Vlaanderen maakte heel wat moois op cultuurvlak in 2019, en dat mogen we niet vergeten. Al zeker niet als er gesnoeid moet worden in de middelen om Vlaanderen zo op de kaart te zetten.
De Vlaamse culturele sector stond de afgelopen maand in rep en roer nadat de beleidsnota van kersvers minister van Cultuur Jan Jambon online verscheen. De werkingsmiddelen van de sector worden ingeperkt, waarbij vooral gesnoeid wordt in de projectsubsidies. Alle onderdelen van het cultuurwezen in Vlaanderen zullen de gevolgen voelen: film, tv, kunst, toneel, fotografie, noem maar op. Volgens de sector is het vooral een klap in het gezicht van beginnende kunstenaars. Zij hangen sterk af van projectsubsidies om hun carrière van de grond te krijgen en hun plaats in het cultuurlandschap te vinden. Maar ook de grote spelers moeten het binnenkort met minder doen. Onder andere de VRT zal fors moeten besparen. En niet alleen de cultuur, maar ook de onafhankelijke, kleinere journalistieke initiatieven krijgen het moeilijker. En dat is voor niemand goed nieuws.
Geekster zou niet bestaan zonder cultuur, ook al beschrijven wij vooral de populaire, voornamelijk buitenlandse cultuur. Wij zijn namelijk allemaal gevormd en opgegroeid met, dankzij en in de Vlaamse en Belgische cultuursector. Ook onze Nederlandse redacteurs, want onze culturele output overstijgt vaak de landsgrenzen. De laatste jaren proberen we dan ook meer aandacht te besteden aan wat Vlaanderen op dat vlak te bieden heeft. Vlaamse boeken, comedy, strips, games, televisie en film – er worden heel wat schitterende dingen gemaakt. Om onze steun te betuigen aan de sector presenteer ik jullie graag een aantal toppers van het afgelopen jaar, groot en klein.
Fotografie: Mous Lamrabat
https://www.instagram.com/p/B1JeEtNo-oF/
Lucas raadde me aan om fotograaf Mous Lamrabat in dit lijstje op te nemen. De 35-jarige Sint-Niklazenaar is letterlijk een self-made man. Hij leerde zichzelf de kneepjes van het vak en schopte het onlangs tot in Vogue. Lamrabat werd geboren in Marokko en verhuisde op jonge leeftijd naar België. Hij raakte geïnteresseerd in fotografie tijdens zijn studies interieurvormgeving, ondanks dat hij als kind zelden met cultuur in aanraking kwam. Dat is ook een pijnpunt dat in de nota van minister Jambon aan bod kwam:
De participatie aan cultuur door personen van buitenlandse herkomst blijft een zorgenkind. Wijzigingen van het aanbod en participatieve projecten slagen er met mondjesmaat in de personen van buitenlandse herkomst bij het culturele gebeuren te betrekken.
Lamrabat gebruikt zijn Belgisch-Marokkaanse identiteit vaak in zijn foto’s. De Westerse en Arabische cultuur beïnvloeden elkaar in zijn portretten, en daar maakte hij dit jaar zijn eerste tentoonstelling over. In Mousganistan stelde hij zijn meest recente werk voor. Een talent om in de gaten te houden.
Tv-fictie: De twaalf, De dag, Studio Tarara, wtfock
Het aantal kwalitatieve fictiereeksen dat dit jaar in Vlaanderen verscheen, is indrukwekkend. Vlaanderen doet mee op wereldvlak, met internationale prijzen en verkoopdeals. Een embarassment of riches, en daarom koos ik van de grootste spelers de series die niet zomaar entertainment waren.
Een van de nieuwere grote spelers is het internet, waar je momenteel het derde seizoen van wtfock kan zien. Ik schreef eerder al over het belang van de reeks, en ook het huidige seizoen doet dingen die we nog niet eerder zo uitgebreid op tv zagen. De coming out van Robbe, hoofdpersonage van dit seizoen, verliep niet zonder horten of stoten. Volgens sommigen zelfs iets te extreem, met onder andere homofoob geweld en geïnternaliseerde homofobie, maar het is de eerste keer dat zo’n aanvaardingsproces bij een jongere volledig getoond wordt. Dan is het voor mij verstaanbaar dat je veel wil vertellen.
De Dag verraste vriend en vijand als de spannendste en slimst in elkaar gestoken reeks van 2019. Bedenkers Jonas Geirnaert en Julie Mahieu werkten jarenlang aan hun seriedebuut, en dat werk van lange adem heeft zijn vruchten afgeworpen. De reeks scoorde zowel op Telenet (waar de reeks in 2018 al te zien was) als voor VIER hoge kijkcijfers. Ondertussen is De Dag al aan 32 landen verkocht.
Ook De twaalf is voor het Belgische debuut al verkocht in het buitenland. Die reeks, van de makers van Beau Séjour, belicht een belangrijk deel van ons rechtssysteem dat enkele jaren geleden nog op de helling stond. Assisen toont hoe moeilijk en complex een proces kan zijn, en wat dat doet met de betrokkenen, zowel de jury, de burgerlijke partij als de beklaagde. Tegelijk is De twaalf een karakterstudie van compleet verschillende mensen uit de maatschappij, en hoe die hun verschillen moeten overwinnen en gebruiken om samen over het lot van een medemens te beslissen.
Maar de meest verrassende reeks van dit jaar kwam van VTM. Studio Tarara was entertainend, zeker, maar ook diepgaand. Over de televisie-industrie zelf, maar ook over machtsmisbruik en ontkenning. Zelfs voor een gelauwerd productiehuis als Shelter was dit een risico, en het bleek de moeite waard. Alle drie de reeksen vielen in het buitenland al in de prijzen. Zulke erkenningen komen ons cultuurimago alleen maar ten goede. Blijven investeren in nieuwe en frisse stemmen in de media is dus de boodschap.
Spraakmakende debuutfilms: De Patrick, Binti, Cleo
Het was ook een goed jaar voor nieuw talent in de filmwereld. Drie regisseurs maakten een debuut dat niet onopgemerkt bleef. De Patrick was een aangename, pakkende verrassing van Tim Mielants tussen De Kampioenen-sequels door. De gewichtstoename van Kevin Janssens voor de rol haalde helaas meer aandacht dan de thema’s van eigenheid, maatschappelijk aanvaarde normen en omgaan met verdriet. Frederike Migom liet kinderen en jongeren door Binti kennismaken met moeilijke thema’s als migratie en verblijfsvergunningen, zonder een te zware film te maken. Een jeugdfilm die de evoluerende maatschappij weerspiegelt en toch de speelsheid van het genre niet vergeet.
Ook over Cleo waren we bij Geekster erg enthousiast. Een eigentijds drama en karakterstudie die zo een film van indiegigant A24 had kunnen zijn. Cools stopte er ook het eeuwig relevante thema van verkeersveiligheid en vluchtmisdrijf in, waar we ook in Vlaanderen nog al te veel voorbeelden van zien. Bij gebrek aan voldoende budget organiseerde regisseur Eva Cools een crowdfunding om een bepaalde scène te kunnen draaien. Beginnende regisseurs hebben het vaak moeilijk om financiering te vinden, zeker met volledig originele verhalen. Het zou zonde zijn mochten zulke talenten in de toekomst minder kansen krijgen door besparingen.
Ook bovenstaande projecten werden trouwens gelauwerd in binnen- en buitenland. Binti won de hoofdprijs op het Belgische JEF Festival, het Internationaal Kinderfilmfestival in Montreal en op het belangrijkste kindermediafestival ter wereld. Tim Mielants won met De Patrick twee prijzen op Fantastic Fest in Austin en de regieprijs van Karlovy Vary. Ten slotte werd Cleo bekroond als beste speelfilmdebuut en Anna Franziska Jäger als Rising Star op het filmfestival van Rome. Benieuwd welke debutanten we volgend jaar mogen verwachten.
Binnenkort deel 2, met Vlaamse reality, docu, comedy en journalistiek.
