In Mank vertelt David Fincher het verhaal van het productieproces van Citizen Kane, volgens velen de beste film ooit gemaakt. Helaas is dat verhaal niet zo fascinerend gebracht als de regisseur het misschien zelf vindt.
Citizen Mank
Schrijf over wat je kent, wordt vaak als tip aan ambiërende schrijvers gegeven. Het geldt echter ook voor iets oudere schrijvers. Toen Herman J. Mankiewicz de vraag kreeg om een scenario te schrijven voor de volgende film van Orson Welles, bleek al snel dat hij de mosterd voor Citizen Kane (waarin een kranten- en industriemagnaat sterft en een journalist zijn naasten interviewt over zijn leven en nalatenschap) uit zijn eigen omgeving haalde. Naast de reputatie als een van de beste films ooit groeide rond Citizen Kane later ook de ‘legende’ dat Welles niets met het script te maken had, en die vraag houdt ook Mank bezig, maar niet zoveel als je zou verwachten.
De film heeft het niet zozeer over Citizen Kane maar over de onlosmakelijke band tussen de machtspositie van de grote filmstudio’s van weleer en hun politiek engagement.
In David Finchers film herstelt Mankiewicz (Gary Oldman) – Mank voor de vrienden – van een beenbreuk terwijl hij aan het script werkt. Hij dicteert het aan zijn assistente Rita (Lily Collins), die gelijkenissen ontdekt tussen hoofdpersonage Charles Foster Kane en Manks vriend William Randolph Hearst (Charles Dance). Later worden ook gelijkenissen met andere personages duidelijk, zoals die van Susan Alexander met actrice Marion Davies (Amanda Seyfried). Manks schrijfproces in de jaren 40 wordt onderbroken met flashbacks om aan te tonen hoe hij aan de inspiratie voor zijn verhaal kwam. En die beweegredenen hebben vooral te maken met de onlosmakelijke band tussen de machtspositie van de grote filmstudio’s van weleer en hun politiek engagement.
Orson Welles nietes
Mank werd geschreven door Finchers vader Jack voor zijn dood in 2003. Hij baseerde zich op een artikel van legendarisch filmcriticus Pauline Kael uit 1971, waarin ze stelde dat Welles geen erkenning verdiende voor het scenario. Dat artikel zette kwaad bloed bij veel andere critici en werd later ook ontkracht door verschillende filmhistorici. Die bewering neemt Fincher deels over in het script, maar hij neemt daarbij niet echt een standpunt in. Welles (Tom Burke is perfect gecast) polst wel degelijk naar Manks vooruitgang en discussieert mee, maar is eerder een randfiguur in het verhaal.
De dramatiek komt vooral van de invloed van de maatschappelijke achtergrond op de filmindustrie in die tijd. De schrijver Upton Sinclair deed in de jaren 40 voor de Democraten mee aan de race voor het gouverneurschap in Californië. Manks bazen van studio MGM moesten echter niet weten van zijn banden met de socialistische partij en vreesden het communisme. Ze zetten daarom een campagne op om Sinclair via in scène gezette filmpjes in een negatief daglicht te stellen. Mediamagnaat Hearst sponsort de filmpjes, wat Mank tegen de borst stuit. Hij probeert ze tevergeefs tegen te houden. Sinclair verliest de verkiezing en Mank blijft gedesillusioneerd achter. Later ondervinden Welles en Mank ook tegenkanting bij de release van Citizen Kane, wat leidt tot het gekende conflict.
Big business
Fincher legt duidelijk de link met de situatie vandaag. Fake news is niet meer weg te denken uit de maatschappij, maar ook de zakenwereld heeft nog steeds een groot aandeel in de media- en entertainmentsector.
Fincher legt duidelijk de link met de situatie vandaag. Fake news is niet meer weg te denken uit de maatschappij, net zoals deepfakes en de effecten van online ‘bubbels’. Maar ook de zakenwereld heeft nog steeds een groot aandeel in de media- en entertainmentsector. Het grootste deel van Hollywood mag dan liberaaldenkend zijn, bedrijven zoals Disney en WarnerMedia zetten de film- en tv-industrie (en de grote studio’s) naar hun hand – of beter portefeuille. Je mag nog fan zijn van wat ze maken, een bemoedigende trend is het niet.
Fincher brengt dus wel een interessante boodschap, maar helaas is de verpakking voor mij niet geslaagd. Zijn geschiedenisles wordt verzwaard door te veel details en te weinig ritme. Ik kwam nooit in de flow van het verhaal, en het plot was ik niet snel na het einde van de film alweer grotendeels vergeten.
Een plaatje
Finchers geschiedenisles wordt verzwaard door te veel details en te weinig ritme, maar wat de productie betreft is Mank een plaatje.
Het hielp niet dat er niet bijster veel personages zijn met wie je echt wil meeleven. Mank is bij tijden best amusant, maar we blijven bij hem op oppervlakte. Hij is door zijn alcoholgebruik ook geen betrouwbaar hoofdpersonage, maar daar doet het script niet heel veel mee. Marion is een van de interessantste personages, maar zij komt dan weer weinig aan bod. Aan de cast ligt het alleszins niet. Zowel Gary Oldman als Amanda Seyfried zetten sterke vertolkingen neer. Vooral Seyfried krijgt eindelijk een rol waarin ze iets nieuws kan tonen.
Ook wat de productie betreft is Mank een plaatje. Van de zwart-witcinematografie van Erik Messerschmidt tot het geluid, de montage en de muziek van Trent Reznor en Atticus Ross – alles is zo gemaakt dat het net uit de jaren 40 komt. Een visuele pracht die toch wellicht niet voor iedereen even toegankelijk is.
Mank is nu te bekijken op Netflix.
