Een legendarische muzikant zong ooit “You got that James Dean daydream look in your eye“. Het gebruik van de naam van een acteur die reeds 70 jaar overleden is, moet betekenen dat we met een icoon te maken hebben. Dus daarom: wie is James Dean en wat kunnen we van hem zien?
Kort leven
Het belangrijkste wat James Dean mee heeft en hem zo een mythisch figuur maakt, is zijn vroegtijdig overlijden. Amper 24 jaar was hij bij zijn overlijden, zelfs te jong voor de legendarische Club 27. Bij jong sterven gaat vaak gepaard dat er te weinig tijd was om volledig van de rails te gaan en een artiest enkel naar een hoogtepunt is gegaan zonder de onvermijdelijke dalen erna. Zo ook James Dean.
De verhalen over de wereld die DeWeerd gezien had, zette Dean aan het dromen en wakkerde een liefde aan voor films en poëzie bij Dean.
James Dean is niet door zijn ouders zelf opgevoed maar door zijn tante en nonkel. De moeder van Dean stierf toen hij 9 jaar was en zijn vader vond niet dat hij geschikt was om een kind op te voeden. Desondanks werd hij grootgebracht binnen een gezin dat hem graag zag en genoot hij een vrij klassieke schoolperiode. Hij kon goed basketballen en was geïnteresseerd in auto’s en brommers. Zelf was hij te jong om mee gevochten te hebben in de Tweede Wereldoorlog (Dean werd in 1931 geboren) maar hij keek wel op naar de oudere James DeWeerd die in de buurt woonde. De verhalen over de wereld die DeWeerd gezien had, zette Dean aan het dromen en wakkerde een liefde aan voor films en poëzie bij Dean.
Intense carrière
In 1949 verhuisde Dean naar California, terug naar zijn vader. Op diens aanraden begon hij aan een opleiding rechten om dit snel op te geven voor de theaterschool en op zichzelf te gaan wonen. In 1951 en 1952 kan James Dean enkele kleine rollen vastkrijgen in reclamespotjes of bijrollen in kleine televisiefilms en -series. Na een optreden in het theater, lukte het Dean om een rol in een grote Hollywoodfilm te strikken, namelijk East of Eden. Gelijktijdig met de productie van deze film kon Dean ook de hoofdrol versieren in Rebel Without a Cause en ook een grote rol in Giant.
Dit succes was echter van korte duur. Nog voor deze drie films het grote doek zagen, sloeg het noodlot reeds toe. In 1955 reisde James Dean in zijn Porsche 550 af naar Salinas (een stad in California) om een autorace bij te wonen. Ter plekke ging hij ook een ranch bezoeken om te kopen met het geld van zijn ontluikende acteercarrière. Onderweg reed Dean frontaal in op een andere auto waarna hij overleed aan zijn verwondingen.
James Dean heeft uiteindelijk maar drie langspeelfilms op zijn naam staan die in een periode van twee jaar zijn uitgekomen.
James Dean heeft uiteindelijk maar drie langspeelfilms op zijn naam staan die in een periode van twee jaar zijn uitgekomen. Dit samen met zijn rebelse, coole looks en imago van levensgenieter maken van James Dean een echte cultheld.
Met de komst van HBO Max kan je zijn drie films gewoon thuis makkelijk bekijken vanuit de zetel en dat hebben wij dan ook gedaan. Hieronder bespreken we de films in chronologische volgorde van release.
East of Eden
James Dean was de eerste acteur ooit die postuum een nominatie kreeg voor een Oscar. Dit was voor East of Eden. Tevens is dit ook de enige film die uitkwam in de bioscoop tijdens het leven van James Dean.
East of Eden is een verhaal dat zich afspeelt op het einde van de Eerste Wereldoorlog. Twee broers Aron (Richard Davalos) en Caleb (James Dean) willen beiden erkenning van hun vader. Beiden hebben een verschillende persoonlijkheid en hun vader is een sterk religieus man, waardoor East of Eden beschouwd wordt als een soort Abel & Cain-hervertelling.
Aron is de klassieke, ‘ideale’ zoon die zeer plichtsbewust is en alle regels nauwgezet volgt. Caleb daarentegen geeft veel meer toe aan zijn emoties en heeft door de afwijzingen van zijn vader het gevoel dat hij een leven vol zonden leidt. Hij is dan ook sterk overtuigd dat zijn vader hem niet graag ziet en enkel naar Aron omkijkt.
Om de liefde van zijn vader te winnen, besluit Caleb om bonen te telen omdat hij vermoedt dat hier veel geld mee te verdienen valt dankzij de Grote Oorlog. Hij wil dit doen om de grote financiële verliezen van zijn vader goed te maken, maar dit gaat tegen de ethische overtuigingen van zijn vader in.
Caleb ontdekt dat zijn vader gelogen heeft over hun moeder. Zij is niet gestorven toen Aron en Caleb jong waren, maar baat een bordeel uit enkele steden verder. Caleb ontdekt dit, maar besluit om dit geheim te houden. Daarboven begint de vriendin van Aron zich ook meer aangetrokken te voelen tot Caleb, wat hem alleen maar in een moeilijkere situatie brengt.
Als er een James Dean-film is die je gezien moet hebben, dan is het wel deze.
Zoals je hierboven leest, omvat East of Eden behoorlijk veel. Het is een coming-of-age verhaal op vele vlakken. Dit is veruit de beste film van de 3 en James Dean kan zich hier echt tonen als acteur. Ongeacht zijn leeftijd is East of Eden geen trage film en heeft hij de tand des tijds goed doorstaan. Als er een James Dean-film is die je gezien moet hebben, dan is het wel deze.
Rebel Without a Cause
De enige film die James Dean geen Oscar-nominatie opleverde, maar wel zijn meest iconische film werd.
Tiener Jim Stark (James Dean) wordt ergens midden jaren ’50 opgepakt door de politie wegens openbare dronkenschap. In het bureau kruist zijn pad dat van Plato en Judy. We krijgen van alle drie hun grootste frustraties te horen (voornamelijk over hun ouders) wanneer ze elk afzonderlijk een gesprek met een agent hebben.
Jim vertrekt de volgende dag naar zijn nieuwe middelbare school en ontmoet onderweg Judy opnieuw. (Het sprongetje dat Dean maakt op ongeveer minuut 19:45 in de HBO Max-versie, is behoorlijk grappig). Judy wijst Jims aanbod om in de auto te stappen af en het blijkt dat Judy’s liefje Buzz Gunderson is, de leider van een straatbende. Jim is direct het buitenbeentje op school en het is enkel de rare Plato die naar hem omkijkt en vrienden wil zijn.
Dean is veruit het beste aan deze film en zijn coolness hier is zeker een grote factor in zijn legacy.
Rebel Without a Cause volgt verder het verloop van Deans personage dat zich wil integreren in de school en verliefd wordt op Judy. Vooral het imago om geen lafaard te zijn, stuurt alle keuzes van de protagonisten en antagonisten. Het script is vrij mager geschreven en voelt niet echt professioneel. Het is wel de look van de film die je zeker zal bijblijven.
James Dean met zijn jeansbroek, witte T-shirt, rode jas en vetkuif is misschien wel de meest iconische look die we associëren met hem. Dean is veruit het beste aan deze film en zijn coolness hier is zeker een grote factor in zijn legacy.
Niet zijn beste werk, maar wel een zeer iconische film die ook nog vlot wegkijkt met een heerlijke ’50s-vibe.
Giant
De andere postume Oscar-nominatie van James Dean. Toen Dean overleed, zat Giant echter nog steeds in de postproductiefase en moesten er dialogen opnieuw opgenomen worden. Dit werd gedaan door Nick Adams, een vriend van Dean en mede-acteur uit Rebel Without a Cause.
Giant is een episch drama en met episch wordt bedoeld dat het een lange tijdspanne omvat. De film start in de jaren ’20 en gaat door tot in de jaren ’40. We volgen de familie Benedict. De jonge Texas Ranger en eigenaar van de familieranch, Jordan, ontmoet op een reis Leslie, met wie hij trouwt waarop hij ze terug meeneemt naar de ranch. Dit zorgt direct voor een grote clash binnen de familie aangezien Leslie niet akkoord is met hoe Jordan en zijn familie omgaan met Mexicaanse werkkrachten op de ranch. Ook heeft haar komst invloed op andere rolverdelingen binnen de familie die de status quo onder druk zet.
James Dean speelt niemand van de Benedict-familie, maar vertolkt Jett Rink, het hulpje op de ranch. Door bepaalde omstandigheden krijgt hij een stukje land en heeft dit (onrechtstreeks) invloed op de levensloop van de familie Benedict.
Op zich is het best vreemd dat James Dean genomineerd werd voor beste acteur in Giant aangezien hij echt wel meer een ondersteunende rol speelt.
Ik ga eerlijk zijn, dit was geen heel leuke zitting voor mij. Buiten de lange periode van het verhaal heeft Giant ook een belachelijk lange speelduur van 201 minuten. En eerlijk gezegd, er gebeurt echt niet genoeg om dit boeiend te houden. Voor mij was dit een beetje een domper op de James Dean-vreugde. Gelukkig is dit geen echt iconische rol geworden en kunnen we Dean vooral eren met zijn andere 2 vertolkingen.
