Met iedereen die reikhalzend uitkeek naar Avengers: Endgame en nu de release van Spider-Man: Far From Home is die andere MCU-film van dit jaar een beetje naar de achtergrond geduwd, ook bij ons. Ik wil dit artikel al schrijven sinds februari maar onze eigen Road To Endgame kwam een beetje in de weg. Maar nu kan je Captain Marvel in huis halen en dus is het het perfecte moment om eens te overlopen waarom veel vrouwen zo blij waren met deze film.
Dat het de eerste MCU-film is met alleen een vrouw in de titel en als hoofdpersonage hoeven we je niet meer te vertellen. Maar daarnaast voel je dat de film geschreven werd door een vrouw en co-geregisseerd want het verhaal zit vol subtiele en minder subtiele feministische thema’s en momenten, die je vanaf nu eindeloos kan herbekijken.
Manipulatieve mentors
Het begint al met de relatie tussen Yon-Rogg en Carol. Eerst lijken de twee een goeie mentor-leerlingrelatie te hebben, maar aan het einde van de film wordt duidelijk dat hij haar eigenlijk de hele tijd manipuleert. Wanneer ze wakker wordt met geheugenverlies gelooft ze meteen dat hij het beste met haar voor heeft. Toch bestookt hij haar meteen al met opmerkingen om haar krachten te beperken door te zeggen dat ze haar emoties moet onderdrukken omdat die een zwakte zijn.
Yon-Rogg: Control it. Lose control again, you’ll have to commune with the Supreme Intelligence. There’s nothing more dangerous to a warrior than emotion.
Yon-Rogg die Carol te emotioneel noemt om een goeie vechter te zijn, dat doet precies een belletje rinkelen.
Dat hebben we de laatste tijd ook in het echte leven wel al vaker gehoord. Dat was hét argument dat Trump aanhaalde wanneer het ging over waarom Hillary Clinton geen goeie president zou zijn. Ook alle andere vrouwelijke leiders zoals Angela Merkel en Theresa May kregen dat verwijt al naar hun hoofd geslingerd. Sindsdien hebben we nochtans bij mannen net hetzelfde gezien: Trump reageert liever eerst en denkt later of niet niet na, Brett Kavanaugh kwam bijna hysterisch over op zijn proces terwijl zijn slachtoffer kalm reageerde op alle vragen die haar gesteld werden… Deze parallel in Captain Marvel is dus iets waar alle vrouwen weleens mee te maken kregen.
Ook de Supreme Intelligence is erop gebouwd om Carol in toom te houden door haar eraan te herinneren dat de Kree haar haar krachten hebben gegeven en ze die dus makkelijk terug kunnen nemen.
Carol Danvers: I want to serve.
Supreme Intelligence: Then master yourself. What was given can be taken away.
Dit is ook in de echte wereld een veel voorkomende tactiek die aan het licht kwam door de MeToo-beweging. Mannen die hun macht misbruiken om vrouwen vooruit te helpen in hun carrière maar hen tegelijk influisteren dat het meteen voorbij kan zijn als zij hun zin niet krijgen.
Boys will be boys
Wanneer ze in de geheugenmachine van de Skrulls zit, ontdekt Carol dat ze herinneringen heeft van op aarde. In een daarvan ondervindt ze een vorm van seksisme die zelfs vandaag nog voorkomt: de mannelijke piloten van de luchtmacht vinden het belachelijk dat Carol een van hen is. “You know why they call it a ‘cockpit’, don’t you?” sneert een van hen naar haar.
Carol ondervindt in de jaren 90 veel tegenkanting bij de luchtmacht. Zelfs vandaag is dat nog steeds niet uit de wereld.
Vrouwen die “binnendringen” in wat vroeger vooral mannelijke beroepen waren, is voor een bepaald soort mannen (lees vaak blank, oud en geprivilegieerd) nog steeds moeilijk. Vrouwen horen geen soldaat, piloot of wetenschapper te zijn want ze zijn er gewoon niet voor gemaakt. Zeker in de jaren 90, de tijd waarin de film zich afspeelde, deinsden zij er niet voor terug om dat aan de vrouwen zelf duidelijk te maken. Vooral de fysieke proeven lijken hen erg dwars te zitten, want het meest onaanvaardbare is dat vrouwen even sterk zijn als zij. Wanneer Carol dan ook van het touw valt, juichen ze en lachen ze haar uit omdat ze “gelijk hadden”.
Ook van haar eigen vader kreeg ze tegenkanting: ze was duidelijk geen “meisjes”-meisje maar hield van dingen zoals karten en baseball, waardoor ze vaak viel of gewond raakte. Haar vader en andere kinderen maakten haar dan ook duidelijk dat ze daar niks te zoeken had. Zeker vroeger werden meisjes gezien als fragiel en moesten ze zich dus ook meisjesachtig gedragen. Daarom focussen die herinneringen dus ook op de keren dat ze viel.
Wanneer ze op aarde aankomt, blijft het weinig subtiel. Terwijl ze naar de bar zoekt uit haar herinneringen, spreekt een motorrijder haar aan. “Nice scuba scuit. Can I get a smile?” Zonder hem een reactie te gunnen, keert ze terug naar haar kaart. Hij kan niet om met deze afwijzing en noemt haar een freak. Ook zulke taferelen zijn vrouwen niet vreemd. Het is voor sommige mannen blijkbaar onbegrijpelijk dat wij niet de hele dag met een lach op ons gezicht rondlopen. Ook als ze een grapje maken, worden we altijd verondersteld te lachen of we vallen meteen uit de smaak. Als ze hun zin dan niet krijgen, zwieren sommigen al snel een verwijt naar ons hoofd of hebben we meteen afgedaan.
Ironisch genoeg ontsnapte ook Brie Larson zelf hier niet aan. Na de eerste trailer noemden trolls haar acteerprestaties “houterig” en “dat ze meer zou moeten lachen”. Daar had ze echter een gepaste reactie op. Er was dan nog extra controverse rond de volledige versie van deze scène omdat ze daarin wat “geweld” gebruikt op de man. De mannelijke trolls vonden dat “het geen goed voorbeeld is voor jonge meisjes om geweld als een goed antwoord voor te stellen”. Maar bij mannen kan dat dan blijkbaar wel: zie de handelingen van de mannelijke helden in MCU phases 1-3 en het gebrek aan ophef.
Het is voor sommige mannen blijkbaar onbegrijpelijk dat wij niet de hele dag met een lach op ons gezicht rondlopen.
Daarnaast kwam er ook kritiek op het feit dat Carol erg arrogant overkwam en altijd mopjes maakte maar ook die kritiek kwam vooral van seksistische mannen. Voor een personage als Tony Stark kan dat namelijk best, maar een vrouw hoort voor hen nog altijd bescheiden te zijn. Nochtans zijn de andere vrouwen in het MCU dat allesbehalve, dus is het mooi dat de schrijvers dit bij Carol nog een tandje hoger geschakeld hebben.
De ommekeer
Maar voor een bepaalde hashtag bovenkomt, wees gerust, niet alle mannen in deze film zijn slecht. Wanneer Nick Fury Carol voor het eerst ontmoet, stoort het hem niet dat ze een vrouw is maar eerder het feit dat ze een alien is. Ze besluiten dan ook om samen te werken om te achterhalen wat haar verleden op aarde precies is.
Nick Fury: Rescuing the guy who sold you out to the Skrulls? I’m guessing that’s not standard Kree operating procedure.
Carol Danvers: Well, I won’t tell your boss if you don’t tell mine.
Terwijl Nick Fury, en Samuel L Jackson, toch altijd het toonbeeld van mannelijkheid is geweest, was hij in het MCU altijd al een bondgenoot voor vrouwen. Hij stuurde Natasha op Tony af om hem in te schatten voor het Avengers Initiative omdat hij goed wist dat Tony voor de secretaresse-vibe zou vallen en hij ook wist wat Natasha in haar mars had. Daarnaast is Hill altijd zijn rechterhand geweest. Die goeie samenwerkingen zijn dus allemaal begonnen bij Carol.
Om meer te weten te komen over Carols verleden gaan zij en Fury langs bij Maria Rambeau, die getuige was van het ongeval waarbij dr Lawson (Annette Benning) omgekomen was. Hier begint de positieve ommekeer in Carols leven pas echt want Maria was de belangrijkste persoon in haar leven voor ze verdween. Dat wordt snel duidelijk wanneer ze bij het huis van Maria aankomen en haar dochter haar “auntie Carol” noemt. Wanneer ze hen vertellen over de Skrulls geloven ze haar niet. Daarop gebruikt Carol haar krachten om een ketel op te warmen.
Monica Rambeau: No way. That’s so cool.
Nick Fury: She can do a lot more than make tea with those hands.
Nog een mooie opmerking van Fury want eigenlijk zijn het twee complimenten in een. Als eerste wil hij zeggen dat ze supersterk is dankzij haar krachten, maar het is ook een mooie steek naar de mannen die blijven vasthouden aan het ideaal van de vrouw in de keuken. In deze trend waren ze ook verontwaardigd door het feit dat Fury Carol helpt met afwassen aan het eind van de film. Want een man doet toch geen huishoudelijke taken zoals een vrouw(!). Dat ze zelfs over zoiets kwaad kunnen zijn, toont aan dat er voor sommigen nog een lange weg te gaan is.
Female friendship
Maar de grootste invloed op haar vroegere leven en uiteindelijk haar nieuwe persoonlijkheid is Maria. Daarom vertelt Maria Carol over haar leven op aarde. Meteen zie je en hoor je hoe hecht ze waren, vooral wanneer Carol haar vraagt om te vertellen over de dag waarop ze “stierf”.
Maria Rambeau: You woke me up, banging on my door at dawn. Your usual move. Back then we had to get up so early. The Air Force still wasn’t letting women fly combat, so testing Lawson’s plane was our only shot at doing something that mattered. And you wanted a race at the base, in your old Mustang, and I didn’t want to argue, because I knew my Camaro would dominate, but you cheated, you took a shortcut.
Carol Danvers: Since when is a shortcut cheating?
Maria Rambeau: Since it violates the predetermined rules of engagement.
Carol Danvers: I definitely don’t remember those.
Maria Rambeau: Of course, you don’t.
Net als bij Carol en Maria zijn vriendinnen voor de meeste vrouwen heel belangrijk als steun buiten hun familie of zelfs ter vervanging van.
Meteen zijn hun inside jokes en hun humor terug, alsof ze elkaar gisteren nog zagen. Iedereen met goeie vrienden of vriendinnen zal dit meteen herkennen. We hebben tot nog toe niet veel vrouwelijke vriendschappen gezien in het MCU. Er waren in elke film dan ook meestal niet genoeg vrouwelijke personages om dat voor elkaar te krijgen. De enige band die echt uitgebouwd werd, en met mooie resultaten, was die tussen Gamora en Nebula. Maar dat waren zussen, wat een heel ander soort band is. Daarom is deze tussen Maria en Carol zo’n mooie toevoeging. Vriendinnen zijn voor de meeste vrouwen heel belangrijk als steun buiten hun familie of zelfs ter vervanging van. Dat laatste lijkt ook bij Carol het geval te zijn. Ook het feit dat ze elkaars steun waren bij de luchtmacht, waar ze zoals gezegd niet welkom waren, zorgt voor een nog sterkere relatie.
Carol vraagt dan ook of ze het niet te moeilijk heeft met het feit dat Lawson een alien was, maar Maria is bijna kwaad.
Maria Rambeau: Oh, this part right here? No. No. Umm-umm. No, what’s hard, is losing my best friend in a mission so secret, they act like it never even happened. Hard is knowing you were out there somewhere, too damn stubborn to die. And now you come up in here after six years, with your super charged fire hands and you expect me to call you… I don’t even know what, Vers? Is that really who you are now?
Carol Danvers: I don’t know.
Want zowel zij als Monica hebben nooit afscheid kunnen nemen omdat de overheid de missie niet wou erkennen. Gebeurt dat bij veel vriendschappen in het echt? Waarschijnlijk niet, maar iedereen weet wel hoe het is om even niets van iemand te horen of iemand even niet te zien, zeker wanneer dat buiten je wil om is. Als die persoon bovendien je beste vriend(in) was, kan het je kwaad maken wanneer je ze terugziet. Maar toch staat ze meteen klaar om Maria te helpen.
De waarheid
Wanneer Carol ontdekt dat Yon-Rogg Lawson vermoord heeft en dat Talos en zijn volk niet de vijand zijn maar eigenlijk vluchtelingen, heeft ze even een identiteitscrisis. Haar mentor loog de hele tijd tegen haar en was zelfs verantwoordelijk voor wat er met haar gebeurd is. Daarnaast voelt ze zich schuldig dat ze zomaar de veroordelen over de Skrulls geloofde. Ze weet niet meer wie ze moet zijn.
Carol Danvers: He lied to me. Everything that I knew was a lie.
Talos: Now you understand.
Carol Danvers: What? What do I understand now?
Talos: Yon-Rogg killed Mar-Vell. He killed her. Because she found out that she was on the wrong side of an unjust war.
…
Talos: We just want a home. You and I lost everything at the hands of the Kree. Can’t you see it now? You’re not one of them.
Carol Danvers: You don’t know me. You have no idea who I am. I don’t even know who I am!
Maria Rambeau: You are Carol Danvers. You are the woman on that black box risking her life to do the right thing. My best friend, who supported me as a mother, and a pilot when no one else did. You’re smart, and funny, and a huge pain in the ass. And you are the most powerful person I know. Way before you could shoot fire from this. Do you hear me? Do you hear me?
Door de schrijvers en Lashana Lynch wordt dit een van de mooiste scènes in de film. Ook aan de manier waarop het gefilmd is, zie je indiekant van de regisseurs naar boven komen. Het past perfect bij de scène omdat Carol zich kwetsbaar opstelt. Maria herinnert Carol eraan dat ze, zelfs voor ze krachten kreeg, ook al moedig was. Dat ze Maria onvoorwaardelijk steunde als piloot in een tijd waarin vrouwen nog niet officieel met gevechtsvliegtuigen mochten vliegen, maar ook als moeder. Want vermoedelijk waren vrouwen met een kind nog minder gewenst in de luchtmacht. Maria is dan ook een van de eerste personages in het MCU dat moeder is maar tegelijk ook meevecht met de centrale held. Maria herinnert Carol ook aan haar menselijkheid, die ze totaal vaarwel had moeten zeggen na het ongeluk.
Daarnaast valt hier nog iets op: dit soort scènes zou in andere films meestal weggelegd zijn voor de love interest maar hier is er nergens eentje voor Carol te bekennen. Dat op zich is al opmerkelijk voor een blockbuster met een vrouw in de hoofdrol. Zeker in de huidige maatschappij hangt het succes van een vrouw nog te veel samen met de partner en het gezin dat ze krijgt. Als je nadenkt over andere recente female led-films zoals Wonder Woman, Alita: Battle Angel, Divergent en The Hunger Games zie je dat ze er ook niet aan ontsnappen. Er zijn voor mij dan ook twee andere liefdesverhalen in deze film: dat tussen Carol en zichzelf, waar we later aan toe komen, en dat tussen Maria en Carol. En deze scène is het hoogtepunt van hun hernieuwde vriendschap.
Er is nergens een love interest voor Carol te bekennen. Dat op zich is al opmerkelijk voor een blockbuster met een vrouw in de hoofdrol.
Ook is de film een beetje een metafoor voor een toxische relatie. Een man die haar hoofd vol leugens stak, de waarheid verdraaide en haar onder de duim hield. Daarom is ook het moment waarop ze de nieuwe kleuren kiest voor haar kostuum niet alleen betekenisvol voor het publiek, want we krijgen eindelijk Captain Marvel in haar bekende kostuum te zien, maar ook voor Carol, want ze kan de kleuren van haar oude mentor eindelijk achter zich laten en opnieuw beginnen.
Ontketend
Eenmaal in het ruimteschip ontdekt Carol dat Talos zijn gezin op het ruimteschip zat en hij dus al die jaren naar hen heeft gezocht in plaats van naar een wapen. Wanneer Yon-Rogg en de andere Kree arriveren, kunnen ze Carol overmeesteren en koppelen ze haar aan de Supreme Intelligence. Die heeft nog altijd de vorm van dr Lawson, van wie ze nu ontdekt heeft dat Yon-Rogg haar vermoordde. Ook hier probeert die Carol weer te ondermijnen door dezelfde leugens van vroeger te herhalen. Maar nu ze de waarheid kent, kan Carol daarop ingaan en haar tegenspreken.
Supreme Intelligence: With what, exactly? Your power comes from us.
Carol Danvers: You didn’t give me these powers. The blast did.
Supreme Intelligence: And yet, you’ve never had the strength to control them on your own.
Supreme Intelligence: Thanks to you, those insidious shapeshifters will threaten our borders no more.
Carol Danvers: I used to believe your lies, but the Skrulls are just fighting for a home. You’re talking about destroying them because they won’t submit to your rule. And neither will I.
Supreme Intelligence: We found you. We embraced you as our own.
Carol Danvers: You stole me, from my home, my family, my friends.
Maar het moment waarop ik altijd kippenvel krijg, is wanneer Carol haar best doet om terug te vechten in het laatste deel van deze scène:
Supreme Intelligence: It’s cute how hard you try. Remember, without us, you’re weak. You’re flawed. Helpless. We saved you. Without us, you are only human.
Terwijl ze dit zegt, ziet Carol de herinneringen uit begin terug, waarin ze viel als kind of als volwassene en uitgelachen wordt.
Carol Danvers: You’re right. I’m only human.
Maar dan beseft ze dat de herinneringen daar niet eindigden en begint ze het vervolg te zien, waarin ze na elke val ook weer rechtstond. Op dat moment beseft ze dat haar menselijkheid haar just kracht gaf.
Supreme Intelligence: On Hala, you were reborn, Vers.
Carol Danvers: My name is Carol.
Carol Danvers: I’ve been fighting with one arm tied behind my back. But what happens when I’m finally set free?
Daarop ontketent ze haar krachten volledig en verwijdert ze het implantaat waarmee de Kree haar krachten konden controleren. Zelfs terwijl ik dit typ, krijg ik nog steeds kippenvel als ik me deze scène voorstel. Ik kreeg ongeveer hetzelfde gevoel als bij de scène in Wonder Woman waarin Diana No Man’s Land inloopt en de kogels opvangt. Ook dankzij de prachtige muziek in deze scène. Nadat Carol jarenlang niks wist over haar verleden en daarna heel haar wereld op z’n kop wordt gezet wanneer ze de waarheid leert over haar mentor, “collega’s” en nieuwe levensdoel, was ze haar eigen identiteit kwijt. Ze wist niet meer we ze moest of kon zijn aan de hand van wat vage herinneringen die ze had. Maar dankzij Fury en vooral Maria leert ze weer wie ze was en hoe sterk ze eigenlijk is. Ze moest de hele tijd aan iedereens verwachtingen voldoen, en iedereen bewijzen dat ze “waardig” was, en op dit moment beseft ze hoe sterk ze eigenlijk altijd al was. Hier vindt ze haar zelfvertrouwen terug en neemt ze na jaren van manipulatie haar eigen identiteit aan, en dat blijkt net haar grootste kracht.
Voor elke vrouw wordt het op een bepaald moment wel eens te veel. Maar toch staan we net als Carol terug op en doen we verder, want dat is de enige manier om de dingen te veranderen.
De reis van het personage alleen al komt op dit moment prachtig samen, maar ook symbolisch is dit een geweldige scène. Het is tegenwoordig geen geheim meer dat vrouwen veel te verduren krijgen, op zowel alle vlakken van het leven. En soms lijkt het alsof het nooit ophoudt, achter elk hoekje schuilt er wel iets: te lage verwachtingen, te hoge verwachtingen, discriminatie in een mannensector, vooroordelen, ongelijk loon, seksueel geweld, schoonheidsidealen… Voor elke vrouw wordt het op een bepaald moment wel eens te veel. Maar toch staan we net als Carol terug op en doen we verder, want dat is de enige manier om de dingen te veranderen. Misschien kan je in dat moment helemaal geen betekenis zien of een compleet andere dan die die ik erin zie, maar alleen al het feit dat we dat beeld krijgen van een vrouw die eindelijk ontdekt hoe straf ze is, in een grote blockbuster, betekende zo veel. Want veel vrouwelijke filmgangers zijn het gewoon om zich in te leven in een mannelijk personage, maar het is leuk dat dat nu eens niet hoefde en de rollen nu omgedraaid waren. Was het altijd subtiel? Nee, zeker niet. Maar waarom zou dat moeten?
Afsluiten
Daarna volgt er nog de confrontatie met Yon-Rogg op aarde. Wanneer ze tegenover elkaar staan, begint Yon-Rogg weer een monoloog af te steken. Hij vervalt weer in zijn zelfde patronen: dat hij haar gemaakt heeft tot wie ze is, dat haar emoties haar zwak maken… Bovendien moet ze bewijzen dat hij haar kan verslaan zonder haar krachten. Zij blijft ondertussen ijzig kalm.
Yon-Rogg: I’m so proud of you. You’ve come a long way since I found you that day by the lake. But can you keep your emotions in check long enough to take me on? Or will it get the better of you, as always? I always told, you’ll be ready, the day you can knock me down as yourself. This is that moment. This is that moment, Vers! Turn off the light show, and prove, prove to me, you can beat me with…
Deze monoloog deed veel vrouwen denken aan het gedrag van de mansplainers op social media. Wanneer een vrouw, vaak in een machtspositie, een feit tweet, zijn er altijd wel trolls die in vraag stellen of dat wel klopt en welke bewijzen er daarvoor zijn. Maar hier maakt Carol er korte metten mee en wordt hij onderbroken omdat ze hem met haar krachten wegkatapulteert. Ze loopt rustig naar hem toe en zegt:
Carol Danvers: I have nothing to prove to you.
En zo komt Carol mooi full-circle van een outsider die zich dolgraag wilde bewijzen naar een heldin die genoeg heeft aan haar eigen oordeel. Tegelijk was het ook een boodschap aan alle meisjes en vrouwen in het publiek dat we alleen aan onszelf iets te bewijzen hebben en dat we ons niet moeten verantwoorden voor wat we willen of doen. Daarnaast is het ook een middenvinger naar alle trolls die de film al lage scores gaven op Rotten Tomatoes nog voor hij uit was. Deze film moet zijn bestaan in het MCU helemaal niet verantwoorden aan ouderwetse mannen. Vind jij de film niet geweldig? Helemaal je recht. Maar de momenten die ik hier heb opgesomd zullen veel vrouwen in het publiek, maar vooral de jonge meisjes, aanzetten om het gedrag van mannen in vraag te stellen en ook hun dromen te volgen. En daarmee doet Marvel ons allemaal een verdienste.
Captain Marvel is vanaf nu te koop.
