Nog voor je deze film gezien hebt, weet je al dat er geen happy end zal zijn. Dat krijg je als je film gaat over een waargebeurd verhaal. Kursk draait dan ook rond de ramp met de gelijknamige duikboot in 2000, waarbij 118 mensen omkwamen. Dat verandert je perspectief wel wanneer je kijkt, want nu tel je af naar het onvermijdelijke. Haalt dat dan alle spanning uit de film of blijft het nagelbijten? We gingen kijken op Film Fest Gent en zochten het uit.
Late Koude Oorlog
De Russische onderzeeër deed samen mee aan een trainingsoefening in de Barentszzee toen het misging.
In 2000 was ik zeven en dus kan ik me deze ramp niet meer herinneren. De gelijknamige Russische onderzeeër deed toen mee aan een trainingsoefening in de Barentszzee, de zee boven Rusland en Noorwegen, toen het misging. De Koersk was de enige onderzeeër die toelating had om wapens te vervoeren, om die dan met exercitiekoppen te testen (losse flodders, ik moest de officiële term ook opzoeken).
Tijdens de voorbereiding van een schot ontstond er een explosie, waardoor de duikboot begon te zinken. Een tweede explosie volgde een paar minuten later. Daarbij kwam de meerderheid van de passagiers aan boord om, slechts 24 mannen overleefden het op dat moment. Maar hun situatie was nog steeds uitzichtloos want de duikboot lag op de bodem van de zee, dus zouden ze zonder zuurstof komen te zitten. Wat volgde was een politiek getrouwtrek over wie de bemanningsleden mocht gaan helpen.
Ook de film kreeg met politieke spelletjes te maken. De shoot werd een half jaar uitgesteld omdat Rusland tegenwerkte. Uiteindelijk werd het een Europese productie onder leiding van regisseur Thomas Vinterberg, waarvoor gefilmd werd in Frankrijk, Noorwegen en zelfs België (Jette, meer bepaald). Het is dan ook te begrijpen dat hij voor een cast koos waarin veel Europese landen vertegenwoordigd werden. De hoofdrol wordt vertolkt door onze eigenste Matthias Schoenaerts, die al met Vinterberg samenwerkte voor Far From The Madding Crowd. Hij speelt de Russische kapitein Mikhail Kalekov, een van de leidinggevenden van de Koersk. Daarnaast zien we ook nog Léa Seydoux aan het werk als Kalekovs vrouw Tanya, Colin Firth als een Britse marinecommandant en Max Von Sydow als Boris Yeltsin. Kijk zeker ook uit naar een aantal andere Vlaamse gezichten zoals Eva van der Gucht en Kristof Coenen.
Gammel bootje
Laat het script nu net het pijnpunt van de film zijn voor mij.
Het script is gebaseerd op het boek A Time To Die van Robert Moore, dat eigenlijk de hele ramp en alles wat erbij kwam kijken opnieuw belicht aan de hand van research en soms zelfs geheime informatie. En laat het script nu net het pijnpunt van de film zijn voor mij. Waar het boek vooral gebaseerd is op feiten, is er hier echt voor een dramatisering gegaan. De meeste namen van de personages zijn veranderd of zelfs verzonnen, behalve natuurlijk de belangrijke spilfiguren uit de regering. Ook het feit dat iedereen Engels spreekt, voelt soms wat gemaakt aan.
De film begint kort voor de bemanning vertrekt voor hun oefening. Een paar van de crewleden zijn beste vrienden en een van hen trouwt diezelfde dag. Op het feest worden wat getuigenspeeches gehouden, die wel de relaties tussen de bemanning illustreren, maar vooral wat cliché in de oren klinken, zeker omdat we nog maar weinig over hen weten. Wanneer we met de bemanning de duikboot in gaan, komt het verhaal het beste tot zijn recht. Het duurt dan ook niet lang voor de ramp effectief gebeurt, wat goed is want anders was het maar nodeloos uitrekken geweest. Meteen deel je als kijker in de onmacht en angst van de bemanning. Dat is wel nog meer de verdienste van de cast dan van het scenario.
De scènes met de families willen vooral aantonen hoe de regering tegen hen zweeg en loog.
Wat volgens mij de grootste fout is geweest, is om ook zoveel aandacht te geven aan de achtergebleven families. Dat kan misschien wat hard overkomen, maar hier krijgen we niks te zien wat we in andere rampenfilms ook niet krijgen en de dialogen zijn soms stroever geschreven. Zo voert Tanya, de vrouw van Kalekov, altijd het woord terwijl ze niet zo geloofwaardig overkomt. Deze scènes willen dan ook vooral aantonen hoe de regering zweeg en loog tegen de families. Een lichtpuntje in die scènes is wel Josse De Pauw, die de vader van Kalekov speelt.
Verkeerde focus
Interessanter is de reddingsactie die opgezet wordt door de marine. Rusland zat in die periode in slechte papieren wat hun marinevloot betreft en dat heeft hen voor deze ramp de das omgedaan. Er was maar één reddingsschip meer en de reddingsduikboot was zo versleten dat die niet in staat was iemand te redden. Ook de invloeden van de Koude Oorlog, ondanks het feit dat die al even voorbij was, zijn voelbaar. Zo wil de regering koste wat het kost buitenlandse hulp weghouden, om zo hun militaire geheimen niet te moeten prijsgeven. Dat stoot op ongeloof bij sommige officieren, die dan maar zelf het heft in eigen handen nemen.
Intussen strijden de overgebleven bemanningsleden voor hun leven, terwijl het zuurstofniveau blijft dalen. Ze zoeken allerlei manieren om niet te bezwijken en een oplossing voor hun situatie te zoeken. Wanneer het duidelijk wordt dat ze van anderen zullen moeten afhangen, wordt het soms ongemakkelijk om te blijven kijken. Deze cast levert dan ook het beste werk, onder leiding van een altijd betrouwbare Matthias Schoenaerts.
We weten hoe het afloopt maar die laatste scènes van de begrafenissen konden me ook maar moeilijk raken. Dat kwam dan weer door de jongen die gecast was als de zoon van Schoenaerts personage. Hij heeft bijna de hele film lang dezelfde gezichtsuitdrukking, waardoor dus ook het einde niet helemaal binnenkomt. De focus had bijna helemaal op de mannen in de duikboot moeten liggen, aangezien daar, meer dan bij de families, het hart van het verhaal ligt.
Kursk speelt vanaf 7 november in de bioscoop.
