De laatste jaren zien we een heropleving en heruitvinding van de popcultuur die bij velen een belangrijke rol in ons leven hebben gespeeld. Daarmee gepaard ontstaat er helaas een groeiende groep fans die zich het materiaal zo toegeëigend hebben dat dat fandom stilaan vergiftigd wordt. Steeds meer mis ik de tijd waarin fan zijn van iets betekende dat je er gewoon op reageerde en niet verwachtte dat het materiaal zich schikt naar jouw voorkeuren.
FAQ over fandom
Fandoms bestaan al zo lang popcultuur bestaat. Vrienden die onderling over hun favoriete film, boek of serie praten is een soort fandom op zich: een groep mensen die hun liefde delen voor iets en er tijd aan willen spenderen naast het bekijken of lezen ervan. Sinds de opkomst van het internet is het aantal fandoms exponentieel gegroeid. Mensen van over de hele wereld zoeken elkaar op internetfora (fanforum.com, blast from the past), bespreken hun favoriete stukken of debatteren over theorieën. Fans waren blij om gelijkgestemden te vinden en met hen over hun favoriete stukje popcultuur te kunnen praten.
In de wereld anno 2018 hebben de sociale media voor een tweede exponentiële groei gezorgd. En dat heeft helaas een platform opgeleverd voor een groep “fans” die fandom een slechte naam geven. Fandoms zoals Marvel, Harry Potter en Star Wars bestaan al decennia en werden door het internet nog groter. Dat is een van de redenen waarom we vandaag in een tijd van reboots en remakes, prequels, sequels en spin-offs leven. De gevestigde waarden zijn een constante in een divers en talrijk media- en cultuurlandschap. Sommige fans zijn blij met een uitbreiding van hun favoriete wereld en zijn echte stans (mensen die een bijna onvoorwaardelijke liefde koesteren voor hun fandom of favoriete persoon), ook al zijn ze niet tevreden met alles wat ze voorgeschoteld krijgen. Ze trekken zich op aan de goede dingen.
Sinds de opkomst van het internet is het aantal fandoms exponentieel gegroeid.
Aan de andere kant heb je de fans die moord en brand schreeuwen als dat nieuwe niet strookt met het “meer” dat zij voor ogen hadden. En zij winnen vandaag aan terrein en verzieken, voor mij althans, meerdere fandoms. Vonden we vroeger een film, serie of boek niet goed, we vertelden het aan vrienden en familie en discussieerden misschien op online fora. Maar daar waren er meestal regels. No flaming was een van de belangrijkste. Dat was niet meer of minder dan anderen niet aanvallen of beledigen met je commentaar. Ging je van een discussie naar een scheldpartij, dan werd je van het forum gegooid. Vandaag gooit iedereen zijn mening op sociale media, hoe hard die ook is. Just walk away en let it go kan vandaag blijkbaar niet meer. Combineer dat met een ongezien gevoel van toe-eigening binnen fandoms en je krijgt een online haatcultuur die fans uit elkaar drijft.
Strijd voor Star Wars
Een van de markantste voorbeelden hiervan brak haast het hele Star Wars-fandom in tweeën. De nieuwe films in de franchise, The Force Awakens en The Last Jedi, snijden een heel ander hoofdstuk in de ruimtesaga aan. Daar zijn vele fans niet mee gediend, en dan vooral niet met de manier waarop dat gedaan wordt. Een vrouw als nieuwe belangrijkste figuur, en wellicht een nieuwe Jedi? Iemand zo belangrijk zonder link met de gekende personages? Een zwarte man die de held van de franchise wordt? Een vrouw met Aziatische roots aan hun zijde? Han Solo die aan zijn einde komt? Luke Skywalker die verandert naarmate hij ouder wordt en dan aan zijn einde komt? Dat is volgens hen niet wat Star Wars is. En ik noemde slechts een fractie van waar fans problemen mee hebben.
De kwade fans besloten meteen om regisseur Rian Johnson, producente Kathleen Kennedy en de acteurs uit de film aan te vallen en aanpassingen te eisen. Kelly Marie Tran, die Rose vertolkt, verwijderde al haar sociale media-kanalen na onophoudelijke aanvallen. Helaas voor hen leverde dat weinig resultaat op, want de ploeg gaat gewoon op hun eigen koers verder. De fans besloten daarop om geld in te zamelen om The Last Jedi opnieuw te maken naar hun wensen. Vanzelfsprekend ging dat niet door.
Herrie voor Harry
Nu is ook de tweedracht compleet in het Harry Potter-fandom. Een eerste barst kwam er al bij de release van The Cursed Child, het verhaal dat J.K. Rowling schreef voor het toneelstuk dat momenteel in Londen te zien is. Daarin speelt de auteur met de werking van de Time Turners, tijdreisobjecten, en verandert ze het canon (de gebeurtenissen die officieel tot het verhaal behoren). Voldemort blijkt namelijk een kind te hebben met Bellatrix Lestrange. Dat is op zijn minst een heel rare wending, en op zijn ergst onmogelijk volgens sommigen. Maar veel was er niet aan te doen, dus besloten de meeste fans om die verhaallijn persoonlijk niet te zien als canon. Vergeten en opgelost.
Meteen je hark en toortsen grijpen, dat vind ik net iets te voorbarig.
Hetzelfde lijkt niet te gaan gebeuren met Fantastic Beasts. De afgeleide filmreeks speelt zich af vóór er sprake was van Lily en James Potter, laat staan van Harry. Toch hebben de films invloed op die tijdlijn, zo blijkt nu met The Crimes of Grindelwald.
Albus Dumbledore blijkt naast Aberforth nog een broer te hebben, van wie we tot nu nog nooit gehoord hadden.
Met een ongeziene golf van woede tot gevolg. Mensen tweetten massaal naar J.K. Rowling dat ze haar eigen wereld naar de knoppen helpt en schrijven vernietigende stukken over de film. En dan denk ik eerlijk gezegd: kalmeer toch even. Je mag de film slecht vinden, dat is ieders volste recht. Maar meteen je hark en toortsen grijpen, dat vind ik net iets te voorbarig. Het is een cliffhanger op het einde van de tweede film uit de reeks. Er is nog niks bevestigd of ontkend door het creatieve team.
En toegegeven, ik heb ook al discussies over de film gehad en er theorieën over bedacht.
McGonagall die plots verschijnt? Ook al zo’n fout. Except it isn’t.
En de waarheid is dat J.K. Rowling ons helemaal niks verschuldigd is. Het is haar wereld, en wij zijn slechts bezoekers. Misschien moeten we een beetje vertrouwen hebben, ook al maakt ze soms keuzes waar we het niet mee eens zijn. Laten we ook niet vergeten dat ze ook maar een mens is, en zij kunnen fouten maken. Zelfs als je aan het hoofd staat van een van de grootste werelden ter wereld.
Language!
Ik ben zelf een fangirl in hart en nieren. Mijn Twitteraccount is één grote ode aan mijn favoriete films, series en celebrities. En ik probeer om altijd het positieve aan fandom te belichten. Er zijn genoeg dingen die ik niet bijster interessant of goed vind, maar daar tweet ik meestal gewoon niet over. Of ik laat het hele fandom gewoon achterwege. Ik schrijf een review als het relevant is voor Geekster en zal mijn eerlijke mening geven. Bij bepaalde keuzes binnen mijn favoriete fandoms frons ik ook de wenkbrauwen. Ik ben een grote Marvel-fan. Toen the powers that be besloten om Peggy Carter te laten sterven, ging ik ook niet de schrijvers aanvallen. Ik stuurde een trieste tweet (of een paar) de wereld in en herbekeek Agent Carter. En vind ik iets niet goed, dan zal ik ook altijd proberen om te letten op hoe ik het zeg.
Spreek een ander aan zoals jij aangesproken wil worden.
Veel mensen die negatieve dingen schrijven, doen dat vaak op een veralgemenende manier. “X is zo slecht, wat ziet iedereen daar toch in?” of “X zou zich moeten schamen voor X”, dat is agressieve taal voor een mening. Dat is wat jij persoonlijk vindt, en door het zo te schrijven, geef je de boodschap dat alle andere meningen onzin zijn en jij het bij het rechte eind hebt. Met dat soort taal lok je discussie uit, het soort dat snel kan omslaan in beledigingen. Misschien is het als taalkundige een soort beroepsmisvorming, maar het internet zou er al een pak beter uitzien mochten mensen kiezen voor verwoordingen als “Ik vond X niet goed, want…”. Zulk taalgebruik zorgt voor debatten in plaats van discussies. Spreek een ander aan zoals jij aangesproken wil worden. Ik trap een open deur in, maar een die veel mensen blijkbaar altijd dicht laten.
De verhalen waar we troost en plezier uit halen, zijn vaak een houvast in een vlug veranderende wereld. Maar net zoals de echte wereld die verandering niet kan tegenhouden, blijven we in fandom afhankelijk van de keuzes van anderen. En als je die keuzes niet kan aanvaarden, is het misschien beter om dat fandom links te laten liggen.
Staan de ontwikkelingen in Fantastic Beasts en de nieuwe Star Wars-films je niet aan? Dat is je volste recht. Uit die mening. Maar doe het niet tot vervelends toe. Ga niet als een bezetene je verontwaardiging rondspuwen tegen alles en iedereen. Zoek acteurs en makers niet op online en bestook ze niet met haat. Als je weet dat iemand iets echt leuk vindt, wees dan geen Debbie Downer door hen meteen te zeggen waarom het net slecht is. Het werkt niet. Je zal je zin niet krijgen. Jij wordt er niet gelukkiger van, en de mensen aan wie je je boodschap richt al zeker niet. Laat ze links liggen en grijp terug naar de dingen waar je dan wel blijdschap uit haalt.
