Bij Geekster schrijven we graag en vaak reviews. Daarvoor zijn we ook jullie moederschip voor popcultuur. Maar we zijn naast schrijvers ook vooral filmfans, en we delen graag onze mening met jullie. Uiteindelijk beslissen jullie nog altijd zelf naar wat jullie kijken en wat jullie goed vinden. De kijker beslist over succes of verlies. En dat lijken sommige filmmakers en -studio’s soms te vergeten.
Verras het publiek…
Paramount gaat ervan uit dat de meeste filmliefhebbers ofwel niet slim genoeg zijn om Annihilation te snappen, ofwel geen zin hebben om even na te denken.
Het meest recente voorbeeld van dit probleem is Annihilation. De verfilming van het gelijknamige boek van Jeff VanderMeer komt hier niet meer in de bioscoop, zoals eerst aangekondigd. Enkel nog in de VS en China, terwijl de rechten in de rest van de wereld verkocht zijn aan Netflix, en dat ondanks het feit dat de eerste reviews overweldigend positief zijn en ze ons aanraden om de film op groot scherm te zien. Producent Paramount vond na een paar matige testvertoningen echter dat de film “te intellectueel” is voor de gemiddelde cinemabezoeker. Zucht. Er is niets wat me meer irriteert dan de bioscoopbezoeker en filmkijker onderschatten. Ja, er is een publiek voor verfilmingen van boeken van Nicholas Sparks, maar daarom moet niet elke romantische komedie zo gemaakt worden. Ja, er is een publiek voor actiefilms zoals Fast and the Furious. Maar daarom moet niet elke film gekke stunts bevatten. Mocht elke film een superheldenfilm zijn, zou ik ze ook allang beu zijn. Ja, de meerderheid van de bioscoopbezoekers wil gewoon even ontsnappen aan het dagelijkse leven en zich amuseren. Maar we laten onze hersenen heus niet altijd achter aan de ingang.
Paramount gaat er dus blijkbaar wel van uit dat de meeste filmliefhebbers ofwel niet slim genoeg zijn om Annihilation te snappen, ofwel geen zin hebben om even na te denken. En dat is gek, want in 2016 liet diezelfde studio Arrival op ons los, een van de beste films van dat jaar. En er zijn veel gelijkenissen tussen die scififilm en Annihilation. Het verhaal is even experimenteel: een groep vrouwelijke wetenschappers gaat op expeditie naar Area X, een mysterieus grondgebied waar niets is wat het lijkt en eerdere expedities als veranderde mensen terugkeerden, en sommigen helemaal niet. Arrival speelde met tijd, taal en het buitenaardse, maar haalde ondanks dat luie publiek toch meer dan 200 miljoen dollar binnen aan de kassa, waarvan de helft buiten de VS. Annihilation zal geen geld binnenrijven uit internationale markten, terwijl het een budget had van 55 miljoen.
Er staat daarnaast ook een gerespecteerde regisseur aan het hoofd van de film. Alex Garland maakte eerder al Ex Machina, een scifiparel die potten brak voor de (weliswaar kleinere) studio A24. Net als Denis Villeneuve heeft hij wel een groter budget en vertrouwen verdiend. Ten slotte is de hoofdrol voor een geliefde en getalenteerde actrice: Natalie Portman draagt Annihilation zoals Amy Adams dat deed bij Arrival. Waarom Paramount dat allemaal niet uitspeelt, is dus op het eerste gezicht een raadsel. Maar volgens The Hollywood Reporter ligt er een ander veelvoorkomend probleem aan de basis: een van de studiobazen was het creatief gezien niet eens met Garland en producer Scott Rudin, vooral wat het einde van de film betreft. Maar Rudin koos de kant van de regisseur, en die beslissing konden de geldschieters niet appreciëren.
Al die grote bonzen lijken ook te vergeten dat regisseurs zoals Christopher Nolan hun carrière gebouwd hebben op originaliteit en complexiteit.
De laatste jaren zien we zulke restricties op de creatieve vrijheid van regisseurs meer en meer, vooral bij grote franchises zoals Star Wars en DC. Iets gewaagdere regiekeuzes worden in de kiem gesmoord. Studio’s lijken te denken dat kijkers enkel meer van hetzelfde willen, en die onderschatting, samen met een angst voor risico’s, zouden originele ideeën nog meer naar de achtergrond kunnen duwen. Het valt op dat voorlopig enkel Marvel tegen die stroom lijkt in te gaan, na een publiek geschil met oorspronkelijke Ant-Man-regisseur Edgar Wright. Al die grote bonzen lijken ook te vergeten dat regisseurs zoals Christopher Nolan hun carrière gebouwd hebben op originaliteit en complexiteit. Hij is het schoolvoorbeeld van een filmmaker die meer verwacht van zijn publiek dan verstand op nul. Begreep je Inception of Interstellar niet? Dan ging je maar een tweede keer kijken. En die aanpak heeft geloond. Hij is een van de meest geliefde en lucratieve regisseurs van de laatste jaren. Als studio’s relevant willen blijven naast streamingdiensten zoals Netflix, zullen ze toch hun stoute schoenen moeten aantrekken. Laat die creatievelingen hun gang gaan.
…en het publiek verrast jou
Het gedrag van de bioscoopganger blijft onvoorspelbaar. 20th Century Fox had wellicht niet verwacht dat de musical The Greatest Showman in de VS en het VK week na week bezoekers zou bijkrijgen in plaats van verliezen, maar toch is het zo. Toen de film een aantal jaar geleden in productie ging, waren musicals nog de vreemde eend in de bijt. La La Land had de harten van het publiek nog niet veroverd, en Beauty and the Beast was nog gewoon een animatiefilm. Benj Pasek en Justin Paul, de liedjesschrijvers van La La Land, hadden nog niet veel op hun palmares. Toch haalde acteur Hugh Jackman hen binnen en overtuigde de studio van hun kunnen, net zoals hij dat deed met muziekvideoregisseur Michael Gracey. De cast, onder wie Michelle Williams, Zendaya, Zac Efron en Broadwayveteraan Keala Settle, volgde. De filmpjes van de muzikale pitch bij de studiobazen zijn het internet rondgegaan.
Maar uiteindelijk was The Greatest Showman een grote gok voor 20th Century Fox, en eentje waar ze voor beloond worden: de film is een sluipend succes geworden. Critici gaven de film gemengde reviews, maar het publiek is het duidelijk niet met hen eens. De meeste films scoren goed in hun eerste weken en zakken dan geleidelijk in bezoekersaantallen. Het succes wordt bepaald met een zogenaamde multiplier: de opbrengst per week gedeeld door de opbrengst van de eerste week. Hoe groter de multiplier, hoe meer bezoekers de film week na week bijkrijgt.
The Greatest Showman was een grote gok voor 20th Century Fox, en eentje waar ze voor beloond worden.
Het is heel uitzonderlijk dat een film lang een positieve multiplier aanhoudt, maar The Greatest Showman heeft het zowel in de VS als in het VK voor elkaar gekregen. In de VS heeft de film op dit moment een multiplier van 16,7. Ter vergelijking: Wonder Woman haalde in 2017 een 4, wat voor een blockbuster al erg goed is. Showman doet het nog vier keer beter. In de VS stond de film dit weekend nog steeds op 6 in de top 10 van weekopbrengsten, bijna twee maanden na release. Een verdere vergelijking: een van de grootste mond-tot-mondreclamesuccessen was Titanic, die relatief goed opende maar uiteindelijk immens veel geld binnenhaalde. De multiplier van Titanic? 21. Dat cijfer zal waarschijnlijk geen enkele film kunnen kloppen, maar het toont nog maar eens aan dat Fox een onverhoopt succes te pakken heeft.
De film scoort ook goed bij kinderen, wat ook tot de stijging bijdraagt. Kinderen zullen elkaar nog sneller aanzetten om een film in de cinema te bekijken. Als hun ouders er dan ook nog iets aan hebben, is het hek helemaal van de dam. Fox lanceerde sing-along-versies van The Greatest Showman in de VS en heeft ze sinds deze week ook in het VK lopen. Dat is twee maanden na de release, dus het lijkt erop dat Fox hun promotiebudget voor de film nu nog wat optrekt.
Beoordeel een boek niet op de cover
Ook Jumanji: Welcome to the Jungle scheert op gelijkaardige manier hoge toppen. De verwachtingen voor de sequel op de Robin Williams-klassieker uit 1996 waren laag, zeker na een kleine controverse rond de outfit van Karen Gillan in een promofoto. Maar de makers en producent Sony verzekerden het internet dat dat een bewuste keuze was en relevant binnen de film. De reviews waren gemengd toen Jumanji in de zalen kwam, maar sommige critici waren aangenaam verrast en vonden de film best nog amusant. Het publiek waagde zich eraan en ging daarna massaal reclame maken. Ook hier zien we een gezinsgerichte aanpak, met situationele en algemene humor die zowel kinderen als volwassenen appreciëren. In de VS haalde Jumanji in januari het meeste geld binnen van alle uitgebrachte films, zo’n 300 miljoen dollar. Wereldwijd staat de teller al op 800 miljoen, en ook in België kende de film een vliegende start met een opbrengst van 1,5 miljoen euro in de eerste week. Ook deze film heeft zijn publiek gevonden.
Uit al het bovenstaande blijkt nog maar eens dat er voor elke film wel een publiek is, en dat je nooit zomaar een film mag beoordelen aan de hand van reviews. Studio’s en producenten moeten risico’s blijven nemen, want niet zelden loont het ook. Annihilation mag dan geen familie-avontuur zijn, de film had ook zijn publiek kunnen vinden. Hopelijk gebeurt dat ook in de VS en leert Paramount van moedigere broertjes 20th Century Fox en Sony. Er zijn allerlei soorten mensen, dus is er ook plaats voor allerlei soorten films. De meerwaardezoekers, gezinnen en iedereen daar tussenin zullen jullie dankbaar zijn.
Annihilation is vanaf 23 februari 12 maart te zien op Netflix.
The Greatest Showman en Jumanji: Welcome to the Jungle zijn nu te zien in de bioscoop.
