Voordat Hollywood de trukendoos van Donald Trump opentrekt om te verfilmen, belicht The Report een ander donker hoofdstuk uit de Amerikaanse geschiedenis. De film is echter net iets te droog en gedetailleerd om na de vertoning op Film Fest Gent een verpletterende indruk na te laten.
De beelden van de aanslagen van 11 september 2001 staan op het netvlies gebrand van iedereen die oud genoeg was om de dag bewust mee te maken. Die dinsdag heeft de wereld onherroepelijk veranderd. Het maakte veel Amerikanen bang en achterdochtig, en de verantwoordelijken zouden veroordeeld worden voor hun daden. Maar om dat doel te verwezenlijken, gingen sommigen hun boekje serieus te buiten.
The Report schetst een onthullend en verontwaardigend beeld van de inlichtingendienst die de aanslagen niet had zien aankomen.
Senaatsmedewerker Daniel J. Jones (Adam Driver) krijgt de leiding over een onderzoek naar praktijken van de CIA. Zij zouden terroristen na 9/11 gemarteld hebben voor informatie, wat verboden is onder een VN-verdrag. Daarna vernietigden ze de videotapes die konden dienen als bewijs. Bovendien werden de “gevorderde ondervragingstechnieken” helemaal anders voorgesteld aan de regering en de pers om pottenkijkers te vermijden. Er werden achterpoortjes gevonden voor onder meer de definitie van “marteling”. Resultaten werden vervalst om ervoor te zorgen dat de CIA-agenten gevangenen onder handen konden blijven nemen via waterboarding, slaapdeprivatie en vernedering. Zo beweerden de bedenkers van het ondervragingsprogramma dat gevangenen enkel zeldzame informatie gaven na marteling. Achteraf bleek dat achteraf verre van waar.
Jones ging aan de slag in opdracht van een bipartisan comité, een onafhankelijke onderzoeksgroep met zowel Republikeinen, Democraten als onafhankelijken. Senator en Democraat Dianne Feinstein (Annette Bening) probeert het onderzoek van Jones in goede banen te leiden, zeker wanneer de CIA onraad ruikt en het rapport probeert te dwarsbomen.
The Report schetst een onthullend en verontwaardigend beeld van de inlichtingendienst die de aanslagen niet had zien aankomen. De film spaart daarnaast noch de Democraten (en president Obama) noch de Republikeinen die de maatregelen door liet gaan, ook nadat ze de waarheid wisten. We zien wat er gebeurt als mensen in belangrijke posities hun emoties zwaarder laten doorwegen dan hun (gezond) verstand. Want net om de slechtste impulsen van de mens te onderdrukken, bestaan er verdragen en wetten. Het is daarom best opvallend dat de film zelf grote emoties grotendeels schuwt.
Films zoals The Report moeten er blijven komen, al is het maar om de man in de straat meer te leren over de verhalen die ze soms negeren in het nieuws.
Daniel Jones is het hoofdpersonage, maar veel leren we niet over hem naast zijn bloeiende carrière. Zijn relatie liep op de klippen door de lange dagen die hij werkt, maar we zien hem nooit buiten zijn werkomgeving. Zou dat iets toevoegen aan het verhaal? Nee, maar het kon op bepaalde momenten een nodige adempauze zijn. Er wordt namelijk met heel veel namen gegoocheld. Namen van gevangenen, al dan niet kopstukken van Al Qaida, namen van comités, namen van onderdelen van de overheid, namen van gebeurtenissen tijdens de War on Terror. Als je geen bovengemiddelde kennis van de Amerikaanse overheid hebt, kan het goed zijn dat je op bepaalde momenten door het bos de bomen niet meer ziet.
Nochtans is het scenario van Scott Z. Burns (Contagion) heel vlot, en ondanks de bureaucratische onderwerpen zit je snel in het verhaal. De beelden van de gevangenen die waterboarding ondergaan, zijn soms moeilijk om naar te kijken. En door de relatieve droogheid van de rest van de film laten die ook een indruk na. Maar veel tijd om te tonen welk effect het onderzoek op Daniel zelf heeft, is er helaas niet. Daarom is de film voor mij net iets minder doeltreffend dan Spotlight of The Post.
Aan de uitstekende cast zal het alleszins niet liggen. Adam Driver is een acteur die zelfs je interesse behoudt als hij door rapporten neust en zijn bevindingen samenvat in kantoren van senatoren. Het is geen flitsende vertolking, maar daarom niet minder boeiend. Annette Bening transformeert moeiteloos in de senator, die in de VS veel bekender is dan hier. Films zoals The Report moeten er naar mijn mening blijven komen. Al is het maar om de man in de straat meer te leren over de verhalen die ze soms negeren in het nieuws.
The Report is vanaf 6 november te zien in de bioscoop.
