Velen hebben wel een Twilight-fase gehad, ook ik was ooit een Twihard. In de loop der jaren is de mening van veel mensen over de filmreeks vaak veranderd, ook die van mij. Destijds was het best cool, maar hoe meer films er kwamen, hoe meer ze een negatieve bijtoon kregen. Of je er nu voor of tegen was, niemand kan ontkennen dat de Twilight-films een echt fenomeen waren. Het is vandaag 10 jaar geleden dat de eerste film Twilight uitkwam, dus is het tijd voor een terugblik.
Het startschot
De bron
Twilight draaide natuurlijk rond de tiener Bella Swan die in het slaperige stadje Forks verliefd wordt op de vampier Edward Cullen.
Zoals de meeste franchises tegenwoordig was ook de Twilight-saga gebaseerd op boeken. Voor wie het vergeten is: die draaiden rond de tiener Bella Swan die bij haar vader ging wonen in het slaperige stadje Forks en daar uiteindelijk verliefd werd op de vampier Edward Cullen. Auteur Stephenie Meyer bracht in 2005 de eerste in de reeks uit en die was meteen een schot in de roos, commercieel gezien dan. Binnen een maand stond hij op de New York Times-bestsellerlijst, maar de recensenten waren niet unaniem positief. Toch konden vooral tieners niet genoeg krijgen van de donkere romance en dus kocht productiebedrijf Summit Entertainment de filmrechten van de reeks.
Uiteindelijk zouden er vijf films komen maar het begon allemaal bij Twilight in 2008. Regisseur Catherine Hardwicke zou aan het roer staan, die destijds bekend was van de film Thirteen. Schrijfster Melissa Rosenberg werd aangesteld om het script te schrijven na haar succes met Step Up. Samen met Stephenie Meyer zorgden ze voor de adaptatie van het boek naar een screenplay. Maar waar de lezers vooral geïnteresseerd in waren, was de cast. Want het is een ding om de inhoud van het boek goed te vertalen naar het grote scherm, maar als de acteurs volledig verkeerd gekozen zijn, kan het natuurlijk nooit lukken. Gelukkig is dat goed gekomen.
Het grote scherm
De eerste die gecast werd, was de toen 17-jarige Kristen Stewart. Voor mij was ze destijds onbekend maar ze was al van jongs af aan bekend en gelauwerd om haar rollen in onder andere Panic Room en Speak. Ze stond op de set van Adventureland toen Hardwicke haar opzocht voor een screentest. Zij was meteen overtuigd dat ze hun Bella gevonden hadden. Moeilijker was het casten van Edward. Uiteindelijk kreeg Robert Pattison de rol door geluk bij een ongeluk. Hij speelde daarvoor een kleine rol in de film Vanity Fair met Reese Witherspoon maar die werd er uiteindelijk uitgeknipt. De casting director voelde zich zo schuldig dat ze hem voorstelde aan Hardwicke voor wat uiteindelijk Twilight zou worden.
Hardwicke ging af op de intuïtie van Kristen Stewart en gaf Pattinson de rol.
Na de eerste screentest met hun beiden was Stewart ervan overtuigd dat Pattinson Edward moest spelen. Hardwicke ging af op de intuïtie van haar lead and gaf hem de rol. Aanvankelijk gingen de fans niet echt akkoord met zijn casting maar dat tij keerde wel toen de film uitkwam. Jong talent Taylor Lautner vulde het derde deel van de liefdesdriehoek in als Jacob Black, die eigenlijk pas belangrijk zou worden in de tweede film. Maar alle zaadjes voor het succes van de reeks werden dus al geplant in die eerste film en dat zou zijn vruchten afwerpen.
Nog voor de film uitkwam, was hij eigenlijk al een succes. Zoals we wel meer zien bij boekadaptaties was de voorverkoop gigantisch. Alle fans wilden dan ook zien of de film hun favoriete boek eer zou aandoen. Dat was toen zeker het geval. De chemie tussen Pattinson en Stewart werkte echt op het scherm en ook het verhaal zelf werd trouw naar het scherm vertaald. Regisseur Catherine Hardwicke voegde daarboven nog een zeker rock-‘n-roll-gehalte toe aan de film, zeker geholpen door de uitstekende score van Carter Burwell. Wereldwijd bracht de film dan ook bijna 400 miljoen dollar op en het startschot was gegeven voor de franchise die we vandaag kennen.
The good, the bad and the impact
De Twilight-reeks heeft zowel goeie als minder goeie gevolgen gehad, maar de impact van de reeks op de filmindustrie is niet te ontkennen.
The good
Twilight was de eerste moderne filmreeks met een vrouw in de hoofdrol en effende het pad voor reeksen als The Hunger Games.
Een van de grootste verwezenlijkingen van de reeks, voor mij, is dat jonge meisjes eindelijk als een volwaardig filmpubliek werden gezien. De film was voornamelijk op hen gericht (natuurlijk gingen jongens en volwassenen ook kijken) door de vrouwelijke hoofdrol en dat was toch nieuw. Meisjes hadden wel degelijk koopkracht, wat zeker het pad effende voor reeksen zoals The Hunger Games en Divergent. Twilight was dan ook de eerste moderne filmreeks met een vrouw in de hoofdrol. (Alien telt jammer genoeg niet meer mee als modern.) Ook dankzij regisseur Catherine Hardwicke zullen wel wat meisjes en vrouwen geïnspireerd geweest zijn. Door een vrouw aan het roer van zo’n blockbuster te zien, zijn ze haar misschien gevolgd. Dat andere aspecten van de film dan weer minder feministisch waren, zien we straks, maar toch verdienen ze daar wel wat krediet voor.
De carrière van heel wat acteurs in de film kwam pas echt van de grond na hun passage in Twilight, met name die van Kristen Stewart en Robert Pattinson. Ze werden bijna overnight wereldsterren en daar konden ze zelf soms moeilijk mee om. In latere jaren was ik niet zo onder de indruk van hun prestaties in de reeks zelf, maar ik had wel door dat dat eerder aan het materiaal lag dan aan hen. Intussen hebben ze beiden een schitterend palmares uitgebouwd door hun intrigerende projectkeuzes.
Kristen Stewart is een van de interessantste actrices van haar generatie geworden. Ze kreeg zelfs een César voor haar rol in Clouds of Sils Maria. Daarnaast schitterde ze onlangs in films als Equals, Certain Women en Personal Shopper. Robert Pattinson maakte er nooit echt een geheim van dat hij niet altijd met volle goesting op de set van de latere Twilight-films stond en wou dus snel wat anders proberen. Ook hij heeft een carrière om trots op te zijn met films als Cosmopolis, The Rover en onlangs nog Good Time en High Life.
Maar ook de supporting cast heeft heel wat sterren opgeleverd. De films hadden nooit zo goed gewerkt als Billy Burke (Revolution, Zoo) niet Bella’s sarcastische vader had gespeeld. Hij werd toen echt bekend bij het grote publiek. De relatie tussen Bella en Charlie was dan ook een van mijn favoriete dingen aan de eerste film. Zijn rol in de volgende films werd kleiner, maar we konden altijd op hem rekenen voor een sarcastische opmerking. En dat was soms broodnodig. Taylor Lautner was vlak na de films erg populair maar dat is de laatste tijd wel verminderd.
Bij de Cullens waren het vooral de ouders, gespeeld door Elisabeth Reaser en Peter Facinelli, die op de liefde van het publiek konden rekenen. Iedereen wilde zo’n coole ouders als zij. Facinelli werd intussen nog bekender door zijn rol in Nurse Jackie en zat onlangs nog in Supergirl. Reaser maakte onlangs furore in The Haunting of Hill House. De Cullen-kinderen hebben nooit echt het grote succes gekend. Maar de meest onverwachte ster die uit de Twilight-films gekomen is, moet toch Anna Kendrick zijn. Zij speelde Jessica, de overenthousiaste vriendin van Bella, die in volgende films minder belangrijk werd. Een jaar na Twilight stapte Kendrick pas echt in de spotlight: ze kreeg een Oscarnominatie voor Up In The Air met George Clooney. Sindsdien heeft ze een succesvolle carrière gehad met films zoals Scott Pilgrim vs. the World, Pitch Perfect, Into the Woods en onlangs nog A Simple Favor.
Als laatste iets waarvoor ik de films nog steeds dankbaar ben: de soundtracks. Het begon al, zoals al gezegd, met de mooie score van Carter Burwell, die perfect bij de film paste. Vooral Bella’s Lullaby is een van de meest gekende tracks. Maar daarnaast zat elke film ook vol liedjes. Voor de eerste film bijvoorbeeld schreef de band Paramore een nieuw liedje genaamd Decode. Het werd dat jaar een echte hit en brengt me nog altijd in de Twilight-stemming. Auteur Stephenie Meyer wou ook graag liedjes van Linkin Park en Muse, omdat ze vaak naar hen luisterde tijdens het schrijven. Uiteindelijk konden ze hen beiden strikken en vooral die laatsten zorgden met Supermassive Black Hole voor de onvergetelijke baseballscène.
Robert Pattinson schreef zelf ook twee liedjes die gebruikt zijn in de film, onder andere Never Think, dat speelde tijdens de date van Bella en Edward in het restaurant. Ten slotte stelde ook Kirsten Stewart een liedje voor, dat gebruikt werd voor de dans aan het einde van de film. Flightless Bird, American Mouth van Iron & Wine werd iconisch voor de reeks en zou in Breaking Dawn: Part 1 opnieuw gespeeld worden tijdens de bruiloft van Bella en Edward.
De latere soundtracks strikten nog grote namen zoals The Killers, Florence and the Machine, Sia, Bruno Mars en Green Day. De Belgen mogen vooral de soundtrack van New Moon dankbaar zijn. Daarop verscheen namelijk de demoversie van No Sound But The Wind, het liedje dat later zo bekend werd op Rock Werchter. Dus hoewel de films zelf soms minder goed herinnerd worden, heb ik nog altijd veel liedjes van de soundtracks op m’n iPod staan. Zeker eens beluisteren dus.
The bad
Jammer genoeg waren er ook minder geslaagde zaken aan de films. Waar de filmindustrie meisjes eindelijk als waardig publiek begon te zien, dreven de media en andere fans ook de spot met de vrouwelijke fans. Veel jonge fans gingen erg op in het verhaal en zo ontstonden ook de legendarische kampen Team Edward en Team Jacob. Ze stonden met honderden te wachten voor de premières, maar werden bestempeld als gillende pubermeisjes die geobsedeerd waren door de mannelijke castleden. Misschien was dat ook wel zo, maar daar is volgens mij niks mis mee. Over mannelijke fans zegt men zoiets zelden, terwijl ze even, en soms zelfs nog meer, toegewijd zijn aan een bepaald fandom. Voor sommige mensen lijkt het wel alsof iets rommel wordt zodra er meisjes fan van zijn. Die dubbele standaard zit mij nog altijd dwars. Gelukkig maar dat sommige sterren zoals Harry Styles dat proberen te doorbreken.
Achteraf gezien was het verhaal van de reeks zelf ook niet erg feministisch. De centrale romance sprak vooral jonge meisjes aan, maar was tegelijk niet echt een goed voorbeeld voor hen. Met een bad boy is niet altijd iets mis natuurlijk, maar er zaten best twijfelachtige boodschappen aan het verhaal vast, vooral in de latere films. Bella kent Edward nog maar even wanneer ze haar hele leven wil overhoop gooien om een vampier te kunnen worden. In New Moon maakt Edward het uit en wordt Bella zwaar depressief en isoleert ze zichzelf van haar vrienden. Want ja, het leven is natuurlijk niks zonder een lief!
Er zaten best twijfelachtige boodschappen aan het verhaal vast.
Verder wil Edward Bella geen vampier maken voor ze getrouwd zijn, en wil hij geen seks met haar voor ze een vampier wordt omdat ze anders kan sterven. Dat klinkt toch als een verhuld argument voor onthouding tot het huwelijk. Ook wanneer Bella zwanger raakt en daardoor zou kunnen sterven, wil ze de baby toch houden. Dat zien sommigen als pro-life. Naarmate ik het verschil zag met de vrouwen in m’n andere obsessie Harry Potter, begon ik me meer en meer af te keren van Twilight. Verder heb je nog wel wat twijfelachtige wendingen. Jacob bijvoorbeeld die imprint op Renesmee, de jonge dochter van Bella en Edward, wat bijna op verliefdheid leek. (Die enge VFX voor Renesmee maakte het allemaal nog verontrustender.)
Maar ook achter de schermen was het niet rozengeur en maneschijn, vooral niet voor Catherine Hardwicke. Wow, wat een vooruitstrevende beslissing van de studio om zo’n franchise te laten voortrekken door een vrouw, zou je denken. Maar uit een recent interview met Hardwicke blijkt toch de voorspelbare waarheid. De studio verwachtte namelijk zo weinig van de franchise dat ze gerust een vrouw konden inhuren, ook omdat die minder duur zijn. En in de ware stijl van ongelijkheid zijn de rest van de films dan ook geregisseerd door mannen. Officieel omdat Hardwicke “te moeilijk” was, wat het typische excuus is om vrouwen opzij te zetten maar niet mannen. Net daardoor heeft ze ook een hele tijd niet gewerkt in Hollywood.
Tenslotte is de reeks ook niet zo divers. Daar heeft de tijdsgeest ook wel wat mee te maken, 10 jaar geleden lag Hollywood daar minder wakker van. En wat dan met de weerwolven, hoor ik je denken, die behoren tot een Native Amerikaanse stam, de Quileite? Ja, dat klopt tot op zekere hoogte. Niet alle acteurs de weerwolven spelen, hebben namelijk echt Native American roots. Taylor Lautner heeft bijvoorbeeld zelf gezegd dat hij “aan zijn moeders kant ver verwant is” met Native Americans. Maar dat is hij wel pas achteraf te weten gekomen. Dat er überhaupt aandacht wordt geschonken aan een Native Amerikaanse stam is wel iets goeds, ook al zijn de echte mensen van die stam later wel wat uitgebuit.
Catherine Hardwicke vond ook dat de film wel wat diverser kon, maar stootte op verzet van Stephenie Meyer.
Catherine Hardwicke vond ook dat de film wel wat diverser kon, maar stootte op verzet van Stephenie Meyer. De Cullens zijn namelijk allemaal blank terwijl iedereen weet dat de kinderen geadopteerd zijn. Daar hadden dus best wat verschillende nationaliteiten kunnen bijzitten. Zo wou Hardwick bijvoorbeeld een Japanse actrice casten voor Alice. Maar Meyer zag de Cullens als blank, dus moest dat zo blijven. Uiteindelijk zwichtte ze, na wat overtuigen, wel voor Edi Gathegi als Hardwickes keuze voor villain Laurent. Verder hebben we nog Amerikaans-Koreaanse acteur Justin Chon als Bella’s vriend Eric, maar dan zitten we al in de bijrollen. Op dat vlak kon het dus toch wat beter.
For the ages
Er zijn dus zowel goeie als slechtere dingen aan de Twilight-reeks. Toch blijft het een franchise for the ages. Toen was de reeks iconisch voor de wereldwijde belangstelling en de “comeback” van de vampieren. Nu is ze vooral berucht door het steeds gekker wordend verhaal. Het is even geleden dat ik de eerste film nog eens herbekeken heb, maar die lijkt ook in m’n geheugen de beste. 10 jaar na release zal ik ook eens kijken of dat echt nog zo is.
