Daredevil by Frank Miller & Klaus Janson Omnibus review

In 2023 is het alweer 40 jaar (!) geleden dat de legendarische eerste run van Frank Miller op Marvel‘s Daredevil, The Man Without Fear tot zijn einde kwam. Deze run is van het type waar legendes uit voortkomen. Maar de collecties zijn daarom niet altijd even makkelijk beschikbaar of compleet. Gelukkig brengt Marvel een lijvige omnibus uit waar de complete periode (Daredevil #158-191) in wordt gebundeld. Heeft de run van Miller de tand des tijds doorstaan?

Het prille begin

Frank Miller begint in het voorjaar van 1979 als tekenaar aan de Daredevil-reeks te werken. Op dat moment zet hij de scenario’s van schrijver Roger McKenzie nog op papier. Hoewel de tekenaar al vrij snel wordt benoemd als co-plotter, moet worden gezegd dat de eerste comics vooral bestaan uit het standaard superheldenwerk. Daredevil neemt het hierin o.a. op tegen Doctor Octopus en The Unholy Three.

Er zijn echter twee zaken in deze eerste tien comics die langer zullen doorwerken. Een subplot dat draait om Glenn Industries, het bedrijf dat Heather Glenn – de vriendin van Matt Murdock/Daredevil – heeft geërfd van haar vader. De directeurs van dit bedrijf houden zich bezig met dubieuze zaken en houden Heather daarvan afzijdig. Ze zijn ook bezig met een plan om het bedrijf van haar af te nemen. Verder introduceerde McKenzie natuurlijk de Daily Bugle-reporter Ben Urich. Samen met Miller maakte hij een verhaal waarin Urich de ware identiteit van Daredevil ontdekt…

Het bovenstaande is deels besproken met de wijsheid achteraf. In 1981 wist alleen een Nostradamus of Madame Web hoe bepaalde ontwikkelingen zouden uitpakken. Las je deze comics indertijd, dan kreeg je eigenlijk niets bijzonders voorgeschoteld. De verhalen waren zoutloos en het tekenwerk van Miller was houterig en grof. De serie Daredevil was wat wankel en daar zou niet snel verandering inkomen.

Frank Miller gaat solo

“I tended to draw the script the way I wanted it, and I tended to dislike whatever the writer did… After a while I plainly wanted the writer job and eventually took it. The writer and I got into a big fight and the editor picked one of us.”– Frank Miller, Writers on Comics Scriptwriting

Met ingang van Daredevil #168 uit 1981 doet Frank Miller het bijna allemaal zelf. Hij wordt alleen nog geholpen door Klaus Janson met zijn tekeningen. In een razend tempo begint Miller met het strippen van alle elementen die doen denken aan superhelden. Hij bouwt Daredevil meer om naar een misdaadcomic gekruid met een vleugje oosterse mystiek…

In zijn eerste solocomic introduceert hij Elektra. Zij en Daredevil hebben een gedeeld verleden. Toen Matt Murdock nog rechten studeerde, ontmoette hij Elektra Natchios, de dochter van de Griekse ambassadeur. Hoewel ze zwaar wordt bewaakt door de lijfwachten van haar vader weet ze er toch regelmatig tussenuit te knijpen om samen met Matt op te gaan in hun romance. Maar aan al het goede komt een einde. Tijdens een gijzelingsactie wordt haar vader doodgeschoten. Dit schokt Elektra zodanig dat ze haar vertrouwen in de wet en de wereld verliest. Ze verbreekt de relatie met Matt en bewandelt een pad dat haar zal brengen tot het punt waarop zij en Daredevil elkaar weer ontmoeten als tegenstanders. Al moge het duidelijk zijn dat Daredevil Elektra niet onberoerd laat…

De issues #170-173 worden vooral besteed aan het herintroduceren van The Kingpin. De misdaadbaas komt weer naar New York om daar zijn imperium op te eisen. Hij wordt hierdoor gestimuleerd door enkele trawanten die achter zijn rug om zijn vrouw Vanessa ontvoeren. Op dat moment neemt hij ook Bullseye weer aan als zijn vaste huurmoordenaar.

Vanaf issue #174 barst het los. Elektra duikt weer op en zou in de rest van Millers run aanwezig blijven. De opbouw naar haar onvermijdelijke einde wordt goed uitgevoerd. Je weet hoe het met haar afloopt maar je schrikt toch. Ook de nasleep is, ondanks het plotselinge opduiken van een door de comics code afgekeurde comic door Roger McKenzie, boeiend te noemen. Je ziet zelfs de geestelijke gevolgen van Elektra’s dood bij Matt Murdock opduiken. De eerder genoemde Heather Glenn wordt hier zelfs door benadeeld. Rouwverwerking in een superheldencomic? Yep.. En het werkt nog ook.

Het knappe aan Elektra is dat ze bewust werd gebouwd als een vrouwelijke Daredevil. Beide zijn vaderskindjes die hun vader door geweld hebben verloren. Bij Matt zorgde het voor de motivatie om te strijden voor de wet, zodat niemand hoefde mee te maken wat hem overkwam. Bij Elektra zorgde het voor verbittering en haat tegen een wereld waarin het was toegestaan dat jonge meisjes hun vader werd afgenomen. Het is ook typisch dat ze ieder het zaad in zich dragen voor de ondergang van de ander, en dat juist Matt wederom komt bovendrijven als de overlevende.

Elektra leeft uiteindelijk voort als een idee. Precies zoals Miller het bedoeld heeft.

Legendarisch?

“I almost wish I was doing Gotham City instead of New York, because then I would have total freedom.” – Frank Miller, The Comics Journal, 1981

Mag je deze run nog steeds legendarisch noemen? Legendarisch is misschien te veel eer. Daar is het allemaal toch net even iets te jaren 80 voor. Maar het is wel heel goed. Miller keerde later zelf even terug naar Daredevil voor de Born Again-verhaallijn en Man Without Fear-minireeks, maar de invloed van zijn eerste run heeft bijna dertig jaar als een schaduw over de serie gehangen in opvolgers als Brian Michael Bendis en Ed Brubaker. In feite heeft Marvel deze schaduw nooit meer kunnen afwerpen. Schrijver Chip Zdarsky keek ook goed naar deze periode en gebruikte het als fundament voor zijn run, al bleef hij daar niet hangen.

Tot de terugkeer van Elektra in issue #174 is Daredevil een competent gemaakte, maar uiteindelijk heel gewone misdaadcomic met kostuums. Vanaf dit deel voel je echter de onderhuidse spanning toenemen. Uiteindelijk zorgen de laatste 17 delen ervoor dat je als lezer gaat nadenken over de aard van een held en de impact van keuzes. Dat is de reden waarom deze run zolang is blijven hangen. Het is ook de reden dat een beetje comicbookfan deze titel minstens een keertje zou moeten lezen.

Het geheime wapen van deze comic is overigens Klaus Janson. Aanvankelijk is hij vooral de inkter. Maar je merkt dat hij meer en meer het tekenwerk op zich neemt. Hoe meer hij doet, hoe beter het tekenwerk wordt. Op het einde zie je Millers invloed alleen nog terug in de lay-outs van de pagina en is het allemaal Janson wat de klok slaat. Het is niet voor niets dat Frank Miller hem meenam naar DC waar Janson The Dark Knight Returns zou inkten.

Je mag stellen dat dit een echte aanrader is.