Apollo 11 review: nostalgie voor sommigen, geschiedenis voor iedereen

Mensen die zich net als ik afvroegen hoe je een immense raket nu precies op zijn plaats krijgt, haalt al na 10 seconden zijn voordeel uit Apollo 11. Deze nieuwe documentaire gebruikt originele beelden, waarvan sommige nog nooit openbaar gemaakt werden, en moderne technologie om de maanlanding van 50 jaar geleden opnieuw tot leven te brengen.

Scherp met een ‘grain’

Een gigantisch gevaarte wordt langzaam, stapvoets eigenlijk, langs een platgereden pad naar het lanceerplatform van Cape Canaveral gebracht. Al meteen twijfel ik of dit een sfeerbeeld is om de documentaire in te leiden, maar nee. Dit is de Saturn V, de draagraket voor de Apollo-missie van 1969, die drie astronauten op weg naar de maan zal brengen. Het beeld is opvallend scherp, met een aangename grain (om het met de woorden van Alex Callier te zeggen). Aan een gezapig tempo zien we de voorbereidingen aan de gang voor de meest iconische ruimtemissie tot nu toe. Dat is een opwarmertje voor wat volgt.

Nagenoeg elk beeld van de 93 minuten lange film lag tot een paar jaar terug stof te vergaren.

Apollo 11 documenteert de maanlanding van de dag van vertrek tot de terugkeer van de astronauten. Nagenoeg elk beeld van de 93 minuten lange film lag tot een paar jaar terug stof te vergaren, letterlijk en figuurlijk, in de National Archives van de Amerikaanse overheid. Veel filmrollen met camerabeelden van die 9 dagen waren zelfs amper bekeken, deels omdat de meeste rollen slecht gelabeld waren. Ook de audio van in de controlekamers en ruimtemodules was bewaard gebleven bij NASA. Regisseur Todd Douglas Miller wilde oorspronkelijk Apollo 17 documenteren, maar na de ontdekking van al dat potentieel veranderde hij van idee.

Millimeterwerk

Het merendeel van de beelden waren bovendien gemaakt met 65 en 70 mm-camera’s, het formaat dat in de jaren 50 en 60 in de bioscoop werd gebruikt. Het postproductiebedrijf Final Frame werd belast met de taak om ze te scannen en om te zetten naar een digitaal formaat. En die moeilijke taak leverde indrukwekkende resultaten op. Verrassend scherp, kleurrijk en onaangetast videomateriaal, dat ze combineerden met eerder gebruikte 16 en 35 mm-materiaal. Daarna werd de audio gematcht met de beelden. Al dat werk komt uitstekend tot zijn recht in IMAX.

Apollo 11 doet het lijken alsof je er die dagen gewoon bij was.

De crew nam geen extra beelden op, geen interviews met mensen van toen, zelfs geen nieuwe voice-over. Die rol vervult de stem van Walter Cronkite, het CBS-nieuwsanker dat in 1969 verslag uitbracht. Moderne snufjes komen slechts op twee plaatsen aan bod. Simpele animaties verduidelijken sommige manoeuvres en de chronologie tijdens de missie. Ook de muziek van Matt Morton is een toevoeging. En zelfs daarover verschijnt in de credits nog een boodschap: all instruments used for the score existed at the time of Apollo 11.

Zo doet deze documentaire het lijken alsof je er die dagen gewoon bij was. Je ziet verschillende perspectieven: Mission Control, technici, de astronauten, maar ook de gewone burgers. Mensen die waren toegestroomd in en rond Cape Canaveral om de lancering mee te maken, mensen aan Houston Space Center die de astronauten zagen vertrekken naar het platform. Maar de meeste tijd brengen we door met de verschillende teams die de missie leidden en natuurlijk de drie hoofdrolspelers. Hoewel ze vaak genoeg grappen en grollen, zie je vroeg in de documentaire de nervositeit op de gezichten van Neil Armstrong, Buzz Aldrin en Michael Collins wanneer de technici hun ruimtepakken aantrekken. Als ze eenmaal in de ruimte zijn, zijn we vooral aangewezen op hun stem en de reacties van Mission Control op wat er allemaal gebeurt.

First and Last Man

En daar zit het grote verschil met First Man, de perfecte film om Apollo 11 mee te combineren. In die film leren we Neil Armstrong beter kennen en zien we het effect van dit soort missies op astronauten. In Apollo 11 wordt duidelijk hoeveel er kon misgaan – en misging – en hoeveel mensen verantwoordelijk zijn voor het succes van de maanlanding, onder andere dankzij een lang doorlopend shot van de rijen mensen in Mission Control. Beide films verder vergelijken heeft weinig zin, maar componist Matt Morton lijkt soms toch goed geluisterd te hebben naar collega Justin Hurwitz. Zijn score valt nagenoeg niet te overtreffen. Ook niet te overtreffen: verbluffende beelden van buiten de ruimtecapsules en landers boven de aarde, in de ruimte en op de maan. Op bepaalde plaatsen was wat extra informatie handig geweest om “Waar kijk ik nu naar?”-momenten te vermijden, maar het is een uniek perspectief.

Iedereen die zelfs maar een beetje geïnteresseerd is in geschiedenis en/of de ruimte zal zijn tijd zeker niet verspillen.

Alles bij elkaar genomen zal Apollo 11 nostalgie zijn voor sommigen en een eerste blik op de geschiedenis voor anderen, ook voor mij. Meer dan een paar seconden beeld van Armstrong en Aldrin die rondhuppelden op de maan had ik nog niet gezien. Iedereen die zelfs maar een beetje geïnteresseerd is in geschiedenis en/of de ruimte zal zijn tijd hiermee zeker niet verspillen. De enigen die niet blij zullen zijn met Apollo 11? Aanhangers van de samenzweringstheorieën rond de maanlanding. Deze documentaire maakt het opnieuw een stukje moeilijker om daarin te geloven.

Ergens is het ook moeilijk te geloven dat we 50 jaar later nog niet opnieuw op de maan geraakt zijn. De huidige technologie is honderd keer geavanceerder dan toen. Dat tonen bedrijven zoals SpaceX en NASA-toestellen zoals de Curiosity op Mars aan. Maar tegelijkertijd is de rol van de VS op 50 jaar tijd ook veranderd. Ze zijn niet langer een wereldwijd voorbeeld op het vlak van vernieuwing of samenwerking. Natuurlijk kost ruimtereizen immens veel geld en zijn er in de huidige maatschappij dringendere problemen, maar eigenlijk is het jammer. Want zoals Apollo 11 aantoont, kunnen we veel bereiken als we een doel voor ogen hebben en er samen naar streven. Vijftig jaar na die missie wordt het misschien tijd voor een nieuwe giant leap for mankind. Of het nu in de ruimte is of niet.

Apollo 11 is nu te zien in IMAX in Kinepolis Brussel.