De laatste jaren bekijk ik meer reality op tv. Fictie biedt nog steeds een ontsnappingsroute van wat er in die reality gebeurt, maar er zijn ook realityprogramma’s die je wat meer inzicht geven in de maatschappij. Dat lijkt me in deze tijden van fake news en polarisering niet overbodig. Of je dan goede of slechte dingen bijleert, hangt natuurlijk af van het soort reality.
Leve de m/v/x van om de hoek
Bepaalde familieleden of vrienden zie je beter niet elke maand, en diezelfde regel gaat ook op voor BV’s.
De gemiddelde Vlaming heeft nog steeds, en misschien steeds meer, interesse in de medemens. Een spelprogramma met enkel BV’s, daar herkennen we onszelf niet in. Die zijn goed voor een luie zaterdag- of zondagavond, maar voeg er OBV’s aan toe en het geheel wordt vaak interessanter. De editie waarbij er een paar onbekenden mochten deelnemen aan De Slimste Mens, dat was tenminste nog eens origineel. En authentieker dan een BV die al eens meegedaan heeft. Tegenwoordig wordt er ook te veel een beroep gedaan op hetzelfde groepje BV’s. Bepaalde familieleden of vrienden zie je beter niet elke maand, en diezelfde regel gaat ook op voor BV’s. Blind Date met Nathalie Meskens? Een gemiste kans om nieuw talent een kans te geven bij een programma met een ingebouwd publiek. Om over de overdaad aan remakes van Vlaamse programma’s nog maar te zwijgen.
Maar goed, reality in het Vlaamse tv-landschap. Elke zender heeft er wel een paar. En steeds vaker gaan die over Jan met de pet. Het onderscheid tussen kwaliteit en achtergrondentertainment bij de was en de plas is hoe die medemens benaderd wordt. De meest recente realityprogramma’s over de liefde zijn daar een voorbeeld van. Hoewel we Blind Getrouwd en Boer Zkt Vrouw niet meteen hoogstaande tv kunnen noemen, hebben die programma’s een publiek voor dezelfde reden waarom we nog altijd naar romcoms kijken. Mensen die connectie zoeken en die we verliefd zien worden, dat is herkenbaar. We weten iets, maar niet te veel over de medemens in de hoofdrol. Die gezonde afstand die Belgen toch wat typeert, blijft behouden.
En dan zijn er programma’s zoals Sex Tape en Koppels, waarbij de sluier der mysterie in vlammen opgaat. Geen observatie van de medemens meer, maar iets wat opvallend neigt naar voyeurisme. To each their own, natuurlijk, maar niet echt toegankelijk voor het grote publiek.
BV in een bijrol
Het gras is groener aan de overkant en oh, die jeugd van tegenwoordig, die gedachten staan nog steeds als een huis. Zeker in de huidige maatschappij, met sociale media die dat beeld ondersteunen. Maar is dat ook zo? Programma’s die dat soort evergreens aan de kaak stellen en onderzoeken, daar zitten vandaag de dag de pareltjes op de Vlaamse televisie. En hier spant de openbare omroep toch de kroon. VTM doet in het kader van de rode neuzen-actie mee met Jong Geweld, waarin de onbekende kinderen van BV’s op reis gaan met jongeren die minder geluk hebben dan zij. Ja, er is weer een BV-link, maar die kan er nog net mee door. De jeugd van tegenwoordig is in de verste verte niet zo egoïstisch en wereldvreemd als sommigen in hun hoofd hebben gehaald.
In De Klas vind je een doorsnede van het België van vandaag en morgen.
Het beste voorbeeld daarvan is De klas. Oké, opnieuw een programma met BV’s. Maar zij spelen eerder een bijrol, en eigenlijk nog een verrassend verhelderende. Bekende koppen zoals Dina Tersago, Adil El Arbi en Wim Lybaert hebben het met een groep middelbare scholieren over een thema dat dicht bij hen aanleunt. Schoonheid (innerlijk en uiterlijk), reputatie en imago, de opwarming van de aarde… Stuk voor stuk complexe onderwerpen waar jongeren veel mee bezig zijn. Dat levert aangrijpende verhalen en interessante discussies op. Het verhaal van het Syrisch meisje Amina dat jaren in een sweatshop werkte en nu dolgelukkig is om naar school te kunnen gaan; dat van een transjongen en hoe zijn transformatie op school onthaald wordt; over racisme en seksisme binnen de schoolmuren en in de huiskamers van verschillende culturen. In De Klas vind je een doorsnede van het België van vandaag en morgen.
De evolutie van de Belg is een centraal thema bij één dit najaar. In Zelfde deur, 20 jaar later zoekt Martin Heylen dezelfde mensen op die hij 20 jaar geleden interviewde voor Man Bijt Hond. Zomaar bij de mensen binnenvallen zonder waarschuwing, ook de tweede keer werkt dat ontwapenend, zeker met een presentator als Martin. Zo zie je maar hoeveel er in 20 jaar in een mensenleven kan veranderen. Een klein meisje dat nu een even guitige studente is, een bejaard koppel dat Martin nog altijd te veel pintjes aanbiedt, een gezien waarvan de vader overleden is en de zonen het contact met de moeder verbroken, een man die maar al te graag met de ploeg op café ging en nu de gevolgen draagt van dat alcoholmisbruik, noem maar op. En die tegenslagen, verwezenlijkingen, veranderingen, daar herkent een mens zich in. Ik word er bijna filosofisch van.
Xavier Taveirne gaat nog specifieker in Voor de Mannen. Hij zoekt ervoor de eerste generatie homoseksuele mannen in België op. Mannen die het in de jaren 40 en later hard te verduren kregen. Ze vertellen over hoe het toen was, hoe het nu is en de evolutie die de holebigemeenschap heeft doorgemaakt. Will Ferdy is het bekende uithangbord van die generatie, maar eigenlijk maken alle verhalen duidelijk dat vroeger niet alles beter was.
Uiteindelijk gelooft elke gewone mens toch graag dat ze er toe doen? Dat iedereen een verhaal heeft dat de moeite waard is om te vertellen. Daarom graag meer programma’s zoals De klas en Zelfde deur, 20 jaar later. Ze brengen kennis en empathie bij aan een wereld waarin die vaak zoek lijkt. Ook al is die wereld ons Belgenlandje.
Voor de mannen kan je herbekijken op vrt.nu.
Jong Geweld is op dinsdagavond te zien op VTM en kan je herbekijken op vtm.be.
De klas is op woensdagavond te zien op één en kan je herbekijken op vrt.nu.
Zelfde deur, 20 jaar later is op donderdagavond te zien op één en kan je herbekijken op vrt.nu.
