Bad Education review: het sympathieke gezicht van bedrog

“Ergens hebben we nog geluk dat het Donald Trump is die nu president is.” Een vreemde, bijna absurde gedachte om te hebben na het bekijken van Bad Education, een donkere komedie die (gelukkig) niks met de POTUS te maken heeft. Toch kunnen we uit de film enkele lessen trekken.

Charisma

Charisma is een sluwe vos. Een eigenschap die we vaak prijzen maar wellicht ook nog steeds onderschatten. In 2010 liet de Britse politicus Nigel Farage onze Herman Van Rompuy – toen president van de Europese Raad – weten dat hij het charisma van een natte dweil had. Van Rompuy liet het van zich af glijden, en terecht. Hij was toch maar mooi de voorzitter, en niet Farage.

Barack Obama was een van de meest charismatische Amerikaanse presidenten ooit. Die eigenschap kwam hem goed van pas om banden te smeden, en zorgde er samen met zijn spreekkunst voor dat hij voor velen bekwaamheid uitstraalde. Maar onderzoek heeft aangetoond dat té charismatische leiders nog onbekwamer kunnen worden dan natte dweilen. Een leider die iedereen tevreden houdt met zoete praatjes maar geen echte visie of uitvoering klaar heeft voor zijn uitspraken. Of meer nog, een leider die zijn goede positie misbruikt om vooral zichzelf te verbeteren. Doet dat een belletje rinkelen?

Schone schijn

Maar wat als dat soort leider de schijn iets te goed ophoudt? Dan wordt het gevaarlijk. En dat is precies wat er gebeurt in Bad Education, de nieuwe film van Thoroughbreds-regisseur Cory Finley. Dr. Frank Tassone (Hugh Jackman) overziet samen met collega Pam Gluckin (Allison Janney) het schooldistrict van Roslyn, New York. Het gaat het district, de leerlingen en de leiding voor de wind. Een groot aantal leerlingen kan de unief beginnen aan Ivy League-universiteiten, en daarmee is Roslyn het vierde meest succesvolle schooldistrict in de VS. Zelfs de vastgoedprijzen stijgen door dat succes.

Maar dan barst de bel uit elkaar wanneer aan het licht komt dat Pam al jaren geld van het schoolbudget gebruikt om haar eigen huis op te smukken en aankopen te doen. De hele gemeenschap is er kapot van, niet in het minst Tassone. Hij confronteert haar en ze wordt ontslagen. Maar er klopt iets niet.

Met indrukwekkende terughoudendheid licht scenarist en Roslyn-oud-leerling Mike Makowsky tipjes van de sluier op. Tassone en Gluckin blijken al jaren onder één hoedje te spelen, en hij heeft miljoenen dollars naar zichzelf doorgesluisd. Het werd een van de grootste schoolschandalen in de Amerikaanse geschiedenis. En zijn bedrog blijkt veel verder te gaan dan fraude met budgetten. Achter de op maat gemaakte pakken, strakke haar en innemende glimlach schuilt een gewiekste manipulator. En tegelijk ook een mens die zichzelf gaandeweg verloren is.

Acteren is manipuleren

Bad Education jongleert met genres. Een komedie, een persoonlijk drama, een heist movie, en een journalistiek drama. Het is immers Roslyn-leerling Rachel (Geraldine Viswanathan, Blockers) die Tassones bedrog ontdekt, omdat de schoolleiding hun eigen modelleerlingen onderschatten. De film houdt het tempo erin en verveelt niet, maar ergens is er in de mix van genres toch iets verloren gegaan. Zelfs als het verhaal dieper gaat, blijft het tegelijkertijd te veel op de oppervlakte. Maar samen met de koude cinematografie van Lyle Vincent en (opnieuw) verrassende muziek van Michael Abels (Us, Get Out) brengt Finley toch weer zijn eigen eigenaardige sfeer die ook Thoroughbreds interessant maakte.

De grootste troeven van Bad Education zijn zonder twijfel de acteurs. Allison Janney en Ray Romano zetten hun bijrollen met verve neer, met genoeg ironie zonder over the top te gaan. Geraldine Viswanathan mocht gerust al bekender zijn in Hollywood. Maar het is Hugh Jackman die de show steelt in een van zijn meest veelzijdige rollen van de laatste jaren. Hij verdiende veel meer erkenning voor Logan, maar laat hier zien dat hij meer is dan Wolverine. Tassone vindt zichzelf een verpersoonlijking van The American Dream, maar verstopt een groot deel van zichzelf om die te blijven waarmaken. Hij zoekt zondebokken om zijn eigen wandaden te verdoezelen. Jackmans eigen charisma zorgt ervoor dat je ook meegezogen wordt in Tassones standpunt, en zowaar nog sympathie voelt ook. Acteren blijft altijd een beetje manipuleren.

Een teveel aan charisma kan dus duidelijk nog gevaarlijker zijn dan een tekort. En vandaar de link met Trump. Zijn gebrek aan tact en algemene onkunde is kristalhelder voor een groot deel van de bevolking. Hij wordt in de gaten gehouden, terechtgewezen en werd impeached. Ja, hij is helaas tot nu toe met heel veel weggekomen. Maar ik durf er bijna niet aan te denken wat hij al had kunnen aanrichten als hij even veel charisma had gehad als Frank Tassone. Bad Education herinnert ons eraan dat we altijd bedachtzaam moeten zijn – en dat controle nog steeds een hoeksteen van de maatschappij is.

Bad Education is vanaf 25 april te zien op Telenet Play en Play More.