Fallen Leaves review: droog en toch gevoelig

Ik had persoonlijk nog niet gehoord van Aki Kaurismäki toen ik op Film Fest Gent naar zijn nieuwste film ging kijken. Zoals zo vaak sprak vooral de korte inhoud me aan. Het was dus een aangename verrassing om de blijkbaar typische stijl van de Finse regisseur te leren kennen, want ook in Fallen Leaves of de Finse titel Kuolleet lehdet zet hij die voort. Een van de aangename verrassingen op het festival voor mij en tevens de inzending van Finland voor de Oscars.

Geen demi-sec maar brut

Ansa (Alma Pöysti) en Holappa (Jussi Vatanen) zijn allebei eenzaten te noemen. Zij werkt in een supermarkt en woont alleen, hij werkt op een werf en verblijft daar ook ‘s avonds. Wanneer ze elk met een collega naar de lokale karaokebar gaan, kruisen hun paden. Er is wel een aantrekkingskracht, maar ze doen er op dat moment niks mee. Later komen ze elkaar toevallig tegen en gaan ze op date. Maar daarna wordt hun prille relatie bemoeilijkt door een reeks misverstanden en onverwachte omstandigheden. Toch blijven ze proberen om elkaar te vinden.

Het verhaal is dus op het eerste gezicht redelijk simpel. Dat komt waarschijnlijk door de specifieke stijl. Fallen Leaves duurt nog geen anderhalf uur, maar had veel minder tijd nodig om me volledig in te pakken. In de eerste paar minuten dacht ik nog dat het een redelijke trieste film zou worden. Tot de scène kwam waarin we Holappa het eerst zien. Aan een muur voor een bankje hangt een ‘Verboden te roken’-bord maar hij gaat er zonder verpinken voor zitten met een brandende sigaret. Wanneer z’n collega er komt bij zitten, volgt een heel droog gesprek over hoe slecht sigaretten eigenlijk zijn.

Die trend wordt eigenlijk de hele tijd verder gezet met droge, absurde gesprekken en onverwachte situaties. Nog een voorbeeld is er in de karaokebar, waar Holappa (vrij vertaald) tegen z’n collega zegt: “Coole mannen zingen niet”, waarop die antwoordt: “Je bent niet cool.” “Ik zou het wel kunnen zijn,” is dan zijn repliek en dat is net het soort humor waar ik van hou. Een film met datzelfde soort humor maakt trouwens een leuke cameo. Alle acteurs in de film zijn perfect gecast, want niemand valt uit de toon als ze een droge dialoog moeten brengen of hun gezicht in de plooi moeten houden, tot de figuranten toe. Kaurismäki werkt vaak samen met dezelfde acteurs, zoals Janne Hyytiäinen die hier Huotari, de collega van Holappa, speelt. Maar het verhaal leeft toch vooral dankzij hoofdrolspelers Alma Pöysti en Jussi Vatanen.

Minimalisme op z’n best

Want ook al heb ik het vooral over de humor gehad, die wordt toch ook gebruikt om enkele deprimerende omstandigheden wat te verzachten. Het wordt nooit duidelijk gezegd in welke stad Fallen Leaves zich afspeelt, maar het lijkt een klein stadje of een buurt die een beetje achterop geraakt is. Ansa verliest ook haar werk omdat ze een minderbedeelde medemens probeert te helpen, terwijl Holappa duidelijk zijn heil zoekt in alcohol. Ze zijn eigenlijk elkaars lichtpuntje, al gaat dat ook niet over rozen. Toch spelen Pöysti en Vatanen het met een onderliggende warmte en aandoenlijkheid die de film z’n hoopvolle glans geeft.

Naast het no-nonsensescript van Kaurismäki zelf is ook alles errond heel minimaal om het verhaal en de acteurs centraal te laten staan. Op het eerste gezicht lijkt de film zich in het verleden af te spelen want je ziet amper een smartphone en er zijn oude radio’s en televisies alom. Ook de kleren zijn tijdloos en sober, maar wel vaak in duidelijke contrasterende kleuren. Vaste cinematograaf Timo Salminen voegt ook geen franjes of stilistische trucjes toe aan het camerawerk. De belichting deed me tenslotte ook hard denken aan oudere films met veel contrast in de belichting, die vaak van ver en uit rare hoeken leek te komen.

Toch zijn er op een gegeven moment een kalender van het jaar 2024 te zien en radiofragmenten te horen van de Russische invasie in Oekraïne. In het begin snapte ik de link niet zo goed, maar Finland ligt natuurlijk vlak aan de Russische grens, dus hangt de oorlog ook nog als een donkere wolk boven hun hoofd. Voor mij wilde de film vooral laten zien dat er nog altijd veel mensen eenzaam zijn en het moeilijk hebben, maar dat connectie het verschil kan maken. Centraal staat vooral de prille verliefdheid tussen Ansa en Holappa, maar hetzelfde is hier waar voor collega’s of huisdieren. Voor fans van droge humor, een bescheiden aanpak en wat hoop is dit een aanrader.

Fallen Leaves is vanaf 01/11 te zien in de bioscoop.