Het horrorgenre rijkt ver, van het paranormale tot fantasy en terug. Maar steeds vaker zien we aan het begin van een film een boodschap prijken als ‘gebaseerd op waargebeurde feiten’. Vaak gaat het dan over legendes (zoals Slender Man) of verhalen met een een bovennatuurlijk tintje (zoals The Conjuring-films). En toch moeten we de horror in de samenleving nooit ver gaan zoeken. True crime is een genre dat dan ook enkel aan populariteit wint.
Elke dag gebeuren gruwelijke dingen, maar door onze gewenning aan geweld beseffen we niet altijd welke impact dat heeft op mensen die echt zoiets meemaken. Het truecrimegenre is daar zowel een gevolg als een reactie op. De beste truecrimereeksen of -films herleiden de gebeurtenissen niet zomaar tot sensationeel entertainment. Vaak is daarom de dader maar een bijzaak, maar gaat het om de slachtoffers. Soms wordt een juridische, maatschappelijke of bureaucratische fout aan de kaak gesteld. Als het goed is, kan je ook wel eens niét gedeprimeerd achterblijven door de staat van de mensheid, maar net hoopvol dat er veel meer goeds dan kwaad in de wereld is. Een lange inleiding om te zeggen: laat het fictieve slasher- of spookgeweld ook een moment links liggen en zet je aan wat boeiende true crime.
De docu’s
I’ll Be Gone in the Dark
Deze docuserie vertelt het verhaal van Michelle McNamara en het onderzoek dat ze jaren voerde naar de East Area Rapist/Original Night Stalker/Visalia Ransacker. Ze spitte samen met een gemeenschap aan amateurdetectives het onderzoek van de politie uit, zocht zelf naar aanwijzingen, sprak met slachtoffers en bedacht theorieën. Tegelijk tonen de zes afleveringen hoe erg ze zich daarin vastbeet, waarom en hoe dat een impact had op haar. Die constante duisternis verergerde problemen die ze al had, die uiteindelijk tot een overdosis leidden. Maar zelfs na haar dood bleef haar werk nazinderen. Maanden na de release bracht HBO ook nog een special uit met gebeurtenissen die later kwamen. Een geweldige gemaakte, respectvolle maar ook spannende reeks die blijft hangen.
Te bekijken op Streamz.
The Keepers
In november 1969 verdween zuster Cathy Cesnik nadat ze naar huis ging van haar job als leerkracht in een katholieke school. Twee maanden later werd haar lichaam gevonden in een vuilnisbelt. Er is nooit iemand gearresteerd, maar dat wil niet zeggen dat er geen vermoedens zijn van wie de dader was. Meer dan 20 jaar werd er weinig naar de zaak omgekeken, tot één vrouw een getuigenis aflegde en twee andere die nog altijd begaan waren met hun vroegere lerares. The Keepers stelt de betrokkenheid van de kerk in vraag en toont hun macht, maar ook die van mensen die samen gerechtigheid willen. De niet-chronologische structuur van de serie onderscheidt het van veel andere en zorgt tegelijk voor spanning en een groeiend gevoel van onbehagen. Voor mij een van de beste truecrimereeksen die ik al zag.
Te zien op Netflix.
Als je ons kan horen
De grootste gruwelzaak uit de Belgische geschiedenis kan iedereen wel opnoemen, ongeacht hoe oud die is. In 1995 en 1996 verdwenen zes meisjes spoorloos, op weg naar huis of naar vrienden. Maanden gingen voorbij zonder spoor. En toen herinnerde er zich iemand dat ze een verdachte bestelwagen hadden gezien. De vierdelige Canvas-reeks Als je ons kan horen draait niet om Marc Dutroux, maar om wat zijn daden hebben veranderd in de maatschappij. Hoe langer de meisjes vermist waren, hoe wanhopiger de ouders werden en hoe kwader het volk. De reeks schetst een beeld van hoe het toen allemaal gelopen is en laat verschillende partijen aan het woord, onder wie de pers en betrokken onderzoekers van toen. Het trieste ‘hoogtepunt’ van die periode was de Witte Mars, waarbij honderdduizenden Belgen de straat op trokken om verandering te eisen. Een zwart hoofdstuk voor ons land dat niemand onberoerd laat.
Te zien op Canvas en VRT NU.
Making a Murderer
Als er een serie was die true crime op de kaart zette, dan is dat wel Making a Murderer. Steven Avery werd in 2003 vrijgelaten uit de gevangenis nadat DNA-bewijs aantoonde dat hij niet de dader was van een verkrachting. Hij zat er al 18 jaar. Al snel steken geruchten de kop op dat de lokale politie al lang wist dat hij onschuldig is, en Avery spande dan ook een rechtszaak aan. Maar net dan wordt Avery beschuldigd van een nieuwe misdaad: de moord op een fotografe die zijn familie bezocht op de dag dat ze verdween. Werd hij weer valselijk beschuldigd? Of zijn nu wel de stoppen doorgeslagen? Making a Murderer toont hoe vatbaar voor interpretatie zaken zonder hard bewijs zijn en hoe fragiel het rechtsysteem is als er machtsposities of tegengestelde belangen in het spel zijn. Een geweldig fascinerende en daardoor ook spannende reeks die ook nog een vervolg kreeg en nog meer vragen oproept.
Te bekijken op Netflix.
The Jinx
Een reeks die even succesvol als controversieel was. The Jinx focust op Robert Durst, een man die in zijn directe omgeving te maken kregen met moorden en verdwijningen, van zijn vrouw, en auteur en zijn buurman, maar zelf altijd enige betrokkenheid ontkende bij twee ervan en was vrijgesproken van de derde. Hij had nooit willen meewerken met de pers, totdat hij een regisseur de kans gaf voor een interview omdat hij zijn debuutfilm goed vond. Urenlang spraken ze met elkaar over verschillende jaren, en de reeks wisselt dat interview af met oude nieuwsbeelden, reconstructies en een soort making-of van de regisseur. Het meest spraakmakende aan de reeks is dat die leidde tot een doorbraak in de zaak, maar de makers kregen ook kritiek omdat ze informatie zouden achtergehouden hebben om zo publiciteit te krijgen. Een serie om je kritische zelf op scherp te stellen.
Te bekijken op watchdocumentaries.com.
Unsolved Mysteries
Deze voortzetting van een immens populair Amerikaans programma dat liep van 1987 tot 2010 werd in 2020 in een nieuw jasje gestopt door Netflix. Elke aflevering van deze reeks behandelt één onopgelost mysterie, van paranormale zaken tot moorden. In tegenstelling tot de originele reeks gaat deze wereldwijd op zoek naar zaken. Zowel de originele makers als Stranger Things-bedenker Shawn Levy werken eraan mee. Als je graag wat meedenkt met een zaak en graag true crime in kleine beetjes hebt, is dit misschien iets voor jou.
Te bekijken op Netflix.
De fictie
The Investigation
Deze zesdelige miniserie volgt de Deense rechercheur Jens Møller, die de moord probeert op te lossen van de Zweedse journaliste Kim Wall. Zij verdween nadat ze een interview deed in een duikboot met de man die het vaartuig zelf gebouwd had. Ook hier kwam ‘de duikbootmoord’ in de media, maar The Investigation blijft van sensatie ver weg. We volgen de hele tijd de rechercheurs die er alles aan doen om de dader te kunnen veroordelen. Een geweldige en spannende fictiereeks die aanvoelt als een documentaire en mooi is in haar eenvoud.
Te bekijken op VRT NU.
Unbelievable
Een miniserie die, toegegeven, heel zwaar is om te bekijken, maar zo geweldig goed gemaakt. De jonge Marie wordt verkracht in haar appartement, maar legt tegenstrijdige verklaringen af en wordt daarvoor veroordeeld. Enige tijd later onderzoeken twee rechercheurs een gelijkaardige zaak en vinden ze een spoor dat misschien naar Marie leidt. Unbelievable is gebaseerd op een nieuwsartikel over de echte Marie, en die gevoeligheid is goed overgebracht naar het kleine scherm. De reeks is ook nog spannend en schitterend geacteerd. Opnieuw denk je haast dat dit een documentaire is.
Te bekijken op Netflix.
Zodiac
Geen toplijst over true crime zonder een van de bekendste onopgeloste zaken in de geschiedenis. De Zodiac Killer vermoordde in de jaren 60 en 70 7 of meer mensen, maar zijn identiteit kon nooit bevestigd worden, ondanks zijn spelletjes met de politie en media, waarbij hij zelf raadsels en tips naar hen stuurde om hen te ‘helpen’. Deze slowburn film van David Fincher lijkt ook net een documentaire, ware het niet dat een paar van de bekendste Hollywoodacteurs erin meespelen. Jake Gyllenhaal, Mark Ruffalo en Robert Downey Jr. zijn perfect gecast als het trio dat cruciaal was in het vinden van verdachten. Er werd nooit iemand veroordeeld, maar net als je denkt dat het nu ook wel niet meer zal lukken, verrast het echte leven je. Als Fincher een vervolg wil maken, zijn we daar zeker niet tegen.
Te bekijken op Netflix.
Voor truecrimefans die nadien iets lichters willen
De volksjury
Voor een truecrimeformat van eigen bodem moet je bij De volksjury zijn. Vriendinnen Laura en Silke hebben een bijzondere fascinatie voor moorden en verdwijningen. Ze bespreken opvallende zaken in hun podcast en doen dat vooral op een ‘onverantwoorde’ manier, zoals ze zelf aangeven. Speculeren, aanwijzingen bespreken, een mopje placeren, ze doen het allemaal. Met groot succes, want naar elke aflevering luisteren zo’n 20.000 mensen. Er is ondertussen ook een boek, dat ik ook op mijn boekenplanken heb liggen.
De podcast is te beluisteren op elke podcast-app en het boek is overal te koop.
Buzzfeed Unsolved: True Crime
Over een guilty pleasure gesproken, deze webserie heeft me al redelijk wat doen lachen. Net zoals bij De volksjury bespreken twee vrienden moordzaken en verdwijningen. Bij Unsolved gaat het wel om onopgeloste zaken en is er een duidelijke dynamiek tussen hosts Ryan en Shane. Ryan is de complotdenker, Shane de scepticus. De ene gaat meestal helemaal op in een zaak, terwijl de andere die droogweg onderuit probeert te halen. Nog net iets grappiger is zusterreeks Supernatural, waarbij het duo naar zogezegd bezeten plaatsen gaan en bewijs van het bovennatuurlijke proberen te verzamelen. Als je even genoeg hebt van true crime, is dat een ideaal alternatief.
Te bekijken op YouTube.
