In Geekster Film Club raden onze redacteurs enkele van hun favoriete films aan. Dit kunnen kleinere films zijn die onterecht onder de rader bleven of een klassieker die terug eventjes in de spotlight mag.
Gattaca (1997)
Regisseur: Andrew Niccol
Met: Ethan Hawke, Uma Thurman, Jude Law
Er zijn twee soorten sciencefictionfilms. De ene soort wordt gracieus ouder dankzij een distinctieve doch tijdloze stijl (denk 2001: A Space Odyssey of Blade Runner), de andere is een paar jaar na de release al volledig achterhaald. Gattaca hoort voor mij bij de eerste groep. Bovendien is deze “biopunk“-thriller inhoudelijk ook meer dan 20 jaar later nog altijd brandend actueel. Zoals wel vaker heeft deze film tegenwoordig een soort van cult-status verworven terwijl het oorspronkelijk een financiële flop was. Gattaca had nu éénmaal een vreemde naam, een toen nog onbekende cast van acteurs en zag er toch maar wat vreemd uit in een tijd waarin blockbusters als Independence Day de plak zwaaiden aan de box office.
In een wereld waar genetische manipulatie de norm is, vormt Vincent (Ethan Hawke) een uitzondering. Hij is op natuurlijke wijze geboren, als “kind van God” en niet van de wetenschap. Bij een genetische screening kort na zijn geboorte blijkt dat Vincent dan ook lijdt aan een aantal natuurlijke “defecten”. Zo is hij wat klein van gestalte, heeft hij geen perfecte ogen en, erger nog, een hartafwijking die zijn levensverwachting vastlegt op 30,2 jaar. De ouders van Vincent hebben spijt van hun beslissing en kiezen bij hun tweede kind dan ook resoluut voor de weg van de wetenschap. Beter om hun energie te focussen op een kind dat wel een toekomst heeft. Ondertussen droom Vincent droomt ervan om astronaut te worden, maar verder dan de schoonmaakploeg van Gattaca Aerospace Corporation komt hij niet. Toch niet op de officiële manier. Want op de zwarte markt is de geschikte genetische identiteit, mits enkele opofferingen, beschikbaar voor de gewone man. Op deze manier weet Vincent een plekje te veroveren in het ruimteprogramma. Tot er zich op een dag een incident voordoet dat zijn plan volledig in de war stuurt.
Waarom ik zo’n fan van Gattaca ben? Eerst en vooral smul ik van de soberheid die deze film tentoonspreidt. Ik denk dat de enige CGI die we hier te zien krijgen de lancering van de raketten zijn die af en toe verschijnen op de achtergrond. Voor de rest schept regisseur Andrew Niccol samen met cinematograaf Sławomir Idziak (Trois couleurs: Bleu) een subtiel retro-futuristisch toekomstbeeld dat gebruikt maakt van kleur en muziek om ons helemaal onder te dompelen in deze wereld. Een mix van modernistische architectuur uit de jaren 50 gecombineerd met elektrische varianten van auto’s uit de jaren 60 zorgen voor een decor dat de voorkeur geeft aan sfeerschepping in plaats van aan futuristische gadgets.
Anderzijds houd ik van de steeds actueler wordende thematiek van wetenschap versus ethiek. Wie denkt dat de premisse van deze film verre toekomstmuziek is, moet misschien even stilstaan bij het feit dat er vandaag al bij kunstmatige inseminatie het geslacht van de baby kan gekozen worden. In China werden in 2015 reeds via de zogenaamde CRISPR-Cas9-methode de eerste menselijke embryo’s genetisch gemanipuleerd. Ook kan je op dit moment reeds je DNA laten testen bij bedrijven zoals 23andMe and AncestryDNA. Hoe lang zijn we nog verwijderd van een maatschappij zoals deze in Gattaca? De technologie bestaat, dus zal die gebruikt worden. De vraag is hoe we ermee omgaan als maatschappij.
Wat zal het betekenen om te leven in zo’n wereld? Onze drie hoofdpersonages kruisen elkaars pad door hun onvermogen om naar behoren te functioneren in deze “perfecte” maatschappij. Vincent, omdat hij uiteraard niet perfect is maar dat koste wat het kost toch wil zijn. Irene (Uma Thurman), die ogenschijnlijk wél de genetische perfectie belichaamt maar hunkert naar iets echts, iets spontaans in haar leven. En ten slotte Jerome (Jude Law), die perfect zou moeten zijn maar uiteindelijk toch tekortschiet. Gattaca toont ons de gevaren van het creëren van een nieuwe klassenmaatschappij, waarin zelfs voor de uitverkorenen het geluk nog steeds niet voor het rapen ligt. Deze film is niet perfect, met iets te veel voice-over in het begin en enkele plot holes hier en daar, maar liever een imperfecte film die iets te vertellen heeft dan de zoveelste scifiblockbuster die we een jaar later alweer vergeten zijn.