September 5 review: journalistieke thriller

Verslag uitbrengen van een tragische gebeurtenis is altijd delicaat. Dat is nu zo, in tijden van sociale media, maar was vroeger ook het geval toen feiten nog niet zo voorhanden waren als nu. September 5 toont de techniek en ethiek achter dit thema. Wij gingen kijken op filmfestival Oostende en waren onder de indruk.

Verstoorde Olympische Spelen

In 1972 vinden de Olympische Zomerspelen plaats in München, toen nog West-Duitsland. Het was nog geen dertig jaar na de Tweede Wereldoorlog en dus wilde de organisatie een goeie indruk maken, maar tegelijk was het spook van de oorlog nog niet ver weg. Het waren ook de eerste Spelen die live via satelliet in de huiskamers binnenkwamen. Ook de ploeg van ABC Sports is aanwezig om verslag uit te brengen, vooral van Amerikaanse sporters. Ze worden geleid door Roone Arledge (Peter Sarsgaard) en werken in twee ploegen om de tijdszone te overbruggen, onder hen de Duitse editor Marianne (Leonie Benesch, Das Lehrerzimmer).

De ploeg van Geoffrey Mason (John Magaro, First Cow, Past Lives) is net begonnen aan hun nachtshift en is nog wat kabels aan het vervangen wanneer er plots geweerschoten klinken buiten. Ze hebben er nog geen erg in tot een Amerikaanse marathonloper belt om hetzelfde te zeggen. Langzaam wordt duidelijk dat er een gijzelingssituatie bezig is in het Olympisch dorp. Hoewel ze er als sportploeg geen ervaring mee hebben, willen ze dit verhaal niet uit handen geven omdat het op enkele honderden meters van hen vandaan gebeurt. Maar hoe ver ga je om dit live te tonen als ook de gijzelnemers kunnen meekijken?

Live verslaggeving van toen

Deze film is gebaseerd op waargebeurde feiten. Uiteindelijk ging het om een gijzeling van het Israëlische worstelteam door de Palestijnse groepering Zwarte September. Hoewel September 5 al enige tijd in productie was, werd het centrale thema nog relevanter sinds het Israëlisch-Palestijns conflict weer oplaaide in 2023. Je kan dus ook al weten of opzoeken hoe het afloopt, maar zelfs als je het weet, blijft deze de moeite waard om mee te pikken.

We krijgen namelijk altijd het resultaat te zien van nieuwsploegen die live gebeurtenissen op tv brengen, maar weten zelden hoe het er achter de schermen aan toe gaat. Zeker vroeger was het allemaal nog minder evident. Zo moesten de zenders nog vechten voor satelliettijd om live te gaan en bestonden er nog geen computers om vanalles te doen wat we nu vanzelfsprekend vinden. De titels die in beeld komen bijvoorbeeld, moesten toen praktisch gemaakt worden met letters die gefilmd werden en dan over het beeld werden gelegd. De beelden die buiten gedraaid werden, moesten eerst nog ontwikkeld worden. Archiefbeelden moesten dan weer fysiek afgespeeld worden om op antenne te komen. Daarnaast werden reporters werden via telefoon via een microfoon aan de hoorn in de uitzending gebracht. Alleen dat aspect is al heel boeiend om te zien.

September 5 duurt amper anderhalf uur maar beslaat ongeveer een dag. Sommige stukken spelen zich wel af in realtime. Daarin blijven we bijna uitsluitend in de regiekamer van ABC Sports, die blijkbaar meticuleus werd nagebouwd door de productiedesigners. Dat is wel een goeie keuze om het claustrofobisch gevoel te benaderen van de mensen die het meemaakten. De muziek van Lorenz Dangel is er ook vooral voor de sfeer, met strijkers, synthesizer en drums.

Authenticiteit en ethiek

Er wordt ook veel echt beeldmateriaal gebruikt van ABC dat ze toen tijdens de uitzending gebruikten. Daarnaast is het beeld redelijk korrelig zoals vroeger en gebruikt cinematograaf Markus Förderer (Constellation, Independence Day: Resurgence) veel handheldcamera dichtbij de personages. Het voegt allemaal wel authenticiteit toe, waardoor je soms vergeet dat dit een fictionalisering is. Omdat het op sommige momenten bijna realtime is, voelt het ook wat toneelachtig aan, maar op een goeie manier.

De Zwitserse regisseur/schrijver Tim Fehlbaum (The Colony) houdt het boeiend en ook spannend zonder sensationeel te worden. Het meeste dat we zien in de film is ook echt gebeurd, zoals medewerker Gary die zich voordeed als een atleet om in het dorp binnen te geraken. Het personage van Leonie Benesch is dan weer een samenraapsel van verschillende Duitse medewerkers. De naturel die je voelt, is ook wel dankzij de cast, met een heel goeie Peter Sarsgaard maar vooral John Magaro, wiens personage als onervaren regisseur voor de leeuwen wordt gegooid.

Daarnaast steken er ook wel lastige vragen de kop op rond de ethiek van live verslaggeving. Zowel vroeger als nu willen veel zenders, kranten of websites de eerste zijn om iets over een nieuwsfeit te brengen. Maar wanneer gaat het te ver en breng je anderen in gevaar? En als iets nog een gerucht is, gebruik je het dan toch, ook als het niet waar blijkt te zijn? Ook daarin maakt de ploeg een evolutie door, met een einde dat niemand onberoerd laat en je zeker in huidige tijden ook aan het denken zet. Een veelzijdige film dus, die zeer effectief is in z’n opzet. Wij houden gewoon van goedgemaakte films over journalistiek.

September 5 is sinds 19/02 te zien in de bioscoop.