Blijf op de hoogte
Geekster nieuwsbrief

Inschrijven

Harry Potter and the Philosopher’s Stone: een klassieker wordt 20

Op 21 november was het 20 jaar geleden dat de eerste Harry Potter-film, Harry Potter and the Philosopher’s Stone, bij ons in België in de zalen kwam. Niemand kon toen vermoeden dat die film tot een van de succesvolste filmreeksen ooit zou leiden. Het begin zette alvast de toon en dus is het tijd om even terug te blikken op die eerste film.

De weg ernaartoe

Geef die assistente opslag

Niet David Heyman maar assistente Nisha kwam Harry Potter op het spoor.

Rond het jaar 1997 was producer David Heyman op zoek naar zijn volgende project. Het liefst wou hij een kinderfilm maken, maar hij vond niks waar hij onmiddellijk een klik mee had. Tot zijn assistente Nisha hem een manuscript aanraadde dat zij in een klap had uitgelezen. Hij nam het mee naar huis en kon het net als zij niet neerleggen. Heyman besloot dus om af te spreken met J.K. Rowling om zijn visie op de film voor te stellen. Hij wou zo dicht mogelijk bij het verhaal en de sfeer van het boek blijven maar Rowling deed hem zelfs beloven dat er alleen maar Britse acteurs gecast zouden worden. Met die pitch gingen ze naar Warner Bros., waarop zij de filmrechten kochten voor zo’n miljoen pond.

Warner Bros.

Toen begon de zoektocht naar een regisseur, waarbij alle groten der aarde blijkbaar op de shortlist hebben gestaan. Spielberg was echt een grote kandidaat maar weigerde uiteindelijk. Daarnaast had je ook nog onder andere Terry Giliam, Jonathan Demme en onlangs vertelde ook Ron Howard bij Graham Norton dat hij net The Grinch had gedaan en niet weer een aantal jaar in een fantasywereld wou zitten. Uiteindelijk viel de keuze op Chris Columbus, vooral vanwege zijn succesvolle familiefilms als Home Alone en Mrs Doubtfire. Hij overtuigde Heyman en Rowling uiteindelijk met een geschreven visie van 130 pagina’s waarin hij klassieke Britse films als Great Expectations en Oliver Twist als invloeden zag.

Het belang van de cast

The Golden Trio

De ouders van Daniel Radcliffe hadden wat overtuiging nodig.

Ook de castingverhalen van de drie hoofdpersonages zijn intussen legendarisch. De zoektocht naar Harry was blijkbaar de moeilijkste. Zelfs casting director Susie Figgis werd op een bepaald moment wanhopig omdat ze al honderden audities gezien hadden en ze niet begreep wat Heyman en Columbus wilden. Columbus zag toen de film David Copperfield waarin Daniel Radcliffe meedeed en hij vond Radcliffe meteen perfect. Maar z’n ouders hadden al laten blijken dat ze dat niet zagen zitten. Een paar maanden later gingen Heyman en Columbus naar een toneelstuk kijken, waar het gezin Radcliffe ook aanwezig was. Het duo heeft hen toen opnieuw aangesproken en na wat bedenktijd hebben ze hem toch auditie laten doen en kreeg hij de rol. Dat vernam hij trouwens toen hij in bad zat.

Warner Bros.

Rupert Grint stuurde dan weer een zelfgeschreven stukje rap in via het programma Newsround en kreeg zo de kans om auditie te doen. Emma Watson deed gewoon via school mee aan de audities en veroverde zo de harten van Heyman en Columbus. Zeker toen ze ze alle drie samen zetten en hun onderlinge chemie zagen, waren ze verkocht.

Gooi een steen en je raakt een national treasure

De eerste film kon meteen rekenen op een who’s who van de Britse acteurswereld.

Het bleef toch gokken hoe het publiek zou reageren, want boekadaptaties blijven soms nog lastig om te kraken. Maar de critici waren lovend en het publiek ook. Al van bij de openingsscène krijg je het gevoel dat je in een wereld zit die volledig af is en je onderdompelt in de specifieke Harry Potter-sfeer. Ik was toen 8 en had de boeken nog niet gelezen dus heb ik nooit een bepaald beeld in m’n hoofd gehad, maar na al die jaren kan ik me nog altijd niet voorstellen dat anderen die rollen zouden spelen.

De centrale 3 waren eigenlijk piepjong en acteerden dus nog wat stroef soms, maar dat had ook iets ontwapenends en ze groeiden uiteindelijk echt met hun personages mee. Je had wel van in die eerste film het gevoel dat hun vriendschap onderling goed zat en dat ze hun personages al goed door hadden. Het beste voorbeeld daarvan was de scène met het Wizard’s Chess, die toch straf gedaan was voor zulke jonge acteurs. Daniel Radcliffe hield ook echt bijzonder goed stand tegen al die steracteurs. De eerste film kon dan ook al meteen rekenen op een who’s who van de Britse acteurswereld.

Warner Bros.

Robbie Coltrane was toen vooral bekend als Bond-villain maar plots was hij ieders beste vriend. Hij voegt toch echt iets schattigs toe aan Hagrid met zijn prestatie en vooral dat geweldige accent. Ik kan niet de enige zijn die nog steeds sommige zinnen meezegt in een poging om het zo goed mogelijk na te doen. Maggie Smith was al een legende maar ook McGonagall werd dat voor mijn part meteen. Ze leek op het eerste gezicht op je minst favoriete wiskundelerares toen ze de leerlingen “verwelkomde” boven aan de trap. Maar je zag al snel dat ze ook een andere kant had, zoals toen Harry en Ron de trol hadden verslagen en ze straf van haar verwachtten maar ze hen in de plaats punten gaf voor “sheer, dumb luck”.

Warner Bros.

Dumbledore leek mij altijd het moeilijkste om te casten. Voor de film gingen ze voor Richard Harris, ook al zo’n legende, maar hij was al iets ouder en zijn gezondheid was eigenlijk achteruit aan het gaan. Daarom verschilt Dumbledore in Philosopher’s Stone toch wel met de boeken. De Dumbledore van Harris was vooral mysterieus en bijna koninklijk te noemen door de gracieuze manier waarop hij bewoog en sprak. Deze interpretatie paste veel beter bij de toon van die eerste film om de directeur ook wat meer gewicht en autoriteit te geven. Vooral de scène waarin Dumbledore aan Harry vraagt om de Mirror of Erised niet meer te gaan zoeken, is daar voor mij het perfecte voorbeeld van.

Een speciale vermelding nog voor Ian Hart als de stuntelige professor Quirrell die opeens de grote slechterik bleek en voor veel kinderen dus de eerste cinematische ervaring met een verrader. Het feit dat die daarna ook nog eens Voldemort uit de achterkant van z’n hoofd had groeien en dat hij ook het bloed van een eenhoorn had gedronken, zal toch wat kinderen nachtmerries bezorgd hebben. Zelfs ik krijg nog rillingen als hij zo creepy door het bos zweeft. En let maar eens op het gezicht van die arme Daniel Radcliffe wanneer Hart opeens begint te schreeuwen.

De meeste iconische casting voor mij: Alan Rickman als Snape.

Ik kan hier nog veel andere acteurs aanhalen (zoals John Hurt of Matthew Lewis of Richard Griffiths), maar de meest iconische casting was toch wel die van Alan Rickman als Snape. Rickman was toen vooral bekend voor zijn schurkenrollen als de Sheriff of Nottingham en natuurlijk Hans Gruber. Maar Snape leek bijna gemaakt voor hem: zijn kenmerkende stem en acteerwijze samen met het haar en dat fantastische kostuum maakten het personage toen al iconisch. De scène waarin Snape aan de kinderen vraagt wat ze binnen lopen te doen op zo’n mooie dag kon alleen door hem zo memorabel worden. Nu er eindelijk een reünie komt van de cast is het extra pijnlijk om te bedenken dat hij er niet bij zal zijn.

Warner Bros.

En ook in Vlaanderen

De Vlaams gedubde versie heeft een speciaal plaatsje in m’n hart.

Het gekke is dat ikzelf de film toen niet in de cinema heb gezien. Ik was 8 jaar en ging toen nog niet vaak naar de cinema. Wel heb ik nog de VHS thuis liggen nadat mama die had besteld via een postorderbedrijf (remember those?). Ik kan me niet herinneren waarom ze die voor ons koos, want de boeken hadden we toen nog niet gelezen. Ook m’n ouders weten het niet meer dus laten we het maar een speling van het lot noemen. Ondertitels waren toen nog lastig dus die VHS was met de Vlaams gedubde versie, die nog altijd een speciaal plaatsje in m’n hart heeft. (Door m’n beroepsmisvorming dien ik ook te zeggen dat de lokalisatie van die versie heel goed gedaan was.)

De VHS in kwestie, 20 jaar oud dus.

De jonge stemmen waren toen relatieve nieuwkomers. Hoewel… Stef Aerts, die je nu kent van Callboys en De Bende van Jan De Lichte, sprak toen de stem in van Harry Potter. Zijn stem van toen is nog even herkenbaar. Isabeau Sas was toen Hermelien en Emmanuel Flaam nam de stem van Ron voor zijn rekening. Ze acteren beiden niet meer maar ik zou mezelf niet zijn als ik niet probeerde uit te zoeken wat ze nu doen. Wel, success! Sas heeft een eigen wijnclub met abonnementsformule en brengt nu zelf wijn uit. Je hoort haar er in de Wijncast over vertellen, en de kenners zullen meteen haar stem herkennen. Flaam heeft intussen een bedrijf in laserreiniging, waarover hij vorig jaar geïnterviewd werd. Ook bij hem viel ik meteen in een bad van nostalgie.

Om Britse topacteurs te dubben, vraag je natuurlijk Vlaamse topacteurs. De grootste ster in de Vlaamse stemmencast is ongetwijfeld Jan De Cleir als Perkamentus. Met zijn diepe stem voegde hij zo mogelijk nog meer warmte en autoriteit toen dan Harris. In de scène waarin Perkamentus de Smekkies in Alle Smaken van Harry probeert, hoor ik nog steeds zijn “Helaas, oorsmeer.” Een even groot icoon als Maggie Smith was ook Leah Thys, die de stem van Anderling insprak. Sander Vandenhende interviewde haar onlangs nog in het programma van Joris Brys van StuBru over haar rol en daarin hoor je ook fragmentjes van de andere stemmen.

Om Britse topacteurs te dubben, vraag je natuurlijk Vlaamse topacteurs.

En wie kan er beter Alan Rickman dubben dan de mooiste stem van Vlaanderen, Vic De Wachter. Hij kon als de beste de pauzes en nuances van Rickman overnemen. Vooral de scène in de kerker waarin hij uitlegt wat Verweer Tegen de Zwarte Kunsten is, blijft me bij. Dan is er ook nog Wim Opbrouck als Oom Herman, die op magistrale wijze zei: “Geen post op zondag.” Een van m’n favoriete stemmen, Michaël Pas, duikt op als Oliver Wood terwijl Warre Borgmans ook perfect was als de stotterende en dan moordzuchtige Quirrell.

Tijdens de lockdown vorig jaar hebben m’n zus en ik nog eens een rewatch gedaan van wat Vlaamse versies en daarbij wat stem-mysteries opgelost. Zo werd de stem van Olivander ingesproken door François Beukelaers. Ook werd m’n zus zodanig gek van de vraag of de centaur nu Koen De Bouw was, dat ze het hem gewoon zelf gevraagd heeft. En hij was het ook echt! (Gilderoy Lockhart ook, maar dat is voor volgend jaar dan.) Hij is misschien niet het meest gekend om z’n stemmenwerk maar zijn zin “een half leven, een vervloekt leven” is in mijn hoofd legendarisch. harry potter and the philosopher’s stone

Maar de echte top is voor mij toch Dirk Denoyelle, die verschillende stemmen deed doorheen de films, maar in de eerste Voldemort en vooral Hagrid! Waarschijnlijk toch de meest memorabele Vlaamse dub ooit. Het Schotse accent van Coltrane in een zee van redelijk posh-klinkend Brits schoot er al een beetje bovenuit, en omdat dan naar het West-Vlaams te “vertalen” was echt geniaal. Het geeft Hagrid in het Vlaams ook die lovable kwaliteit uit het origineel. Zinnen als “Sorry van die deur, éh” en “Da ha’k ni’ moet’n zehhen” staan in m’n geheugen gegrift. Je kan een klein stukje horen voor het interview met Leah hierboven of een interview met Denoyelle in de reeks Stemmen van Toen. Bekijk het zeker eens als je in een bad van nostalgie wil vallen.

Sterren achter de camera

10 voor sfeer en gezelligheid

Met een paar top crewleden erbij kon het bijna niet misgaan.

Maar de acteurs alleen zijn natuurlijk niet genoeg om zo’n boek en de wereld die erbij hoort tot leven te brengen. Met een paar top crewleden erbij kon het bijna niet misgaan. Scenarioschrijver Steve Kloves bleef voor het script erg dicht tegen het verhaal, net zoals Rowling wilde, maar Philosopher’s Stone was dan ook wel achteraf bekeken een van de kortste boeken. Voor een Amerikaan heeft hij ook altijd wel de “Britsheid” heel goed behouden. Want een Amerikaanse versie van Harry Potter lijkt mij eerlijk gezegd verschrikkelijk.

harry potter and the philosopher's stone
Warner Bros.

De zaken die het beste overeind blijven, is de look van de film. Kostuumontwerpster Judianna Makovsky vertoeft de laatste tijd nogal vaak in het MCU maar zij zette toch de toon voor hoe de rest van de films er zouden uitzien. Ze haalde veel inspiratie uit het Victoriaans tijdperk en dat zie je ook het best in bijvoorbeeld de kleren van de extra’s in Diagon Alley. Oog voor detail heb ik in deze franchise altijd indrukwekkend gevonden, en je moet maar eens kijken naar de kostuums van McGonagall en vooral Dumbledore om te zien wat ik bedoel. Cosplayers hebben er jaren later nog steeds plezier aan.

De zwaarste taak zal wel die van productiedesigner Stuart Craig geweest zijn. Want Hogwarts is toch bijna een personage in het boek en iets waar vele mensen dus een beeld van hadden in hun hoofd. Hij baseerde zich echt op alle beschrijvingen in de boeken die er tot dan toe waren en haalde ook veel inspiratie uit de Engelse kathedralen. Zo is de Great Hall gebaseerd op de eetzaal in King’s College in Oxford en zijn sommige gangen uit Gloucester Cathedral als echte locaties gebruikt.

Het indrukwekkendste moment blijft toch wanneer ze in de bootjes voor het eerst Hogwarts zien, in het donker met overal die warme gloed van de lichten. Ik krijg nog elke keer kippenvel als ik het zie. De maquette die ze daarvoor gebruikten, kan je nog steeds zien in de Studio Tour. Gelukkig dat Craig gebleven is om alle films voor zijn rekening te nemen. Hij werd vier keer genomineerd voor een Oscar voor zijn Harry Potter-werk maar won er schandalig genoeg nooit een. harry potter and the philosopher’s stone

harry potter and the philosopher's stone
Warner Bros.

Een van de redenen waarom ik deze film zo graag bekijk op een koude, donkere avond is omdat ook de cinematografie van John Seale aan alles zo’n warme gloed lijkt te geven. Er is ook iets aan de combinatie van de belichting met de sets en kostuums dat gezellig voelt en het dus een echte comfortfilm voor mij maakt.

Dum-dum-dedumdum-dedumdum

Iets wat de tijd ooit minder goed zal doorstaan zijn misschien de VFX, alhoewel ik die nog steeds indrukwekkend vind. Het meest onoverkomelijk leken de Quidditch-scènes maar ik weet niet of die met de technologie van toen beter hadden gekund. Ook dingen als Fluffy of de Wizard’s Chess blijven goed overeind. Mindere kanten zijn misschien de centaur, de trol en het gezicht van Voldemort maar nu hebben die ook al zo’n nostalgiewaarde dat ik ze eigenlijk niet verfijnder zou willen.

Warner Bros.

De kers op de taart die ervoor zorgde dat de film meteen onthouden werd, was wel de fantastische muziek van John Williams. Niks kan me zo snel terug in de Wizarding World trekken als dat magische Hedwig’s Theme. Het was het eerste dat Williams voor de film schreef, nog zelfs voor de film volledig af was. De producenten hadden hem dan ook gevraagd om wat promomateriaal te schrijven om te gebruiken in trailers en reclamespots. Iedereen was zodanig verkocht dat ze het theme ook niet meer konden wegdenken uit de film. Zelfs Hagrid zit het te spelen wanneer Harry, Ron en Hermione hem gaan opzoeken. De componisten die hem opvolgden, gebruikten het dan ook wijselijk altijd opnieuw.

Niks kan me zo snel terug in de Wizarding World trekken als dat magische Hedwig’s Theme.

Ooit doe ik nog eens een apart artikel of podcast over de Harry Potter-scores, want daar kan ik uren over praten, maar naast dat iconische theme draagt de rest van Williams’ specifieke stijl ook gewoon bij aan de sfeer van de film. De celeste die het theme speelt, heeft iets onschuldigs maar de muziek klinkt ook vaak wat donkerder en mysterieuzer. Ik heb de volledige score live horen spelen, in het Sportpaleis toen nog, en het is soms gestoord in wat voor een tempo de noten elkaar opvolgen. Naast de film bekijken, geeft niks me een beter gevoel dan de score nog eens opnieuw te beluisteren. En niks kan me dan weer sneller doen huilen dan de track Leaving Hogwarts en het feit dat ze dat integraal hergebruikten voor het einde van Deathly Hallows: Part 2.

De toon was gezet

Toen de film eenmaal uitkwam, bleek alles ook echt op z’n plaats te vallen, zowel voor de critici als het publiek. Met een Rotten Tomatoes-score van 81% en Roger Ebert die Harry Potter and the Philosopher’s Stone toen al een klassieker noemde, zaten ze al gebakken. Maar met een budget van $120 miljoen was dat niet genoeg. Het publiek zorgde ervoor dat dat ruimschoots terugverdiend werd want de film haalde uiteindelijk wereldwijd meer dan $974 miljoen binnen. (Met de rereleases van vorig jaar staat dat getal intussen al op 1,002 miljard, om van die voor de 20ste verjaardag nu nog maar te zwijgen.)

harry potter and the philosopher's stone
Warner Bros.

De eerste film zou uiteindelijk genomineerd worden voor 3 Oscars (Art Direction, Costume Design & Original Score) en 7 BAFTA’s. Ze hadden ook wel vertrouwen in wat ze gemaakt hadden want pre-productie voor de sequel, Chamber of Secrets, was al begonnen toen Philosopher’s Stone nog afgewerkt werd. Ze begonnen zelfs te filmen een paar dagen na de première van de eerste film. Riskant als het had tegengevallen, maar de rest is geschiedenis zoals ze zeggen. En daarmee was de toon gezet voor wat een van de succesvolste franchises ooit zou worden.

Potterhead for life

Bij MinaLima in Londen

Een ding is zeker: zonder Harry Potter had ik nooit de filmmicrobe te pakken gekregen en had ik nooit voor Geekster geschreven. Ik kreeg interesse in hoe films gemaakt werden omdat ik alles van de HP-films wilde weten en ontdekte andere films omdat de acteurs erin meededen. Dus 20 jaar Harry Potter and the Philosopher’s Stone is naast het vieren van een moderne filmklassieker ook het vieren van de start van een filmreeks die ongelofelijk veel voor mij betekend heeft. (Ik heb zelfs m’n bachelor- en masterproef over de films kunnen doen.) Ik kon met m’n excitement dan ook geen blijf toen ze de voorbije week de reünie van de cast aankondigden.

Een ding is zeker: zonder Harry Potter had ik nooit de filmmicrobe te pakken gekregen.

Toch is er in de jaren sinds de reeks eindigde soms een domper op het fandom gekomen. Vooral door de vele rare feiten van J.K. Rowling over de Wizarding World (riolering anyone?), alle perikelen rond The Cursed Child (dat als toneelstuk wel beter is), voor sommigen ook de Fantastic Beasts-films (op Johnny Depp na geniet ik er wel van) en zeker haar onaanvaardbare uitspraken over transgender personen. Het valt dan ook op dat zij er niet bij zal zijn bij de reünie. harry potter and the philosopher’s stone

Maar Harry Potter is intussen Rowling overstegen dus viel het mij eigenlijk (jammer genoeg) amper op. Ik moest het op den duur wel loskoppelen als ik mijn hele gevoel over de reeks niet wou laten vergallen. Want de films zijn speciaal voor me en vanaf nu kunnen we de volgende 10 jaar de twintigste verjaardag van elke film vieren. Geen slecht vooruitzicht. En ja, ik heb de films thuis maar ook op de rereleases zal ik er zijn. Want een Harry Potter-film kan je nooit te veel zien, zelfs na 20 jaar.

Harry Potter and the Philosopher’s Stone is deze week te bekijken bij Kinepolis, thuis via Amazon Prime Video of te koop via bol.com (met Vlaamse versie!).

Total
0
Shares
Een reactie achterlaten
Gerelateerde artikels