Max Havelaar de graphic novel: klassieke literatuur verstript

Uitgeverij L trekt de grote broek aan en brengt een verstripping uit van Max Havelaar. Het is een boek van twee uitersten. Het is, samen met Het dagboek van Anne Frank, de enige bijdrage van Nederland aan de wereldliteratuur. Het is ook absolute porno voor leraren Nederlands die het boek decennialang hebben opgedrongen aan hun leerlingen waardoor het deels ook verantwoordelijk is voor het feit dat Nederlanders sowieso niet graag lezen.
Schrijver: Jos van Waterschoot
Tekenaar: Eric Heuvel
Uitgever: Uitgeverij L
Aantal pagina’s: 104
Prijs: €22.95
Verschijningsdatum: 3 november 2020

Om het boek te begrijpen, zul je als Belg enigzins bekend moeten zijn met de activiteit van Nederland als koloniale macht. De Nederlanders zijn enkele eeuwen actief geweest als Europese kolonisator en deden dit met wisselend succes. Zo rond de helft van de negentiende eeuw had Nederland de Antillen (Aruba, Bonaire, Curacao en wat kleinere eilandjes) en Nederlands Guyana (Suriname) onder haar hoede. De kroon van het rijk was echter Nederlands-Indië, de gordel van smaragd.

Max Havelaar is een boek van de schrijver Multatuli. Het handelt over de ambtenaar Max Havelaar die wordt aangesteld als leidinggevende in het district Lebak op het eiland Java. Hier ontdekt hij dat de bevolking wordt platgedrukt in een eeuwenoud systeem waar ook de Nederlanders van profiteren. Hij licht diverse hoge ambtenaren en de regering in Den Haag in. Dan beseft hij dat deze niet geneigd zijn om hier iets aan te veranderen.

Max Havelaar is dan ook een typisch verhaal waarin een man in zijn eentje in opstand probeert te komen tegen het systeem. Met als enige doel om het juiste te doen. Het boek zou uiteindelijk een belangrijke rol spelen bij de bewustwording van het Nederlandse volk over de gang van zaken in de kroonkolonie en de onrechtvaardigheid hiervan.

Hoe goed is deze Max Havelaar-verstripping?

Ondanks het aanvankelijke cynisme moet ik als lezer toegeven dat Jos van Waterschoot een technisch knap werkstuk heeft afgeleverd. Deze bewerking van de roman is toegankelijker er leesbaarder dan de oorspronkelijke roman. Het is alleen jammer dat hij er niet in slaagt om een aansluiting te maken bij het jongere publiek. Daarover later meer.

Het bijgevoegde dossier vertelt meer interessante feiten over het leven van de schrijver Multatuli en Max Havelaar. Het leest alleen als een folder van de plaatselijke VVV. Dit dossier was ideaal geweest om de eerder genoemde link met een jonger publiek te maken.

Hier had je namelijk kunnen laten zien hoe de koloniale periode doorwerkt in het heden door bijvoorbeeld te verwijzen naar de protesten bij het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen van de voorbije zomer. Of wat te denken van het rapport dat nog voor het einde van 2020 zal verschijnen waarin het onderzoek staat van de Nederlandse oorlogshandelingen tijdens de politionele acties (1945-1949) in Indonesië?

Hierdoor blijft dit een ijdelheidsproject van de uitgever dat, los van de gebruikelijke boomers, niemand zal bereiken. En dat is zonde.

Eric Heuvel slaat weer toe

Gelukkig is daar ook nog Eric Heuvel. De 60-jarige tekenaar schudt in de herfst van zijn leven zijn veren als commerciële klare lijn-tekenaar van zich af en ontpopt zich meer en meer als een partij om rekening mee te houden. Hij wordt een man die ook iets wil zeggen met zijn werk.

Net zoals in De Meimoorden sijpelt het realisme meer en meer door in zijn tekeningen. Dat zie je niet alleen terug in de echo’s van mensen als Jack Davis die doorschemeren in zijn werk. Let ook eens op hoe de baardgroei en rimpels bij Max Havelaar tijdens het verhaal toenemen. Dit is een man die gegrepen is door zijn missie!

Max Havelaar is een fraai vormgegeven boekje geworden. Ondanks mijn bezwaren kun je niet ontkennen dat er kwaliteit is geleverd.