X-peditie X-Men: van leek naar kenner (1)

Dankzij de komst van superheldenfilms is de populariteit van comics fors gestegen bij het brede publiek. Helaas is klaarheid in het aanbod geen kenmerk van het stripmedium. Hoe begin je als nieuwkomer aan een reeks die al 50 jaar meegaat en momenteel 20 verschillende series telt?

Sinds kinds af aan zijn de X-Men mijn favoriete superhelden geweest. In het weekend stond ik, tot ongenoegen van mijn uitslapende ouders, veel te vroeg op om X-Men: The Animated Series te verslinden. De films werden gelanceerd in tijden waarin het witte doek niet enkel diende voor superheldencapriolen, dus voelde het allemaal origineel en nieuw aan. De tekenfilmserie wist, samen met de filmreeks, een speciaal plekje te veroveren in mijn geekhart, dat geen enkele Iron Man of Batman zou kunnen vervangen.

Matthew Vaughns X-Men: First Class bevestigde enkele jaren geleden dat de mutanten in mijn ogen nog steeds de tofste superhelden zijn. De films delen niet dezelfde blauwdruk als de rest én vertellen iets over onszelf. En hoewel het altijd kriebelde, was het pas bij X-Men: Days of Future Past dat ik besefte dat de tijd nu wel gekomen was. De tijd om eens te beginnen aan de comics van X-Men! Met leestips van de Geekster-collega’s en met behulp van menig internetlijstjes, zocht ik een weg door de talrijke uitgaves van X-Men. Als startpunt nam ik uiteindelijk de moderne klassiekers om uit te breiden naar de echte klassiekers en alles dat me leek te liggen of goeie recensies kreeg.

De moderne klassiekers

Het moeilijkste is natuurlijk kiezen waar te beginnen. Ik besloot al snel om het relatief recent te houden, met moderne teken- en schrijfstijlen. De meest aangeraden reeksen waren die geschreven door Grant Morrison of Joss Whedon.

Ik stapte de stripwinkel binnen met de bedoeling om Whedons Astonishing X-Men een kans te geven en werd door de winkelier met de neus op de feiten gedrukt: alhoewel Whedons reeks een uitstekend startpunt is, zullen er veel verwijzingen of personages zijn die onbegrijpbaar zijn. Maar dat zou ook het geval zijn bij gelijk welke andere reeks. De verwarring negeren dus en als de verwijzingen interessant lijken, is het altijd mogelijk om een voorgaande reeks op te pikken ter verklaring. Dan zijn die te lezen als prequels, maar waar stopt het dan?

Astonishing X-Men

Opnieuw terug naar het startpunt. Ik koos dus voor Astonishing X-Men uit 2004, geschreven door Joss Whedon en getekend door John Cassaday. Na Watchmen en Batman: The Dark Knight Returns was dit slechts mijn derde superheldenstrip. Ik was bang dat ik het strakke tekenwerk, dat zoveel superheldencomics vormgeeft, maar niets ging vinden. Cassadays tekenkunsten maakten direct komaf met die vooroordelen en nu ben ik het volledig gewend. Whedons verhalen draaien rond Cyclops, Emma Frost, Beast, Kitty Pryde, Colossus en Wolverine. Allemaal herkenbaar volk voor iemand die enkel bekend is met de films. Ook het onderwerp van de eerste trade paperback, een geneesmiddel voor het mutantengen, zal de filmliefhebber bekend in de oren klinken.

In de drie volgende trades haalt Whedon achtereenvolgens er een losgeslagen besturingssysteem à la Ultron bij, blijkt de school geïnfiltreerd te zijn door de Hellfire Club en belandt het team op een buitenaardse planeet. Stuk voor stuk uitstekende verhalen van een topniveau. Voor het eerst kon ik emotioneel meeleven met strippersonages. Whedon schreef 24 issues (te verkrijgen in vier trades), maar de reeks liep door tot 2013. Ik besloot echter om verder te gaan met het verhaal waarvan Astonishing X-Men eigenlijk het vervolg is.

New X-Men

De vele verwijzingen in Astonishing X-Men naar een voorval op Genosha maakten me nieuwsgierig naar wat er precies vooraf was gebeurd. Tegelijkertijd vond ik het jammer dat ik niet begonnen was bij New X-Men, maar ik werd gewaarschuwd. De beste manier om de situatie aan te pakken is om de reeksen gewoon te beschouwen als prequels, sequels en spin-offs.

Grant Morrison schreef de 41 issues van New X-Men, die te verkrijgen zijn in gebundelde boeken. Ik had hoge verwachtingen, die helaas niet volledig werden ingelost. Het wisselvallige tekenwerk door verschillende artiesten was een obstakel, om nog maar te zwijgen over het pakje van Emma Frost. Het voorval op Genosha werd vliegensvlug afgehandeld, alsof het niks was, terwijl het om een immens drama gaat, dat de X-Men voorgoed schaadt.

Het verhaal rond slechterik Cassandra Nova begint warrig en is moeilijk om te volgen. Daarna stabiliseert het gelukkig en volgen we de X-Men uit Whedons verhaal, samen met Jean Grey en Xavier. De focus wordt ook gelegd op enkele nieuwe of jonge mutanten, maar de verhaallijnen weven uiteindelijk door elkaar. En de interpersoonlijke relaties zijn ongelooflijk goed geschreven. Ondanks een vreemde start, en voor sommigen een van de pot gerukte conclusie, is New X-Men een aanrader.

Volgende keer laat ik de jaren 2000 achter me, om op zoek te gaan welke aanraders uitgegeven werden in de vorige eeuw, oftewel: op zoek naar de échte klassiekers!