We hebben het het voorbije Oscarseizoen opvallend vaak over toneelverfilmingen gehad. Wij waren dan ook enigszins verbaasd dat noch One Night in Miami… noch Ma Rainey’s Black Bottom, maar wel The Father de origineelste gebleken is. En ook de meest pakkende van bijna alle genomineerde films. Dan hebben we het nog niet eens over sir Anthony Hopkins gehad.
Bladeren verliezen
De 81-jarige Anthony (Hopkins) lijdt aan dementie. Ondanks zijn trotse persoonlijkheid en relatief goede gezondheid gaat hij steeds verder achteruit. Nadat hij het aan de stok krijgt met zijn inwonende zorgkundige moet zijn dochter Anne (Olivia Colman, The Favourite) de verantwoordelijkheid opnieuw grotendeels op zich nemen. Maar ook in haar leven is veel gaande, dus schakelt ze een nieuwe zorgkundige in, Laura (Imogen Poots, I Know This Much Is True). Die overgang is echter niet vanzelfsprekend. Anthony begint verschillende periodes in zijn leven te verwarren. Zijn thuis, de levenslopen van zijn beide dochters, zijn eigen geschiedenis enz.
Zeller gebruikt een aantal verhaalelementen uit andere genres zoals scifi- of horrorfilms die hier heel goed weergeven hoe ingrijpend dementie is.
The Father is gebaseerd op het Franse toneelstuk Le Père, geschreven door Florian Zeller. Hij heeft ook het scenario voor de film geschreven en de regie op zich genomen. Zijn regiedebuut kunnen we dan ook zeker indrukwekkend noemen. De manier waarop hij de kijker meeneemt in Anthony’s verhaal verschilt van die in het toneel, en is zo straf gedaan dat we dit deel verbergen als je liever niets op voorhand weet over de film. Dat raad ik eerlijk gezegd ook aan.
In het toneelstuk worden geleidelijk aan alle meubels verplaatst om aan te tonen dat Anthony zijn greep op zijn herinneringen stilaan verliest. De film speelt zich af in verschillende locaties, die wel allemaal dezelfde lay-out hebben maar andere invulling. Anthony’s appartement is groot, maar heeft ook veel kamers, hoeken en kanten. Een beetje zoals het geheugen zelf. Via soms subtiele verschillen zoals een andere keuken of kunst aan de muur zien we dat Anthony mentaal in een vroegere of latere periode is beland.
Ook belangrijke personen in zijn leven worden vergeten of verward. Zo speelt Olivia Colman zijn dochter Anne, maar in de volgende scène wordt ze vertolkt door een andere actrice. Ook zijn schoonzoon krijgt twee gezichten, of heeft ineens een andere rol in het leven van zijn dochter.
Ontwortelend
Zeller gebruikt een aantal verhaalelementen die we vaak in andere genres zien, zoals scifi- of horrorfilms. Hier geven ze heel goed weer hoe ingrijpend dementie is, hoe ontwortelend, eigenaardig en angstaanjagend. In het begin krijg je echt een onbehaaglijk gevoel, omdat je net zoals Anthony niet weet wat er aan de hand is en wat echt is. Dat wordt nog versterkt door het sobere maar toch dynamische camerawerk en de ingetogen muziek van Ludovico Einaudi (wiens muziek ook gebruikt werd in Nomadland).
Alles valt of staat natuurlijk met Anthony Hopkins, die hier een schitterende vertolking neerzet.
Maar alles valt of staat natuurlijk met Anthony Hopkins, die hier een schitterende vertolking neerzet. Zeller had maar een acteur in gedachten toen hij de rol herschreef voor film, en natuurlijk kan je niet fout gaan met een levende legende als Hopkins. De intussen 83-jarige acteur vertolkt perfect de mix van emoties die Anthony ondervindt: opstandig, angstig, triest, verslagen en zelfs charmant. Een rol waarvoor hij zeker terecht de Oscar voor Beste Acteur won, en daarmee is hij nu de oudste acteur die dat gedaan heeft. (Christopher Plummer was 82 toen hij in 2011 won voor Beginners.)
Ook Olivia Colman is opnieuw haar innemende zelf. In haar ingetogen vertolking herken je een dochter die voor haar vader wil zorgen maar ook haar eigen leven niet on hold wil zetten. Daarbij komt schuldgevoel, liefde en het verdriet om de mens die je alles geleerd heeft, stilletjes te zien verdwijnen.
Dat maakt The Father ook bijzonder aangrijpend, zeker als je (zoals ik) ook persoonlijk te maken krijgt met dementie. Deze film gaat niet enkel over dementie, hij toont ook echt hoe het moet voelen, en je wenst het je ergste vijand niet toe. Op een bepaald moment zegt Anthony dat het voelt alsof hij “al zijn bladeren verliest”, en als je zijn evolutie doorheen de film ziet, blijven die woorden ook achteraf nog even nazinderen.
The Father is vanaf vandaag te bekijken in de bioscoop.
