Baghdad Messi review: hoop doet leven

Na het succesvolle jaar 2022 voor films van eigen bodem staan er weer enkele veelbelovende projecten op de kalender in 2023. Een ervan is de tweede langspeelfilm van Sahim Omar Kalifa, 6 jaar na Zagros. Baghdad Messi is gebaseerd op z’n eigen Oscargenomineerde kortfilm en ging in première op filmfestival Oostende. Wij gingen kijken en waren onder de indruk.

Wij willen voetballen

De 11-jarige Hamoudi (Ahmed Mohammed Abdullah) woont in 2009 in Baghdad met z’n vader Kadhim (Atheer Adel, Homeland) en moeder Salwa (Zahraa Ghandour). Hoewel er oorlog woedt, is hij is gek op voetbal en speelt hij met de andere kinderen uit z’n buurt in een ploegje. Wanneer een auto op een wedstrijdje inrijdt, verliest Hamoudi z’n been. Z’n vader werkt als tolk bij de organisatie Unity, vooral gerund door het Amerikaanse leger. Dat wordt hem echter niet in dank afgenomen: zo wordt hij uitgescholden en wordt hun huis zelfs in brand gestoken.

Daardoor besluiten ze te verhuizen en komen ze terecht in een klein dorp. Daar wil Hamoudi voetbal terug opnemen, om in de voetsporen van z’n held Messi te kunnen treden, en dus probeert hij zo goed mogelijk mee te doen. De andere kinderen laten hem bij hun groep omdat hij een tv heeft, waardoor ze niet moeten betalen om naar voetbalwedstrijden te gaan kijken. Maar wanneer de tv stukgaat, is de vriendschap van korte duur. Zijn vader probeert geld te verdienen door vis te verkopen, maar dat gaat niet snel genoeg, waardoor hij gevaarlijker werkt probeert te doen.

Hoop in oorlog

“Wat is er nu zo mooi aan voetbal?” Het is een vraag die ik me vaak stel wanneer er weer berichten zijn over rellen tussen supportersgroepen. Maar dan denk je weer aan pleinen vol mensen die samen naar de Rode Duivels kijken en weet je het weer. Het is soms de belangrijkste bijzaak ter wereld en een troost voor veel mensen om eens te ontsnappen. Dat is zeker waar voor Hamoudi, die te midden van al dat oorlogsgeweld toch gewoon kind kan zijn tijdens een spelletje voetbal. Zelfs nadat het noodlot toeslaat en hij z’n been verliest is hij meer bezig met de impact op zijn spel dan op zijn eigen leven.

Het laat echter zien dat mensen in regio’s die door oorlog getroffen worden, geen andere keuze hebben dan ook met hun leven verder te gaan en iets te zoeken om ermee om te kunnen gaan. Zo kunnen kinderen nog altijd even harteloos zijn naar elkaar toe maar slepen ze elkaar ook door dingen heen. Maar ook een gezin onderhouden, beschermen en gelukkig maken dwingt ouders tot moeilijke keuzes. Zo zie je met de bedreigingen die de vader krijgt omdat hij “collaboreert” met de Amerikanen dat er maar weinig goeie keuzes overblijven: alles heeft wel een nadeel. En de kinderen zelf beseffen niet altijd wat voor gevolgen hun acties kunnen hebben. Het is voor velen van ons een ver-van-ons-bedshow waardoor het nodig blijft om hier soms eens aan herinnerd te worden.

Mooi verfilmd

Ondanks de zware thema’s voelt Baghdad Messi niet als een hopeloos deprimerende bedoening. Het optimisme en de gedrevenheid van Hamoudi om z’n favoriete tijdverdrijf niet op te geven, zorgt voor wat licht en nieuwe vriendschappen. Zijn beperking zorgt natuurlijk voor veel moeilijkheden maar hij leert er ook mee leven, al komt dat misschien iets te snel om realistisch te zijn. Op dat vlak is de casting van de jonge Ahmed Mohammed Abdullah wel een mooi signaal. In Hollywoodfilms worden meestal ledematen gewist met CGI om “echte” acteurs te kunnen casten maar Ahmed verloor zelf z’n been door een raket in Irak, een incident waarbij ook z’n vader om het leven kwam. Hij weet dus hoe het is, en dat maakt zijn debuut alleen maar straffer. Ook Atheer Adel trekt je aandacht naar zich toe als de vader die alles overeind probeert te houden.

Het is meteen duidelijk dat hier geen sets gebruikt zijn. Er is dan ook echt gefilmd in Baghdad en andere steden in Irak. Cinematograaf Anton Mertens (Façades, Beau Séjour) gebruikt dan ook vaak wijde shots om de schade maar ook de uitgestrektheid en soms pracht van de omgeving te laten zien, maar daarnaast ook veel close-ups en handheldbeelden om dicht bij de personages te blijven. Frédéric Vercheval (Duelles, Four Seasons in a Day) ondersteunt alles met zachte muziek met trommels, viool, gitaar en zelfs een hobo of fagot.

Maar wat je echt bijblijft, is toch het script. Kobe Van Steenberghe (Patser, Zagros) breidde de kortflm op succesvolle manier uit zonder dat die uitgerekt aanvoelt. Hij baseerde het script ook op het leven van regisseur Sahim Omar Kalifa, die zelf opgroeide in Irak en voetbal als troost vond. Door deze film kreeg hoofdacteur Ahmed zelf de kans om z’n held Messi te ontmoeten en daarmee is er toch een metaforische cirkel rond.

Baghdad Messi is vanaf 12/04 te zien in de bioscoop.