Het officiële debuut van Jim Lee op The Uncanny X-Men vond plaats als invalartiest voor issue 248. Een tweede invalbeurt vindt plaats van issue 256 tot 258. Pas vanaf issue 267 zal de jonge Koreaanse-Amerikaan de hemel gaan bestormen als tekenaar van Marvels vlaggenschip.
Schrijver: Chris Claremont, Louise Simonson
Tekenaar: Marc Silvestri, Rob Liefeld, Jim Lee, Jon Bogdanove
Inkleurder: Glynis Oliver, Steve Buccellato.
Uitgever: Marvel Comics
Verschijningsdatum: 1989-1991
Het jaar is 1989 en er staat weer een revolutie op til. De X-Men staan weer op het punt om flink opgeschud te worden. In Uncanny X-Men 244 bevinden de mutanten zich weer in Australië, waar de dames eens lekker gaan shoppen. Want hoe kun je beter ontstressen na Inferno dan met een rondje in de mall? Helaas gooien de gekken van de M-Squad roet in het eten met hun bezeten apparatuur. Maar dit issue kent ook het debuut van de jonge Jubilation Lee (Jubilee voor vrienden) die als verstekeling met de X-Men meereist wanneer Gateway hen weer terug naar hun nederzetting teleporteert.
Daarna wordt het tempo omhoog geschroefd en duiken The Master Mold en The Reavers weer op. De X-Men hebben nog even een avontuur in het Savage Land maar wanneer ze daar vernemen dat hen bij terugkeer in Australië de dood wacht, is er maar een oplossing: The Siege Perilous, het juweel dat ze van Roma kregen als dank voor hun strijd tegen The Adversary. Via dit juweel kunnen ze hun levens als het ware resetten. Psylocke gebruikt haar mentale gaves om de aanwezige X-Men te overtuigen om door de Siege heen te stappen. Rogue ging hen in een eerder avontuur al ongewild voor en Wolverine bevindt zich op dat moment al in Australië, waar The Reavers hem opwachten. Hij blijft als enige achter. Het levert trouwens wel een klassieke cover op in het oeuvre van Marc Silvestri.
Samen met Jubilee gaat Wolverine nu de wereld in trekken om zijn X-vrienden op te snorren. Hiermee breekt het non-team era aan waarvan het verhaal met Psylocke natuurlijk het bekendst is. De jaren negentig zijn inmiddels aangebroken en het eerste event van dat decennium is Acts of Vengeance. Tijdens dit event wisselen diverse villains van tegenstander. Psylocke komt terecht in Hong Kong waar ze onder de hoede wordt genomen van Matsuo Tsurayaba, de leider van The Hand (de ninja-sekte bekend uit Daredevil). Deze wil haar aanbieden als bodyguard aan The Mandarin, een villain uit de stal van Iron Man.
Het is de comic waarin Psylocke, tot dan toe een blanke vrouw, wordt veranderd in een Aziatische vrouw. Nou ja, ze switcht eigenlijk van lichaam met de moordenares Kwannon, de teerbeminde van Matsuo. Het is ook in dit verhaal dat Jubilee haar gele jasje krijgt waarmee ze de jaren negentig onveilig zou maken. Hier zien we de tweede invalbeurt van Lee, wiens werk nu zijn typische look krijgt.
In deze bundel zien we trouwens ook de eerste opzet van een tweede X-Menteam dat in feite de grondstof zal zijn voor de Blue en Gold X-Menteams waarmee je als lezer in de nineties om de oren werd geslagen. Een tweede iets is dat we hier ook het debuut van Gambit zien.
Als je kijkt naar de gezichtsuitdrukking van Gambit, dan zie je dat Chris Claremont hier bepaalde plannen had met de cajun. Het was de bedoeling dat hij een beminnelijke opponent van de X-Men zou worden. Soms zouden ze tegenover elkaar staan en soms zouden ze samenwerken wanneer hun belangen toevallig overeen komen. Uiteindelijk zou Gambit heel anders uit de verf komen en fans vooral de vraag voorhouden of hij met Storm of met Rogue een relatie moeten beginnen?
Qua tekenwerk kijken we hier natuurlijk naar het duo Marc Silvestri en Jim Lee. Silvestri zou in alle stilte worden getransfereerd naar de Wolverine-comic. Deels omdat hij het tempo niet kon bijbenen, aangezien The Uncanny X-Men in deze periode zo’n twee keer per maand verscheen. Een andere reden was dat er een lichting tekenaars was opgestaan die veel volk trokken en Marvel een grafische make-over gaven. Editor Bob Harras zag dat de aanwezigheid van Jim Lee een positief effect had op de verkoop van Punisher War Journal en kaapte hem weg. Hij werd de vaste tekenaar van de X-Men en dat zou het einde van Chris Claremont inluiden.
Wat moet worden gezegd, is dat beide tekenaars zich spectaculair ontwikkelen in dit issue. Silvestri laat iets zien van de look waarmee hij later furore zou maken onder zijn eigen label Top Cow. En Lee ontdekt de werking van een goede inkter. Zie het verschil tussen een Jim Lee geïnkt door Dan Green en een Lee geïnkt door Scott Williams. Het is begrijpelijk dat Lee loyaal is gebleven aan Williams. Het is alleen jammer dat deze bundel lijdt onder een overschot aan tekenaarswisselingen. Verder niets dan lof.
X-Tinction Agenda
Herinneren we ons Genosha nog? Voor degene die de proloog van Inferno niet gelezen hebben, heeft Marvel X-Men 235 – 238 bijgevoegd. Het eiland Genosha is de ietwat opzichtige metafoor voor het Zuid-Afrika van de late jaren tachtig, waar op dat moment de Apartheid nog welig tiert. Op het eiland zijn er twee groepen mensen, de rijken en een klasse van mutantenslaven. Deze slaven zijn natuurlijk de bron van deze rijkdom dus het spreekt voor zich dat men op Genosha vooral de status quo wil handhaven.
Vanuit Genosha wordt door een oude bekende van X-Factor, Cameron Hodge, een aanval ondernomen op de X-school waar enkele New Mutants en X-Men verblijven. Ze worden naar Genosha gebracht om daar te dienen als het speelgoed voor een tot cyborg verbouwde Hodge. Hiermee wordt dit, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Fall of the Mutants en The Mutant Massacre, de eerste cross-over waar alle X-teams aan meedoen.
In positieve zin is dit een goede actiefilm op papier. In ronduit negatieve zin is dit een grafische prutsboel. Marc Silvestri en Jim Lee zijn natuurlijk de toppers van deze bundel. Hun werk oogt helder en consistent. Dan krijg je ineens te maken met gastoptredens van Jon Bogdanove en Rob Liefeld en dan wil je je ogen eruit wrikken met een roestige vork. Als de schilder Edvard Munch een tekenaar was geweest, dan had je de pagina’s van Bogdanove gehad. De tekenaar tekent ronduit agressief. Alle mensen op zijn pagina’s hebben hun hoofden in de meest verwrongen grimassen verfrommeld. Zelfs als ze de mond dichthouden. Nu doet hij in ieder geval nog een poging om decors te tekenen. Kom daar bij Liefeld nog maar eens om.
Het is duidelijk te merken dat de jonge Liefeld gedragen wordt door zijn inkters. Wie hem volgde in de New Mutants ziet wel dat hij meer en meer de controle naar zich toetrekt. Zo zie je hier dus al dat Liefeld eigenlijk niet aan decors doet. Wat je wel, ziet zijn wolkjes en veel arceringen.
De X-Men: X-tinction Agenda is een breekpunt in de run van Chris Claremont. Dit is het punt dat de Rubicon wordt overgestoken. Hier wordt het punt bereikt waarvan terugkeer niet mogelijk is. In de voorgaande cyclusverhalen kropen er al enkele slechte gewoontes binnen en deze worden doorgetrokken. Je zou mogen beweren dat Claremont nu structureel te veel balletjes begint hoog te houden. En het vele wisselen van de tekenaars begint echt te hinderen. Daar komt bij dat de creatieve tandem van Jim Lee (en Whilce Portacio) op stoom begint te komen. En dat in een periode dat tekenaars als Todd McFarlane en Rob Liefeld een groot eigen publiek beginnen te trekken.
Het tijdperk van de artiesten is aangebroken en dat is voor X-Men-editor Bob Harras meteen een reden om zijn zin door te drijven. Hij is al langer ontevreden over de richting die Claremont opgaat met zijn verhalen en vindt dat de hoofdzaak van de X-Men al lang geleden uit het oog is verloren. De X-Men moeten gaan over Charles Xavier en zijn school. In Jim Lee (en Whilce Portacio) vindt Harras een gewillige partner om dit voor elkaar te krijgen. Het einde is in zicht.
