The Mustang is dankzij een uitstekende cast, sfeerschepping en een genuanceerd en pakkend verhaal een ideale afsluiter voor Film Fest Gent. Een mooi debuut van de Franse regisseuse Laure de Clermont-Tonnerre.
In de openingsscène worden we meteen ondergedompeld in de specifieke sfeer van The Mustang. Op een droge, weidse vlakte zien we een groep mustangs, wilde paarden, grazen in de zon. Door de close-ups en de broeierige cinematografie waan je je meteen zelf in het bijzin van de dieren. Een geluid doet hen opschrikken, en al snel zien we een helikopter over hen vliegen. Het doel wordt na enkele seconden duidelijk. Het gevaarte doet dienst als een grote mechanische herdershond, die de paarden naar een afgesloten wei leidt. De wilde paarden zijn nu gevangen, maar nog niet getemd.
In de openingsscène worden we meteen ondergedompeld in de specifieke sfeer van The Mustang.
De VS kampt namelijk met een serieus mustangprobleem. In het westen van het land lopen er zo’n 100.000 vrij rond, die door hun talrijke aanwezigheid ecosystemen vernietigen en andere diersoorten hinderen. Daarom wil de overheid een (klein) deel van de dieren een ander doel geven door hen te temmen. Daarvoor schakelen ze onder andere de gevangenissen in in de zuid-westelijke staten. Rehabilitatieprogramma’s waarbij gevangenen mustangs temmen blijken ook een groot succes voor de mannen zelf.
De gevangenis in landelijk Nevada waar Roman Coleman (Matthias Schoenaerts) vastzit, heeft ook zo’n programma. Dat wordt geleid door ervaren paardentrainer Myles (Bruce Dern), die Roman naar de wildste van de paarden getrokken ziet worden en hem als Chinese vrijwilliger in het programma opneemt. De parallellen met de aanvankelijk oncontroleerbare mustang en Roman zijn meteen duidelijk. Het eerste beeld dat we van hem zien, is zijn zware ademhaling terwijl hij in een isoleercel zit. Maar hij schopt niet wild om zich heen zoals de mustang in de kooi. Integendeel, hij is een bijna ondoordringbaar standbeeld. Hij brengt liever zijn tijd door in de isoleercel dan bij andere gevangenen te zitten. Als zijn dochter Martha (Gideon Adlon, Blockers) op bezoek komt, praat of reageert hij amper, net zoals in de sessies met een begeleidster (kleine cameo van Connie Britton, Friday Night Lights).
Uiteindelijk is dit grotendeels een gekend verhaal, maar wat de Clermont-Tonnerre ermee doet, staat volledig op zichzelf.
Myles ziet iets in hem, maar het is duidelijk dat Roman heel veel opgekropte woede en emoties in zich draagt. Dat zijn evolutie geen makkelijke opgave wordt, blijkt wanneer Roman zijn frustraties uitwerkt op zijn paard Marquis. Myles en mederijder Henry (Jason Mitchell, Straight Outta Compton) waarschuwen hem dat hij geen derde kans zou krijgen als hij nog eens een paard sloeg. Regisseuse en (mede)schrijfster Laure de Clermont-Tonnerre pakt het slim aan. Ze laat Roman samen met Marquis groeien en verzachten, om dan even het gras voor onze voeten weg te maaien.
We wisten toen namelijk nog niet waarvoor Roman eigenlijk in de gevangenis zat. Tijdens een paar pakkende scènes komen we dat van hem en vele van zijn medegevangenen te weten. Daar is dat relevante dilemma weer. Deze mannen zijn criminelen en geweldenaars. Verdienen ze het om terug in de maatschappij terecht te komen? Ze hebben dingen gedaan die soms moeilijk te vergeven zijn, maar tegelijk onderzoekt de Clermont-Tonnerre toxische mannelijkheid. Hoe de oude genderrollen en het gebrek aan een uitlaatklep ook bijdragen tot het woedeprobleem waar veel van deze mannen mee worstelen. Ze laat ons erover peinzen zonder één beeld van geweld te tonen (in tegenstelling tot veel andere films en series die dezelfde problematiek aankaarten). Ze dwingt ons niet tot een antwoord, maar achteraf dacht ik alleszins nog een aantal keer terug aan een vraag die de psychologe hen stelde: “How long from the thought to the crime?”
Uiteindelijk is dit grotendeels een gekend verhaal, maar wat de Clermont-Tonnerre ermee doet, staat volledig op zichzelf. Haar regiestijl en het summiere script verdienen lof, omdat die enkel de essentie overbrengen en de kijker veel zelf laten invullen. Matthias Schoenaerts heeft dan ook weinig tekst, maar vult die leegte meer dan op met zijn charisma, houding en expressie. Hij bewijst nog maar eens dat hij één van de beste acteurs van vandaag is, en niet alleen in België. Hij maakt Roman genuanceerd zonder hem te veel té onschuldig voor te stellen. Zelfs als hij mensen begint toe te laten, zie je hem zo hard vechten tegen de emoties dat hij helemaal verkrampt. Hij heeft één kleine monoloog in The Mustang. Het is wellicht de eerste keer dat hij meer dan drie zinnen na elkaar zegt, en dat is een scène die me nog wel even zal bijblijven.
Matthias Schoenaerts bewijst nog maar eens dat hij één van de beste acteurs van vandaag is, en niet alleen in België.
Nog een Belg waarvoor we complimenten hebben: cinematograaf Ruben Impens. Ook al zijn de open vlaktes van Nevada wellicht heel onherbergzaam, dankzij hem zou een mens overwegen om erheen te gaan. Zelf ben ik erg fan van warme kleurschepping, en in The Mustang hebben zelfs de koude kleuren een gloed. Dat ook Hollywood in dit trio gelooft, bewijst een opvallende naam in de aftiteling. Niemand minder dan Robert Redford (die zelf paardendrama The Horse Whisperer regisseerde) is uitvoerend producent. Hopelijk zorgt zijn naam er mede voor dat deze film breed gezien wordt, want dat verdient The Mustang wel.
The Mustang is vanavond te zien op Film Fest Gent en speelt vanaf 23 oktober in alle bioscopen.
