Vertegenwoordiging. Wanneer het op een goede manier gebeurt, dan kan het iets buitengewoon prachtigs zijn. Zelfs vandaag, in 2018, is het nog steeds even belangrijk. Zo ook voor de LGBTQ-gemeenschap. Want hoe meer je ons vertegenwoordigt, hoe meer de mensen er gewoon aan worden. Hoe meer de mensen kunnen zien dat er absoluut niets mis mee is. Dat het gewoon deel uitmaakt van wie we zijn. En als het om transgenders gaat: hoe meer de mensen gaan begrijpen dat we mentaal niet ziek zijn, maar dat we gewoon zijn geboren met een lichamelijke afwijking. Dus ik vroeg me af, hoe zit het nu met de vertegenwoordiging van transgenders in videogames?
Dit opiniestuk werd ons ingezonden door een lezer die bij ons bekendstaat onder het pseudoniem Ellen. Op haar vraag en om haar privacy als niet-geoute transgender-gamer te beschermen, werd haar echte naam niet gebruikt om dit artikel te publiceren.
Nyota Uhura
Een van mijn meest favoriete verhalen omtrent vertegenwoordiging, is het verhaal van actrice Whoopi Goldberg. Toen ze nog maar een negenjarig meisje was, zag ze Uhura op de brug van de U.S.S. Enterprise en begon meteen door haar huis te rennen. “Kom hier, mama, iedereen, kom snel, kom snel! Er is een zwarte vrouw op TV, en ze is geen kamermeid!” riep ze enthousiast. Dit liet haar zien dat ze meer kon bereiken dan ze had verwacht. Dat ze hoger moest, en kon mikken. Want Nyota Uhura was een officier op de brug van de Enterprise, en ze was iemand zoals zij. Met dit in haar achterhoofd is Goldberg een van de meest bekende actrices van de wereld geworden. Iemand die niet enkel genomineerd is geweest voor een Oscar, maar dat beeldje ook mee naar huis heeft mogen nemen. Vertegenwoordiging maakt dus wel zeker een verschil.
Uiteindelijk kan je niet omheen het simpele feit dat er bijzonder weinig transgenderpersonages in videogames zijn.
Vice publiceerde onlangs een opiniestuk genaamd The Transgender Icon of Final Fantasy VII. Geheel onverwacht ging het over Sephiroth, de antagonist van deze game. Hoewel de schrijfster een diepgaand argument neerzet, blijft het een perspectief waar ik me niet in kan vinden. Ik kan het de schrijfster echter niet kwalijk nemen dat Sephiroth voor haar een onbegrepen held is geworden. Het is een bijzonder complex personage dat de volledige game worstelt met een Oedipuscomplex van formaat. En uiteindelijk kan je niet omheen het simpele feit dat er bijzonder weinig transgenderpersonages in videogames zijn. Zo kan ik uiteindelijk maar drie personages bedenken uit een recente AAA-videogame die het waard zijn om te vernoemen. Hier heb ik het over Erica Anderson van Catherine, Ned Wynert uit Assassin’s Creed: Syndicate en Miranda Comay van Watch_Dogs 2. Drie personages uit relatief recente games.
Ondanks dit feit zijn transgenderpersonages zeker en vast geen nieuw fenomeen in de industrie. Zo heb je bijvoorbeeld Poison, uit de Final Fight-franchise. Zij is een cis-personage dat men in het westen transgender heeft gemaakt, enkel en alleen omdat het niet oké was dat een speler met een mannelijk personage tegen een vrouwelijk personage moest vechten. En dan heb je ook nog Birdo, bijvoorbeeld. Je weet wel, dat roos geval met het strikje uit Super Mario Bros 2. Haar naam is Catherine, trouwens. Al verkiest ze dat men haar ‘Cathy’ noemt. Maar dan heb je nog de token transgenderpersonages, zoals Hainly Abrams van Mass Effect: Andromeda. Of Mizhena van Baldur’s Gate. Twee personages die enkel en alleen bestaan om transgender te zijn. Neem nu Hainly. Je zegt nog maar goedendag tegen haar, of ze begint bijna direct te brabbelen over hoe ze vroeger Stephan werd genoemd.
Seksisme is geen representatie
Ik kan het die schrijfster van Vice zeker niet kwalijk nemen dat ze zo hard haar best heeft gedaan om representatie te vinden.
Natuurlijk, niet alle one-off personages zijn slecht geschreven. Zo heb je bijvoorbeeld één van de Beauty Trainers in Pokémon X & Y. Beauties vertegenwoordigen het stereotype van een valley girl, een supermodel in mooie kleren. Nu, een van die beauties vertelt de speler dat ze “nog geen half jaar geleden een Black Belt was geweest” en “dat het een indrukwekkende transformatie is, niet?”. Geen al te abnormale zin, mocht de Black Belt-trainer class niet exclusief uit gespierde mannen bestaan. Het was subtiel, en zeer respectvol. Ik weet niet voor hoelang, maar zij was voor een veel te lange tijd zogezegd het enige transgenderpersonage in AAA-gaming. Zelfs in de media was ze het enige personage waar iemand in die tijd een artikel over had geschreven. Die Beauty, en de goede ontvangst in de gaminggemeenschap, waren dus bijzonder belangrijk voor me. Dus ja, ik kan het die schrijfster van Vice zeker niet kwalijk nemen dat ze zo hard haar best heeft gedaan om representatie te vinden. Hetzelfde geldt voor twee schrijfsters van The Mary Sue, die nog langer geleden een artikel hebben geschreven over hoe Samus Aran van Metroid een transvrouw is.
Dan heb je nog de artikels, en opiniestukken, die het over personages zoals Naoto Shirogane van Persona 4 hebben. In het begin van dat spel is Naoto een jonge vrouw die zich gedwongen voelt om zich als man te vermommen. Dit doet ze omdat ze bang is dat niemand haar ernstig gaat nemen als detective. Janeva van Horizon: Zero Dawn is nog een ander voorbeeld van zo’n personage: hij is als een vrouw geboren, maar is zich uiteindelijk als een man beginnen identificeren. Niet omdat hij dat wou, maar omdat geen enkele vrouw de Carja-bepantsering mag dragen. Bridget van Guilty Gear is een derde voorbeeld. Hij is een jongen die men als een meisje heeft opgevoed, maar die zich nog steeds als een jongen identificeert. Uiteindelijk zijn dit drie personages die men zeker niet transgender kan noemen. Naoto en Janeva zijn het slachtoffer van seksisme. Zoals Mulan. Bridget is een slachtoffer van kindermisbruik.
Verandering hou je niet tegen
Transgenderpersonages zijn dus zeldzaam. Men kan ze de Shiny Pokémon van LGBT-personages noemen.
Transgender-personages zijn dus zeldzaam. Men kan ze de Shiny Pokémon van LGBT-personages noemen. Wat misschien nog zeldzamer is, zijn trans hoofdpersonages in AAA-gaming. Mocht The Protagonist van Saints Row er niet zijn, dan zouden ze zo goed als onbestaande zijn. Technisch gezien, dan toch. Want waar The Protagonist in het eerste spel een man is, kun je ervoor kiezen om het tweede spel als vrouw te spelen. Na de gebeurtenissen van het eerste spel, word je in Saints Row 2 wakker in de ziekenboeg van een gevangenis. Door de wonden die je in het eerste spel op hebt gelopen, heeft de dokter van die gevangenis je zo goed mogelijk opgelapt. Dit is de verklaring waarom het personage als een vrouw wakker wordt. Later, wanneer The Protagonist bekenden ontmoet, wuiven ze het weg door hen te laten vragen of ze iets nieuws met hun haar hebben gedaan.
Een flauwe uitleg om te verklaren waarom je plotseling als vrouw kan spelen, dus. Het goede nieuws is wel dat er plastische chirurgen in de gamewereld zijn, waarbij je heel je uiterlijk kan laten aanpassen. Inclusief je geslacht. Dus ja, The Protagonist kan een gedwongen geslachtsverandering ondergaan. Waardoor ze een man is in een vrouwenlichaam, maar het kan ze niet veel schelen. Of ze kunnen een geslachtsverandering ondergaan. Beide opties houden in dat The Protagonist technisch gezien transgender kan worden genoemd. Al wou ik dat “technisch gezien” er niet bij had moeten staan.
Verandering zal komen, of mensen het nu willen of niet.
Spijtig genoeg is niet iedereen van mening dat representatie belangrijk is. Mij goed. Iedereen heeft recht op zijn mening. Ik ga er hoegenaamd niet mee akkoord, maar c’est la vie. Het beste dat we kunnen doen, is om onze stemmen te laten horen en om weldoordachte argumenten naar voren te brengen. Verandering zal komen, of mensen het nu willen of niet. Toch denk ik dat zelfs die mensen niet zouden kunnen ontkennen dat het gebrek aan transgenderpersonages een enorme verspilling van potentieel is. Zo zijn er twee populaire websites waar ik over de jaren heen prachtige verhalen heb kunnen lezen. Verhalen over opgroeien, zelfontdekking, en liefde. Maar ook over verschrikkelijke tragedies en nachtmerries van horrorachtige proporties.
Indies aan het voortouw
Oké. Het is een beetje deprimerend om na te denken over transgenderrepresentatie in videogames. Mocht dat handjevol personages er niet zijn, dan zou de TG-gemeenschap hun vertegenwoordiging in Rule 63 fan art moeten gaan zoeken. Het is een beetje triestig hoe een groot aantal lijsten van LGBT-personages het moeten hebben van nevenpersonages, drag queens, personages zonder naam en personages zoals Vivian in Paper Mario. Een lijst van de IGN-staff, over wie hun meest favoriete LGBT-personages zijn, bevat enkel Vivian en Ned Wynert. Nog een IGN-artikel, over LGBT-representatie in het algemeen, heeft het bijna exclusief over die eerste drie letters van het acroniem. Niet veel soeps, dus. Gelukkig kunnen we wel rekenen op indie-ontwikkelaars. Zo is er een game, Ninja Pizza Girl, waar het hoofdpersonage een pizza moet gaan leveren bij een transvrouw. Ze is nog niet lang een vrouw en voelt zich nog steeds niet goed genoeg in haar vel om zich zo te presenteren. Het hoofdpersonage stelt haar gerust en troost haar. Een korte, maar zeer hartverwarmende scene.
Een andere indie-ontwikkelaar is Deconstructeam. Via Devolver Digital hebben ze The Red Strings Club uitgebracht, een spel waarin ze volop voor diversiteit zijn gegaan door er onder andere een transvrouw in te schrijven. Maar zoals je misschien al wel kan raden, is er controverse rond dit personage ontstaan. Niet door de gebruikelijke verdachten, verrassend genoeg, maar wel door een schrijfster van Waypoint. Nu, dat controversieel personage is Larissa. In de game wordt haar deadname gebruikt als een wachtwoord door haar lief. Gezien dat lief expres als een eikel is geschreven, was het ook de bedoeling dat dit als onbeschoft werd beschouwd. Enter Waypoint.
Op Waypoint verschijnt een artikel dat Deconstructeam valselijk beschuldigt van transfobie.
Daar verschijnt een artikel dat Deconstructeam valselijk beschuldigt van transfobie. De algemene boodschap van het artikel is dat het niet oké was om de deadname van iemand te gebruiken. Met als gevolg dat de ontwikkelaar en Devolver Digital lastig werden gevallen. Uiteindelijk is een teamlid van die ontwikkelaar naar voren gekomen en heeft ze in een draadje op Twitter haar kant van het verhaal, als transvrouw, neergepend. Een kant van het verhaal dat Waypoint dus niet in hun artikel had verwerkt. In dat draadje maakt ze dan ook duidelijk dat de game gemaakt werd om zoveel mogelijk mensen te vertegenwoordigen en om hun achtergrond zo goed mogelijk te respecteren.
De situatie vandaag
Als dit de manier is waarop men reageert op een diep snijdend verhaal over een transgenderpersonage, hoe kunnen we dan ooit verwachten dat spelontwikkelaars de gemeenschap wil representeren in hun games? Ze hebben het sowieso al moeilijk genoeg om de LGBT-gemeenschap te vertegenwoordigen. Zie maar naar hoe een aantal mondige gamers reageerden op de E3-trailer van The Last of Us Part II. Het was eigenlijk een pracht van een kortfilm, die trailer. Een kortfilm waarin we een ontroerende scene hebben gezien van een jonge vrouw die zich ongemakkelijk voelde op een feestje, met daartussen een scène waarin diezelfde jonge vrouw een meedogenloze overlever is. En toch waren een aantal gamers beginnen klagen over de “SJW-agenda” van Naughty Dog. Trouwens, de transgendergemeenschap heeft geen enkele vertegenwoordiging gekregen tijdens de E3 dit jaar. Of je moest Erica meerekenen, een nevenpersonage dat in een speciale E3-trailer van Catherine: Full Body zat. Een trailer die een week of zo voor E3 op het internet was gegooid.
Als het er op aankomt, dan wil ik niet dat spelontwikkelaars zich gedwongen voelen om de transgendergemeenschap te vertegenwoordigen. Ik wil gewoon van hen voelen dat ze om ons geven. Dat ze niet denken dat het genoeg is om een token personage te ontwerpen. Ik wil me voelen alsof ik belangrijk genoeg ben om op een deftige manier vertegenwoordigd te worden. Natuurlijk zijn er ontwikkelaars die zo denken. Anders zouden we geen personages zoals Miranda Comay en Ned Wynert hebben. Twee personages van Ubisoft, waarvoor dank. Maar wanneer Vivian één van de twee personages is in een lijst van IGN’s meest favoriete LGBT-personages, dan begin ik toch wel te twijfelen. Wat toch jammer is, gezien de recente push voor diversiteit en inclusiviteit.
