Na de breuk met traditie die het vijfde seizoen ons bood, zien we dit jaar de dames van de Litchfield-gevangenis terug achter slot en grendel. Op het einde van vorig seizoen zagen we dat veel van de cast gescheiden werd, wat ertoe leidt dat er dit seizoen nieuwe vriendschappen ontstaan, nieuwe rivaliteiten uitbreken, en dat we enkele vertrouwde gezichten zullen moeten missen. Enkele van de personages zijn er zelfs in geslaagd om te ontsnappen, de vraag is nu of die poging succesvol was.

Speeltijd is voorbij

Als je dacht dat het gevangenisleven zwaar leek in de vroegere seizoenen, wacht er een akelige verrassing in seizoen zes. Nu de dames vastzitten in Litchfield-max security, zijn de regels strenger, de bewakers agressiever en de medegevangenen nog dodelijker. Het beetje luxe dat de gevangenen hadden in minimum security is nu weg. Geen enkel personage draagt nog make-up en de tijd toen ze nog iets van de buitenwereld konden zien als ze buiten mochten rondlopen is ook voorbij. De bewakers blijken niet vergevingsgezind om te gaan met gevangenen die al eens een rel durven schoppen, waardoor sommigen nu in een lastig parket terechtkomen.

De gevangenis is ingedeeld in verschillende celblokken. Elk blok heeft een ander kleur van uniform, en andere regels. Elke celblok heeft een ander dreigingsniveau. Oude, zieke, en over het algemeen ongevaarlijke gevangenen komen in het celblok met het laagste niveau terecht, de zwaardere criminelen worden verspreid over de hogere niveaus. Dan is er ook nog de SHU of eenzame opsluiting, voor wie volgens de bewakers écht onhandelbaar is.

Verdelen en heersen

Door dit systeem werken blokken een beetje als bendes, met elk hun leiders, soldaten en illegale handeltjes. Twee van de blokken in het bijzonder hebben de meeste zware criminelen en illegale activiteiten. Net als in vorige seizoenen zijn niet alle bewakers even zuiver op de graat en zijn sommigen bereid om een oogje dicht te knijpen wanneer het aankomt op illegale smokkel, in ruil voor een dienst in hun voordeel. Zoals enkel Orange is the New Black dat kan, zal je doorheen het zesde seizoen vaak de vraag stellen wie nu de slechteriken zijn, de bewakers of de gevangenen.

De cast zit verspreid over de celblokken, waardoor sommige personages weinig tot geen interactie hebben met bepaalde anderen. Dit daagt bij momenten de conventies van de serie uit en geeft nieuwe vriendschappen de kans om te ontstaan. Sommige castleden die in vorige seizoenen belangrijk waren, zijn dit seizoen opmerkelijk afwezig. Enkelen zijn wel te zien, maar krijgen amper één zin tekst vooraleer ze verdwijnen voor de rest van het seizoen. Dit laat dan wel weer wat ruimte vrij voor toevoegingen, want de cast was intussen al vrij groot aan het worden na vijf seizoenen, wat het ook alsmaar moeilijker maakt om iedereen voldoende verhaal en screentime te bieden.

Met de verhuis naar een nieuwe gevangenis komen er natuurlijk ook nieuwe gevangenen in de spotlight. Het wordt al snel duidelijk wie de grote spelers zijn in de celblokken, en hun verhalen zien uitspelen is een van de leukste aspecten van dit seizoen. De twee zwaarste blokken hebben elk hun leider en kapiteins die de boel runnen, en er heerst een zekere rivaliteit, die soms situaties kan laten escaleren.

Waar twee kijven, hebben twee schuld

De oude cast mag zich intussen verantwoorden voor de gebeurtenissen tijdens de rellen. Alle deelnemers van de rellen worden ondervraagd in een poging om uit te zoeken wie verantwoordelijk is voor welk deel van de rellen. Dit maakt wantrouw en verraad een rode draad doorheen heel het seizoen, aangesterkt door de bendeoorlog tussen verschillende celblokken. Niet elke gevangene is erop uit om vriendjes te maken, velen maken connecties voor bescherming en gemak, en dit seizoen maakt dat maar al te duidelijk.

Orange zou Orange niet zijn zonder de humor, en die is weer uitstekend dit seizoen. Sommige hoogtepunten zijn Black Cindy en Flaca die hun eigen radioshow mogen hosten, en CO Luscheck die een aerobics dansles geeft. Sommige van de betere afleveringen laten je bij één moment tranen lachen om je tien minuten later tranen te laten huilen. Orange is the New Black is, voor mij persoonlijk, een van de weinige series die mij zoveel emoties laat voelen doorheen één aflevering.

De serie heeft ook dit seizoen weer een mooie balans tussen luchtige comedy en gruwelijke drama. Ze weet mooi haar krachten uit te spelen en enkele van de valstrikken van het vorige seizoen te vermijden, door een verhaal te vertellen dat terug de structuur heeft die we gewoon zijn uit de eerdere seizoenen.

Niet enkel de gevangenen moeten hun demonen weten te overwinnen, ook cipiers hebben trauma’s moeten doorstaan vorig seizoen. Hier worden we regelmatig aan herinnerd doorheen het verhaal, waarin de bewakers intussen ook belangrijke spelers geworden zijn. Orange gaf ons nooit veel redenen om sympathie te voelen voor de bewakers, die vaak even erg lijken te zijn als de mensen die ze bewaken. Ook dit seizoen zal je soms walgen van de acties die sommigen uitvoeren, en zo hebben we het graag.

Één van de boeiendste kanten van Orange is the New Black is voor mij altijd de wijze van een verhaal vertellen door flashbacks geweest. Piper is al lang niet meer het hoofdpersonage van de reeks, en veel van de personages, nieuw en oud, krijgen dit seizoen opnieuw afleveringen waarin de flashbacks volledig aan hen gewijd zijn. Dit helpt om nieuwe personages, die intussen geen vijf jaar tijd hebben gehad om zichzelf te ontwikkelen, toch vrij snel een eigen persoonlijkheid en duidelijke motivaties te geven. Ook sommige van de oudere personages krijgen dit seizoen eindelijk een beetje meer achtergrond. De balans tussen oud en nieuw wordt mooi onderhouden waardoor geen enkel personage meer of minder belangrijk lijkt dan een ander.

Ook onder oude bekenden zijn er soms nieuwe, duistere kantjes te vinden die ons een oncomfortabel gevoel nalaten. Naast het comedy-element heeft Orange nooit schrik gehad om de harde, soms gruwelijke, kanten van de realiteit te tonen en dat is dit seizoen niet anders. Opgebouwde sympathie uit vorige seizoenen kan soms snel verdwijnen wanneer we personages domme keuzes zien maken waarvan we vanuit onze zetel al kunnen voorspellen dat ze slecht zullen aflopen. Andere personages blijven hun heerlijke zelf, inclusief al hun foutjes. Tegen het eind van dit seizoen waren er enkele personages waar ik vroeger onverschillig over was, maar waarvoor ik nu een bepaalde sympathie heb opgebouwd vanwege de gebeurtenissen doorheen dit seizoen.

Hoe sterk het verhaal ook in elkaar zit, soms waren er toch merkbare missers. Zaken die duidelijk bedoeld zijn om een emotionele impact te hebben op de kijker, maar die té geforceerd aanvoelen en soms volledig uit het niets lijken te komen. Ook niet elke verhaallijn is even geslaagd als ze bedoeld was, en hier en daar was er een moment waarop een aflevering mijn aandacht begon te verliezen door te lang rond de pot te draaien. Gelukkig gebeurt dit maar enkele keren doorheen de dertien afleveringen, die doorgaans nog even kwalitatief zijn als hun voorgangers.

De kooi zit vol

Er spelen zich veel verhalen af door elkaar, waarbij geen enkel personage écht het voortouw lijkt te nemen. Sommige verhalen zijn luchtiger terwijl andere heel serieus zijn en er soms zelfs in slagen een knipoog naar de actualiteit te geven. Door deze structuur voelt een seizoen van Orange een beetje als een heel lange film. Gelukkig zijn de scripts even strak als ze ooit waren, en toont de enorm getalenteerde cast zich van haar beste (en soms ook slechtste) kant.

Seizoen zes beantwoordt de meeste vragen die kijkers zullen gehad hebben na het vijfde seizoen, om ruimte te maken voor een hoop nieuwe vragen doorheen dit seizoen. Tegen het einde zullen de meeste beantwoord zijn, maar er wordt ook genoeg opengelaten om kijkers al te doen verlangen naar een zevende jaargang in de Litchfield-gevangenis.

Orange is the New Black seizoen 6 is vanaf 27 juli te zien op Netflix.