te geven in I’ll Be Gone in the Dark, bij ons te zien op Telenet Play.
We <3 true crime
True crime is een raar beestje. Ik heb het altijd een tikkeltje morbide gevonden om iemands ergste ervaringen uit te spitten en er bingewatchvoer van te maken, soms tot op het belachelijke of meme-producerende af. (Daarom heb ik niet echt zin om Tiger King te bekijken.) Als je ziet hoe sommige mensen opgaan in het genre, tot true crime cons en merchandise toe (zoals een t-shirt met de namen van bekende moordenaars), besluipt je toch een akelig gevoel. Wanneer overschrijd je de grens van het fatsoen? Is het niet vreemd om plezier te halen uit iemands lijden?
True crime is een raar beestje. Wanneer overschrijd je de grens van het fatsoen?
I’ll Be Gone in the Dark stelt die vragen, en beantwoordt ze ook deels. Het zijn vaak vrouwen die zich vasthechten aan true crime, omdat zij vooral elke dag bang zijn om hetzelfde vreselijke lot te ondergaan. Ze kunnen die donkere wereld verkennen vanop de veilige afstand van hun eigen huis. Misschien willen ze leren hoe ze zichzelf kunnen beschermen, of een getraumatiseerde geliefde beter leren begrijpen. Ze halen vooral genoegen uit verhalen waarin de dader gevat wordt en de slachtoffers uiteindelijk nog gerechtigheid krijgen. Helaas ligt de focus bij truecrimeseries zelden op de slachtoffers, van wie de lijdensweg vaak herleid wordt tot torture porn.
Van blogger tot auteur
Dat is het tegengif dat I’ll Be Gone in the Dark biedt voor die problematische kant van het genre. De zesdelige documentairereeks vertelt het verhaal van de terreur die de East Area Rapist/Original Night Stalker/Visalia Ransacker zaaide in Californië, maar door de ogen van zijn slachtoffers en de vrouw die hem achterna ging. Zelfs toen zij stierf.
Michelle McNamara was een journaliste en truecrimefan die al sinds jonge leeftijd een fascinatie had voor onopgeloste misdaadzaken nadat een vrouw in haar buurt was vermoord. Ze groeide op en werd schrijver en trouwde met comedian en acteur Patton Oswalt. Hij moedigde haar aan om haar talent en interesse te combineren. Zo startte ze een truecrimeblog waarin ze onopgeloste zaken bestudeerde en haar bevindingen en analyses neerschreef. Ze deed dat op zo’n bevliegende en intrigerende manier dat ze al snel aan populariteit won.
I’ll Be Gone in the Dark loopt over van de empathie voor de slachtoffers en hun nabestaanden.
Ze ontdekte de zaak van de Golden State Killer dankzij een zelfgepubliceerd boek van een van de agenten die destijds het onderzoek deden. Het was duidelijk dat hij nog steeds begaan was met de zaak. Jarenlang had een man vrouwen in eenzelfde buurt verkracht om daarna zonder enig spoor te verdwijnen. Later belde hij hen op om hen van getuigen af te schrikken.
Via dat boek kwam McNamara terecht op een forum waar hordes citizen detectives (amateurspeurders) onopgeloste zaken probeerden op te helderen, waaronder de zaak in het boek. Destijds zagen speurders geen verband tussen verschillende gelijkaardige zaken in Californië, totdat de politie van één district ging overleggen met een ander. Plots werd het duidelijk dat de East Area Rapist ook de Original Night Stalker was. Maar EAR/ONS (zoals hij bekend stond) had nog meer op zijn kerfstok, zou later blijken. McNamara kon de zaak niet loslaten, en ze schreef er een artikel over dat de interesse in de zaak opnieuw aanwakkerde. De volgende stap was een boek.
Van boek tot serie
Voor dat boek – en het voorafgaande artikel – vergaarde ze ongeziene toegang tot het onderzoek. Verschillende oud-agenten die de zaak nog onder hun huid hadden, gaven interviews, bewijsmateriaal tot zelfs volledige dossiers. Ook de slachtoffers stonden haar te woord, vooral omdat McNamara ook het slachtoffer was geweest van seksueel geweld. Samen met andere amateurspeurders probeerden ze de eindjes aan elkaar te knopen. McNamara werkte verder aan haar boek tot haar onverwachte dood in april 2016.
Een prachtig eerbetoon aan iedereen die meewerkte aan de zaak en aan de vrouw die er alles voor wou doen om de slachtoffers gerechtigheid te bezorgen.
Haar man, Patton Oswalt, en haar collegaspeurders wilden haar werk afmaken. Dat afgewerkte boek, I’ll Be Gone in the Dark, gebruikt Liz Garbus (van de uitstekende reeks The Fourth Estate, over de New York Times) om de hele zaak te kaderen. Net zoals McNamara laat ze de slachtoffers uitgebreid aan het woord. De misdaden van de Killer worden ook vanuit hun standpunt verteld. Collega’s, vrienden en familie van McNamara detailleren hoe zij te werk ging. Ook haar eigen stem komt vaak aan bod: video- en podcastfragmenten vult Garbus aan met sms-berichten, delen van haar dagboek en draftversie van haar boek, ingelezen door actrice Amy Ryan.
Deze truecrimereeks loopt over van de empathie voor de slachtoffers en hun nabestaanden. De vrouwen en mannen hebben gruwelijke dingen doorstaan, en het is duidelijk dat ze die nog steeds met zich meedragen. Er zijn geen sensationele reconstructies of overdreven gedetailleerde beschrijvingen, maar een nadruk op foto’s van de slachtoffers, hun omgeving, voorwerpen, enzovoort. Gaandeweg leren we ook meer over McNamara zelf, en hoe de zaak haar beïnvloedde.
Als je nog maar weinig weet over de reeks of de zaak, zullen we hier verder niets onthullen. Maar I’ll Be Gone in the Dark is een prachtig eerbetoon aan iedereen die meewerkte aan de zaak en aan de vrouw die er alles voor wou doen om de slachtoffers gerechtigheid te bezorgen.
I’ll Be Gone in the Dark is nu te zien via Telenet Play.
